Dit is de 'standaardcatalogus' voor historieprenten en -tekeningen; het is ge
woonte in andere catalogi de prenten te voorzien van de aantekening 'FM
nrof (ter onderscheiding van de portrettencatalogus) FMH nr.
'Niet bij Muller' betekent meestal dat de prent zeldzaam is.
9. G. van Rijn en C. van Ommeren, Atlas Van Stolk; katalogus der historie-,
spot- en zinneprenten betrekkelijk de geschiedenis van Nederland, 10 dln.
plus register, Den Haag, 18951933.
Nuttig als aanvulling op (8).
Portretten
10. F. Muller, Beredeneerde catalogus van 7000 Nederlandsche portretten, Am
sterdam, 1853. Moderne reprint.
Evenals Mullers catalogus van historieprenten wordt deze vaak aangehaald
als :het de beschrijving van een portret betreft, b.v. 'FM nr. of 'FMP
nr.
11. J. F. van Someren, Beschrijvende catalogus van gegraveerde portretten van
Nederlanders, 3 dln., Amsterdam, 18881891.
Aanvulling op (10).
12. E. W. Moes, Iconographia batava; beredeneerde lijst van geschilderde en ge
beeldhouwde portretten van Noord-Nederlanders in vorige eeuwen, 2 dln.,
Amsterdam, 18971905.
13. H. van Hall, Portretten van Nederlandse beeldende kunstenaars, Amsterdam,
1963.
Kaarten
14. E. Meynen, Die wissenschaftliche Kartensammlung, Bad Godesberg, 1966.
Bespreekt het materiële beheer, het toegankelijk maken, de inrichting van de
ruimte waar kaarten geraadpleegd worden enz. Het meeste geldt ook voor
andere soorten afbeeldingen.
15. C. Koeman, Atlantes Neerlandici, 5 dln., Amsterdam, 19671971.
Een beschrijving van de in Nederland gedrukte kaartenatlassen tot in de negen
tiende eeuw. Met behulp hiervan kan men meestal wel vaststellen uit welk
werk een losse kaart afkomstig is en wanneer hij gedateerd kan worden.
16. C. Koeman, Collections of maps and atlasses in the Netherlands, Leiden, 1961.
Noemt de belangrijkste kaartenverzamelingen in Nederland en bespreekt de
voornaamste daar aanwezige atlassen.
17. S. J. Fockema Andreae en B. van 't Hoff, De geschiedenis der kartografie in
Nederland van den Romeinschen tijd tot het midden der 19de eeuw, Den
Haag, 1947.
18. S. J. Fockema Andreae en C. Koeman, Kaarten en kaarttekenaars, Bussum,
1972.
Is over de geschiedenis wat korter dan (17), maar besteedt ook aandacht aan
het verzamelen en de materiële verzorging van kaarten.
[296]
19. C. Koeman, Handleiding voor de studie van de topografische kaarten van
Nederland 17501850, Groningen, 1963.
20. R. Lister, Flow to identify old maps and globes, London, 1970.
Vooral van belang voor het thuisbrengen van buitenlandse uitgaven.
Technieken
21. Joseph Meder, Die Handzeichnung, ihre Technik und Entwicklung, Wien,
1923.2
Nog niet vervangen standaardwerk, zij het in onderdelen hier en daar ver
ouderd. Gebruik de tweede druk!
22. Charles de Tolnay, History and technique of old master drawings, a handbook,
New York, 1943, 19722.
Goede inleiding, mooi geïllustreerd.
23. James Watrous, The craft of Old-Master drawings, The University of Wis
consin Press, Madison, 1957.
Systematisch overzicht van de traditionele tekentechnieken. Minder uitvoerig
dan (21), maar zeer instructief en ruim geïllustreerd.
24. H. van de Waal, Tekenkunst, in: Eerste Nederlandse Systematisch Ingerichte
Encyclopedie (ENSIE), II, Amsterdam, 1947, pp. 434446.
Evenals (25) gemakkelijk toegankelijk, beknopt en betrouwbaar, maar slecht
geïllustreerd.
25. P. F. J. M. Hermesdorf, De tekenkunst, in: Ambacht en techniek van de
kunstenaar, red. B. Jansen, Bussum, 1964, pp. 5166.
26. Heribert Hutter, Die Handzeichnung, Wien-München, 1966 (Eng. ed. 1968).
Bruikbare inleiding, goed geïllustreerd.
27. Friedrich Lippmann, Der Kupferstich, Berlin, 19637 (bewerkt door Fedja
Anzelewsky).
Uitstekend historisch overzicht.
28. Jan Poortenaar, Van prenten en platen; de grafische technieken in voorbeel
den, afbeeldingen en beschrijving, Baarn, z.j.
Aantrekkelijk geschreven en behoorlijk geïllustreerd, in veel bibliotheken aan
wezig.
29. William M. Ivins, How prints look, Photographs with a commentary, Boston
(Beacon Press), 1964.3
Helpt bij het herkennen van de verschillende grafische technieken, met detail
vergrotingen.
30. Felix Brunner, A handbook of graphic reproduction processes, Teufen (Zw.),
1962.
31. H. J. Ronday, Prent-Praat, Den Haag, 1969.
Beknopt en overzichtelijk geschreven, maar onvoldoende geïllustreerd.
32. Claude Magelhaes, Evolutie van de kreatieve fotografie, deel I: 18201880,
Den Haag, 1968.
33. Claude Magelhaes, Nederlandse fotografie, de eerste honderd jaar, Utrecht-
Antwerpen, 1969.
[297]
