het 'sigillum authenticum' in Zweden. Bij gebrek aan een eigen notariaat in Scan
dinavië hebben de zegels er een relatief belangrijke rol gespeeld.
Tijdens de middagzitting werden twee onderwerpen behandeld, nl. De redactie en
indeling van fiches (in kaart- en bladvorm) voor de beschrijving van zegels en
Methoden van conservering en bescherming van zegels aan charters.
Over het eerste onderwerp bracht prof. dr. R. H. Ellis een rapport ter tafel. In een
algemene inleiding betoogt hij dat sigillographie niet alleen inhoudt de bestudering
van zegels maar ook van het zegelen. Een zegel kan worden bestudeerd als indivi
dueel object, dat een waardevolle informatie geeft aan bijv. de heraldicus, biograaf,
genealoog en kunsthistoricus. Zijn volle betekenis kan echter eerst worden verstaan
in samenhang met het document, waaraan het is bevestigd en in verband met de
rechts- en administratieve handelingen die de aanhechting vorderen.
Het rapport is overigens bedoeld als praktische bijdrage tot een aspect van de
studie van de sigillographie, nl. de catalogisering van in een bewaarplaats berus
tende zegels. Behandeld worden de algemene principes van beschrijving en indeling,
de vorm van catalogisering, eventueel te onderscheiden in een beknopte in de
vorm van een kaartsysteem en in een uitvoerige in de vorm van een losbladige band.
Het hoofddoel van de beknopte catalogus is een zo snel mogelijk verlopende regi
stratie van alle zegels in een bewaarplaats en hun essentiële gegevens. Een bijko
mend maar niet minder belangrijk doel daarvan is dat deze beknopte catalogus
kan dienen als index op de uitvoerige catalogus. De gegevens op de kaarten zijn:
1 naam zegelaar
2 datum gebruik zegel
3 verwijzing naar document waaraan gehecht
4 verwijzing naar uitvoerige catalogus
5 indicatie aard zegelbeeld.
De uitvoerige catalogus kan 3 soorten bladen (fiches) bevatten, nl. het moederblad
(de internationale fiche), het vervolgblad en het documentatieblad. De gegevens op
het moederblad zijn:
1 naam zegelaar
a moderne vorm
b vorm randschrift
c vorm tekst
2 datum van
a gebruik
b zegelstempel
3 randschrift en lettersoort
4 zegel vorm (in het rapport worden 10 vormsoorten met afkortingen opgesomd)
5 zegelafmeting(en)
6 beschrijving zegelbeeld (in het rapport worden daarvoor aanwijzingen gegeven)
7 materiaal en kleur
8 bevestiging
a wijze
b aard
[298]
9 conditie zegel en kwaliteit afdruk
10 aard en object stuk
1! zegelclausule
12 archief en inv.nr.
13 verwijzing naar afgietsels, foto's en andere catalogi.
Op het vervolgblad worden andere exemplaren van hetzelfde zegel genoteerd
met vermelding van datum, kleur, bevestiging, conditie en de aard en vindplaats
van het document.
Op het documentatieblad worden vermeld de publikaties inzake het desbetreffende
zegel.
Over het tweede onderwerp, de methoden van conservering en bescherming van
zegels aan charters, bracht de heer D. Reid of Robertland ter tafel een door hem
samen met miss A. Ross in 'Studies in Conservatio' 15(1970) 51-62, gepubliceerde
studie over 'The conservation of non-metallic seals'. Zij beschrijven daarin de
meest voorkomende oorzaken en vormen van beschadiging en verschillende metho
den van behandeling. De aspecten van samenstelling en vervaardiging, reiniging
en herstel, verpakking en opberging worden gedetailleerd besproken en geïllustreerd.1
De Nederlandse vertegenwoordiger gaf in aansluiting hierop een uiteenzetting
over het melinex-systeem voor de conservering en bescherming van gezegelde
charters en over de komende opleiding voor archiefrestaurateurs, bestaande uil
paleografie, calligrafie, kunstgeschiedenis, materiaalkennis, handvergulden, be
handeling leer en perkament, oude bindtechnieken en wat chemie.
Mgr. M. Giusti bracht naar voren de in Italië door dr. Federici ontwikkelde me
thode van restauratie van loden zegels.
De heer G. Scheffer besprak een Zweedse methode voor de desinfectering van
zegels. Een document wordt in een glazen vat geplaatst boven een bakje gevuld
met een mengsel van glycerol (49 butanol (49 en blue mitylene gedrenkt in
alcohol (2 waarna het vat luchtledig wordt gemaakt.
Op de tweede dag werd aan de orde gesteld de vervaardiging van zegelafgietsels.
De heer Ellis deelde mede dat in Engeland gietvormen van zegels worden vervaar
Jigd d.m.v. een rubbersolutie, die stolt tot een soepele massa. Hiermede kunnen
zelfs zegels met een vaag relief nauwkeurig worden afgedrukt. Het gevaar van
beschadiging van het zegel wordt er aanzienlijk door gereduceerd. De rubber-
mallen behouden hun flexabiliteit. De solutie in poedervorm is commercieel be
kend als Cold cure silastomer 9161 en wordt vloeibaar gemaakt door vermenging
met Catalyst N 9162. Beide grondstoffen worden vervaardigd en geleverd door
Midland Silicones Ltd, Barry, Glamorgan, South Wales. Met deze mallen kunnen
afgietsels worden gemaakt van diverse grondstoffen, zoals was, lak en plastics.
Maria Crespo Nogueira liet een aantal zeer fraaie voorbeelden zien van bij het
Nationaal archief te Madrid vervaardigde zegelreproducties. Voor het maken
van mallen wordt daar gebruikt Silastene (een soort silicone) en voor de afgietsels
1 Vergelijk Ned. Archievenblad 1968, blz. 224.
[299]
