Stage technique international d'archives januari-maart 1970
Sinds 1951 bestaat er aan de Archives Nationales te Parijs een aparte dienst dit
zich toelegt op het onderhouden van internationale contacten en het organiseren
van de 'Stage technique International d'Archives'. Oorspronkelijk was deze stage
toen nog niet internationaal twee jaar tevoren opgezet als een praktische
nascholing voor leerlingen van de Ecole des Chartes, die alleen een theoretische
opleiding kregen. Dit is een gevolg van het karakter van de Ecole, één van dezg,
grandes Ecoles', die, hoewel nauw aan de Sorbonne geliëerd, zelf geen universitaire
status hebben, al heeft hun programma een vergelijkbaar niveau. Zij recruteren
hun beperkte aantal leerlingen dan ook door een rigoureus vergelijkend examen,
uit afgestudeerde lycéens. De Ecole der Chartes biedt een vierjarige gedegen op
leiding op een breed (kunst)historisch terrein. Er vindt of vond; sinds de mei
revolte is een zekere tweeledige differentiatie ingevoerd dus geen specialisatie
plaats en na afloop worden de 'chartistes' capabel geacht om zowel archieven
als allerlei soorten musea te beheren.
Het doel van de stage sinds 1951 is, algemeen omschreven, de presentatie van de
stand van zaken in het franse archiefwezen aan jeugdige vakgenoten uit de gehele
wereld, de verspreiding van de moderne wetenschappelijke opvattingen op archief
gebied en het intensiveren van de internationale contacten. Behalve de genoemde
categorieën neemt ook archiefpersoneel van de franse militaire instellingen, die
in hun archiefverzorging autonoom zijn, aan de stage deel. Hoewel het programma
in 1951 terstond aan de 'internationalisering' is aangepast, bleef tevens het oor
spronkelijke doel gehandhaafd. Men kan de stage dan ook een enigszins twee
slachtig karakter niet ontzeggen. Bij de slotconclusie komen wij hierop terug.
Deelnemers
Aan de stage werd dit jaar deelgenomen door 38 buitenlanders uit 24 verschillende
landen. De meeste landen waren door 1 of 2 deelnemers vertegenwoordigd. De
grootste delegaties kwamen uit Canada (Franssprekend gedeelte) en West-Duits-
land, respectievelijk 6 en 4 personen. Vrijwel alle continenten en politieke sferen
waren vertegenwoordigd. Zo waren er deelnemers uit Afrika, Azië en Latijns
Amerika. Oost-Europa leverde stagiaires uit o.a. Polen en Joegoslavië; West-
Europa uit de Frankrijk omringende landen en uit verderaf gelegen naties als
IJsland. De Ecole des Chartes leverde 15 en de gewapende macht 7 stagiaires.
[262]
Tenslotte was er nog een deelneemster uit de kring van de franse kerkelijke archi
varissen.
Inhoud van de Stage
De stage bestond uit een groot aantal zeer gevarieerde colleges en excursies. Zij
werd geopend met een rede van de directeur-generaal van het franse archiefwezen
M. André Chamson (de l'Académie frampaise) en gesloten met een officiële plech
tigheid tijdens welke de deelnemers een diploma uitgereikt kregen.
De colleges kunnen gegroepeerd worden in de volgende categorieën:
1 De organisatie van het franse archiefwezen afzonderlijk én in relatie tot de
gehele franse bestuursstructuur en administratieve organisatie.
2 De historische ontwikkeling van het franse archiefwezen en de inhoud van
de franse archief fondsen.
3 Instellingen en verzamelingen van cultuurhistorische aard in Parijs en om
geving.
4 De moderne activiteiten van het franse archiefwezen.
5 Organisatie en functies van het archiefwezen in een aantal landen als de Ver
enigde Staten, de U.S.S.R. en Engeland.
Het officiële programma was van zodanige dichtheid, dat er slechts enkele mid
dagen en de zaterdagmorgens over bleven om zich daadwerkelijk bezig te houden
met de bestudering van archivalia, waarvoor men zich persoonlijk interesseerde.
Het is onze indruk dat men in dit opzicht te kust en te keur kan gaan vanwege
de overstelpende hoeveelheid documenten die licht op nederlandse gebeurtenissen
werpen.
Het hierboven onder de punten 1 en 4 gestelde willen we door een aantal opmer
kingen nog verduidelijken.
ad 1 De organisatie van het franse archiefwezen afzonderlijk en in relatie tot
de gehele franse bestuursstructuur en administratieve organisatie
De organisatie weerspiegelt de gecentraliseerde structuur van de franse eenheids
staat. Aan het hoofd staat, ressorterend onder 'Affaires Culturelles', de Directeur
général des Archives de France, die enerzijds directeur is van de Archives Natio
nales, anderzijds directeur van de Service des Archives départementales. Gemeen
telijke archiefdiensten van enig belang hebben zich slechts incidenteel ontwikkeld,
in enkele grote steden in de periferie. Gewoonlijk deponeren gemeenten hun oud
archief in het departementsarchief.
Oppervlakkig gezien vertoont deze tweeledigheid enige gelijkenis met de dubbele
Junctie van de Algmene Rijksarchivaris hier te lande sinds 1968, maar tengevolge
ran de sterk verschillende staatkundige geschiedenis van beide landen is de situatie
moeilijk vergelijkbaar. De nadruk ligt sterk op Parijs met zijn inderdaad onvoor
stelbaar rijke Archives Nationales. Daartegen steken de departementale archief
diensten, die pas op het eind van de 18e eeuw zijn gaan fungeren, pover af, al
[263
