Boekbespreking
Wij ontvingen
J. W. van Petersen, Des Landmeters Trots, oude kaarten van het gebied
achter Rijn en IJssel, uitgegeven door het streekarchivariaat De Liemers en
Doesburg ter gelegenheid van het afscheid van streekarchivaris W. Zonder
van, De Walburg Pers, Zutphen 1974, prijs 15,—.
Sedert de oprichting van het streekarchivariaat De Liemers en Doesburg in 1959
was de heer Zondervan de streekarchivaris. Nu hij per 1 juni 1974 met pensioen is
gegaan, heeft de streekarchiefcommissie hem als blijk van grote waardering voor
alles wat hij ten behoeve van de geschiedvorsing in haar gebied heeft gedaan dit
boek opgedragen. Het is een bijzonder fraai verzorgde uitgave geworden, die in
reproducties van 34 x 27 cm laat zien wat er aan manuscriptkaarten betreffende
deze streek bestaat. Van de 17 opgenomen kaarten (16 in het boek en één op de
omslag) berusten er 14 in het Rijksarchief in Gelderland, twee in het Algemeen
Rijksarchief en één bij de Landmeetkundige dienst van het kadaster te Zutphen.
Zij bestrijken wat gebied betreft de streek tussen Spijk en Doesburg en wat tijd
aangaat de periode van omstreeks 1550 tot 1850. De samensteller beveelt de lezer
het gebruik aan van een vergrootglas en een huidige kaart van het gebied. De
f- e venjndenngen m de rivierlopen, de aanleg van het Pannerdens Kanaal in
1708 en de doorgraving van de Bijlandse Waard en de Pleij in 1775 waarover
kaarten en toelichtende tekst ons een duidelijk beeld geven, maken het'inderdaad
zeer wenselijk een moderne kaart van deze streek bij de hand te hebben. Het is
jammer, dat deze met aan het boek toegevoegd kon worden. Vooral belangstellen
den elders in het land en daarbuiten zullen deze wellicht niet dadelijk ter beschik
king hebben. De loep is vooral nodig bij de kaarten, waarop de landmeter zelf vee!
toelichting geeft.
De teksten van de heer Van Petersen, steeds één bladzijde in twee kolommen naast
de kaart, wijzen op de functie die deze gehad heeft in een proces, bij rivierinspectie
uitvoering van werken, invoering van het kadaster of anderszins. Vlot geschreven
bevatten deze toelichtingen zeer veel informatie. Wie nog meer wil weten vindt
in de inhoudsopgave verwijzingen naar de voornaamste geraadpleegde archivalia
en litteratuur.
Met Des Landmeters Trots heeft het streekarchivariaat De Liemers en Doesburg
ons opnieuw, na de Schetsen uit de Lijmers uit 1966 en de Oude ambachten uit
[232]
1972, een boek geschonken van bijzondere waarde. De thans afgetreden archivaris
Zondervan komt alle lof toe voor het feit, dat hij in vijftien jaar een dienst heeft
opgebouwd, die tot dergelijke publikaties in staat is.
J. H. van den Hoek Ostende
Amsterdam in de achttiende eeuw, een keuze uit de tekeningen in het ge
meentearchief door Boudewijn Bakker, conservator van de atlas, Uitgeverij
Elmar B.V., Delft, 1974, prijs 75,—.
De goed zestig reproducties van tekeningen, aquarellen en gouaches hebben meer
opgeleverd dan alleen een kijk-boek. Dat komt zowel door de rijke informatie, die
de bijschriften geven, als door de inleiding, die in al haar beknoptheid een voor
treffelijk essay genoemd mag worden over het 18e eeuwse Amsterdam, het begrip
atlas, de beperkingen naar onderwerp en tijd, die het voorhanden materiaal de
samensteller oplegde, en vooral ook over de verbindingen, die gelegd moeten wor
den met verslaggeving en historieprent en met toneeldecors en behangsel.
Dat het bekijken steeds opnieuw een genoegen is en zal blijven vloeit zowel voort
uit de keuze van veelal minder bekend werk, zoals interieurs, doorsneden van hui
zen en de bouwput van Felix Meritis, als uit de fraaie weergave op het speciaal
aangemaakte 170 grams reproductiepapier. De kleuren zijn zo goed overgekomen,
dat men ze node mist in die gevallen, waar de aanduiding 'penseel in kleur' ge
geven wordt naast een zwart-wit reproductie zoals Achter de Oude Kerk van Rei-
nier Vinkeles, behorende tot een serie, waaruit het Oostindisch Huis en de Walen-
kerk wel in kleur zijn opgenomen.
Naast de Nederlandse editie is tevens een Engelstalige verschenen onder de titel
'Amsterdam in de eighteenth century'. De heer Bakker heeft het voornemen ook
over de 17e en de 19e eeuw een dergelijk plaatwerk te doen verschijnen.
J. H. van den Hoek Ostende
Valtionarkiston Yleisluettelo/Översiktkatalog for Riksarkivet IV, lulkaissut Val-
tionarkistolutgiven av Riksarkivet, Helsinki 1973.
Dit vierde deel van het overzicht van het Finse Rijksarchief bevat een overzicht
van de particuliere archieven.1 Het is uitsluitend gesteld in de Finse taal.
Suomen Kirkonarkistojen Mikrofilmien Luettelo/Förieckning över Mikrofilmer
av Kyrkoarkiv i Finland/Summary Inventory of Microfilms on Parish Records in
Finland, Valtionarkiston juIkaisuja/Riksarkivets publikationer/publications of the
National Archives of Finland, Helsinki 1973.
1 Voor de delen IIII, zie Ned. Archievenblad 1972 blz. 149.
233
