Varia
Personalia
Rotterdam tussen Spanjaard en Geus
Op 30 oktober 1972 werd het nieuw gebouwde gedeelte van het gemeentearchief
door wethouder G. Z. de Vos, die de door ziekte verhinderde burgemeester W
Thomassen verving, officiéél in gebruik gesteld. Tegelijkertijd werd de tentoon
stelling Rotterdam tussen Spanjaard en Geus geopend.' Deze tentoonstelling omvat
vele originele documenten, kaarten, prenten enz., betreffende de gebeurtenissen die
in en rond het gedenkwaardige jaar 1572 in den lande en in het bijzonder in Rot
terdam het begin vormden van onafhankelijkheid en vrijheid.
Na een periode waarin de Rotterdamse magistraat, hoewel trouw aan het lands
bestuur, vrij gematigd optrad tegen de hervormingsgezinden binnen de Rotterdamse
muren, raakte de stad in 1572 in een kritieke toestand. Het stadsbestuur dat in de
eerste aprildagen Bossu gesteund had bij zijn pogingen de watergeuzen uit Den
I te verdrijven, raakte bekneld tussen een anti-Spaanse menigte, die de geuzen
al in het naburige Delfshaven en Schiedam wist enerzijds en Bossu, wiens troepen
voor de Oostpoort stonden anderzijds. Na de overgang tot de opstand in juli 1572
zou Rotterdam zich grote offers getroosten om de Spanjaard uit Holland te ver-
drijven.
De uitgaven voor de 'gemene zaak' werden nauwkeurig genoteerd en evenals de
andere steden presenteerde Rotterdam zijn rekening aan de Staten van Holland,
die alleen maar konden vereffenen door uitverkoop der grafelijke domeinen en
afstand van een deel van het gewezen kerkelijk bezit. Zo bouwde Rotterdam zijn
machtspositie in Schieland op, wist zich op te werpen als meest acceptabele kandi
daat voor de Zuid-Hollandse oorlogsvloot en zo profiteerde de stad ongetwijfeld
van de blokkade eerst van Amsterdam en later van Antwerpen.
De provinciale inspecteur van de archieven in Zuid-Holland, dr. J L van der
Gouw, hield een inleiding, waarin hij het gebeurde van 1572 nader belichtte aan
de hand van bepaalde passages uit de notulen van de eerste vrije statenvergadering
te Dordrecht. Hij wees er daarbij op, dat de financiële lasten op de gewone man
afgewenteld werden. Men zocht naar Hoorn, Enkhuizen, de Maassteden en Dord
recht de handelsstroom te verleggen, die tot dan toe van de Oostzee naar het rege
ringsgetrouwe Amsterdam vloeide. In de derde plaats memoreerde spreker de bij
zondere zorg voor de archieven, zowel de charters van Holland op het slot te Gou
da als de archieven van de grafelijke colleges en de statenarchieven in 's-Gra-
venhage.
1 Reeds aangekondigd in Ned. Archievenblad 1972 op blz. 233
[318]
Port-Royal en Utrecht
Op 6 november 1972 werd in het rijksarchief in Utrecht de tentoonstelling 'Port-
Royal en Utrecht' geopend. Inleidingen werden daarbij gehouden door prof. dr.
L. Ceyssens o.f.m. te Brussel en prof. dr. J. A. G. Tans te Groningen. Met deze
tentoonstelling, die duurt tot 21 december 1972, werd luister bijgezet aan de ver
schijning van de Inventaire des pièces frangaises se rapportant a l'Abbaye de Port-
Royal des Champs et son cercle et a la résistance contre la Bulle Unigenitus et a
l'Appel door J. Bruggeman f en A. J. van de Ven.
In de fraaie bijna 130 nummers tellende catalogus van de tentoonstelling is een
zeer verhelderende leidraad, geschreven door professor Tans opgenomen. Door
deze expositie wordt de unieke collectie Port-Royal, die in 1968 door de Staat der
Nederlanden in bruikleen werd verkregen om haar te bewaren in Utrechts rijksar
chief, meer bekendheid gegeven. Tientallen geleerden in binnen- en buitenland put
ten reeds uit deze rijke bron.
Nieuwe leden
P. Brood (II), Speenkruidstraat 519, Assen
Drs. P. D. J. van Iterson (I), Torenmolen 71, Amsterdam
Mej. A. M. W. van de Moosdijk (II), Herzenbroekenweg 48, Eindhoven
L. C. J. M. Rouppe van der Voort (II), Jacob van Ruisdaelstraat 28, Wijk bij
Duurstede
F. Talstra (II), Barnsteenstraat 65, Groningen
A. F. M. Verstappen (II), Wilhelminastraat 29A, Zwolle
Het adspirant-lidmaatschap van de heer A. F. Hoppener wordt omgezet in een
gewoon lidmaatschap.
Adspirant-ieden
M. Baertl, Plaszicht 6, Rotterdam-13
H. de Beer, Dr. Scheurerlaan 28, Ermelo
A. N. Beets, Oude Gracht 296 bis, Utrecht
Mej. H. C. P. Blom, Plantageweg 9, Rotterdam-3016
W. J. P. Brand, Prins Bernhardlaan 64, Bergen op Zoom
G. J. van Donschot, Madelievenstraat 42, Arnhem
[319]
