Bij het papier wordt gewezen op de ernstige bedreiging door zuren en de noodzaak
tot ontzuren met basische stoffen, zoals bariumhydroxide, calciumhydroxide, mag-
nesiumcarbonaat enz.4. Schadelijk voor papier kunnen ook zijn biologische aantas
ting door schimmels en insecten en de invloed van licht, stof en vuil. Verschillende
manieren van desinfecteren en reinigen worden besproken, o.a. het bleken met
chloramine T en kaliumpermanganaat.
De eigenlijke restauratie van papier valt in twee gebieden uiteen: het aan- en invullen
van ontbrekende gedeelten en het verstevigen van papier waarvan structuur en
samenhang verloren zijn gegaan. Aan de orde komen uittekenen, ingieten van gaten
met papierpap, aanvezelen 5, doubleren, nalijmen en lamineren.
Bij het perkament wordt gewezen op veranderingen en biologische aantasting, als
mede op de schade aangericht door ossegal, waarmee vroeger slecht of nauwelijks
leesbare teksten werden bestreken, die dan omhoog kwamen als waren de woorden
zojuist neergeschreven. De kleurloze ossegal heeft geheel bruine volstrekt onlees
bare oorkonden ten gevolge gehad.
Perkament kan gedoubleerd worden met goudvlies, de geprepareerde blindedarm
van het rund. die ten onrechte wel eens blaasperkament wordt genoemd. Chiffon,
een zijde produkt, wordt ook gebruikt als steunweefsel. Impregneren kan gebeuren
met parkamentlijm, invullen met langs de rand afgeschuinde stukken perkament.
Vlak maken van perkament kan geschieden door invochten met gedistilleerd water
en vervolgens vlak strijken of door spannen in een raamwerk en daarna invochten
en uitrekken door middel van spandraden.
Leer kan tegen aantasting beschermd worden door behandeling met verdunde
amonia of kalium lectaat. gevolgd door een dressing, een emulsie die een tekort
aan vet in het leer moet aanvullen. Ontbrekende stoffen moeten met leer van een
bijpassende soort worden opgevuld. Belangrijk is het op kleur brengen van het nieu
we leer.
Zegels hebben vooral te lijden gehad van verwaarlozing en slechte berging en voorts
door vuil en stof. Loden zullen zijn vaak aangetast door zg. loodpest, een chemische
omzetting die niet te stuiten is. Zegels van witte was, die men verkreeg door krijt
toe te voegen aan de blanke bijenwas, vertonen thans een bladerdeegstruktuur,
d.w.z. ze bestaan uit allerlei laagjes en schilfertjes en zijn daardoor zeer kwetsbaar
geworden. Het zg. Fleetwood procédé om dergelijke zegels te verstevigen met in
petroleumether en terpentijn of hexaan opgeloste bijenwas is nog niet zonder risico
voor het zegel en eventueel het charter, waaraan het verbonden is.
Het restaurereen van gebroken zegels is als het maken van een legpuzzel. Is die ge
reed dan moeten de stukken met elkaar verbonden worden, hetgeen gebeurt met
koperen pennen en/of het ingieten van was.
4 Een lijst van gebruikte materialen en stoffen is aan het eind van de catalogus opge
nomen. Verwar terpentijn niet met terpentine, het eerste is een distilaat van naaldhout
hars, het tweede een aardoliefractie.
5 Op de tentoonstelling was een aanvezelapparaat aanwezig.
198]
Het aanbrengen van bladgoud op de schoongemaakte, verdoekte en opnieuw in
gekleurde Wapenkaart der Oude, Edele en Aansienlijke Geslachten des Stichts van
Utrecht etc. uit 1769.
[199]
