zijn getekend. Deze materialen vereisen een speciale behandeling, die alleen door
een bevoegde restaurateur mag worden uitgevoerd. De gevaren, die deze materialen
bedreigen, zijn dezelfde als reeds bij papier beschreven zijn.
Wanneer perkament in gevouwen toestand wordt aangetroffen, moet het in gevou
wen toestand bewaard worden. Door het uitdrogen in de loop der jaren kan het
gemakkelijk breken als het wordt uitgevouwen en glad gelegd.
De foto's (ook op papier afgedrukt) in de verzameling worden scharnierend op
karton gezet. De achterzijde blijft zichtbaar en de foto kan weer onbeschadigd van
het karton verwijderd worden. Oude foto's kunnen beschermd worden met b.v.
Melinex of pergamijnpapier.
Voor het bewaren van negatieven en films kan een vakfotograaf adviezen geven.
In ieder geval moeten negatieven apart in een zakje tegen krassen en vuil worden
beschermd en moeten films op een goed geventileerde plaats in dozen worden
bewaard.
Voor het bewaren en verzorgen van een verzameling afbeeldingen zijn samenvat
tend de volgende regels van zeer veel belang:
gebruik nooit enig soort plakband,
maak nooit afbeeldingen schoon met een of ander middeltje,
gebruik nooit fixeermiddelen,
doe nooit iets zonder het advies van een deskundig restaurateur, die verbonden is
aan een van de grote archieven of musea in het land.1
1 Voor advies kan men zich wenden tot:
Vereniging van museumrestaurateurs, p/a Openluchtmuseum, Arnhem.
Vereniging van restaurateurs oude archieven, p/a Algemeen Rijksarchief, Bleijenburg 7
Den Haag.
Centraal Laboratorium voor onderzoek van voorwerpen van kunst en wetenschap
Gabriel Metsustraat 8, 16, Amsterdam;
De landelijke, provinciale en stedelijke musea.
Voor advies op het gebied van de foto en film-
Stichting Film en Wetenschap, Hengeveldstraat 29, Utrecht
Adressen, waar goede materialen te verkrijgen zijn:
Zie: De Restaurateur 4 (1974), pp. 7 e.v.
f280]
V De beschrijving der afbeeldingen.
De in de topografisch-historische atlas bewaarde afbeeldingen moeten beschreven
worden. Door de beschrijvingen op systematische wijze bijeen te voegen vormen
we een catalogus. In dit en het volgende hoofdstuk vindt de lezer een eerste oriën
tatie over de onderwerpen beschrijving en catalogisering. De beheerder van een
kleine verzameling zal hier vaak al voldoende informatie vinden. Een uitvoeriger
behandeling van deze materie geeft het artikel 'Beschrijving en catalogisering van
de topografisch-historische atlas' door P. Ratsma.1
A. De beschrijving van een afbeelding wordt als regel gemaakt op een fiche. Vele
verzamelingen hebben hiervoor bedrukte kaarten in gebruik, waarop alle elemen
ten van de beschrijving hun vaste plaats hebben. Omdat de beschrijvingsfiches te-
samen de catalogus (kunnen) vormen, moeten twee onderdelen van de beschrijving,
die de plaats in de catalogus bepalen, duidelijk naar voren komen:
1. Het onderwerp, kort geformuleerd. Hieruit moet blijken tot welke categorie de
afbeelding behoort: topografische of historische voorstellingen, kaarten enz.
2. Het jaartal of de volledige datum van de voorgestelde situatie. Ontbreekt de
datering van de voorstelling of is deze onjuist, dan moet geprobeerd worden de
datering uit andere gegevens af te leiden.2
De overige elementen van de beschrijving zijn:
3. Titel(s) en opdracht(en), gedrukt of in handschrift, die op de afbeelding voor
komen. Eventueel kunnen zij verkort worden weergegeven.
4. De beschrijving van het voorgestelde (we zouden dit de beschrijving in engere
zin kunnen noemen). Soms is hier alleen een aanvulling of correctie van de titel
nodig. Deze beschrijving moet niet te uitvoerig, maar wel duidelijk zijn.
Bij topografische afbeeldingen worden vermeld: plaats, afgebeelde gebouwen, de
richting van waaruit ze gezien worden, of het een interieur of een exterieur betreft.
Bij afbeeldingen van historische gebeurtenissen: de aard van de gebeurtenis, de
plaats, de datum en de namen van de belangrijkste personen die er bij betrokken
zijn. Van kaarten de moderne geografische naam van het afgebeelde gebied, de
schaal van de kaart en de oriëntatie.
Nuttig kan verder zijn de vermelding van op de afbeelding voorkomende wapens,
voer- en vaartuigen, beoefenaars van een beroep enz., voorzover hier vrij regel
matig naar gevraagd wordt.
Bij de beschrijving van reprodukties en duplicaten kan verwezen worden naar de
beschrijving van het origineel, resp. de eerste afbeelding.
5. Techniek en materiaal. Hier vermelden we of de afbeelding een tekening, koper-
1 In Nederlands Archievenblad, 79e jaargang, 1975.
2 In het algemeen geldt de regel dat indien gegevens als jaar, auteur e.d. niet op de
afbeelding vermeld staan, men deze tussen in de beschrijving mag opnemen, als deze
gegevens uit andere bron bekend zijn. Daar op de meeste schrijfmachines echter dit soort
haken niet aanwezig is, kunnen de aanvullende gegevens ook tussen gezet worden.
[281]
