Als 'ziek' moeten worden beschouwd alle zegels van zg. witte was, dat zijn zeer
vele zegels van vóór 1300; zie het Corpus Sigillorum Neerlandicorum. Deze was
is oorspronkelijk 'van natuurlijke kleur', d.i. lichtgeel, geweest.
Op de vergadering te Rome is mij gebleken, dat geregelde inspectie, ook van loden
bullen aan charters, dringende noodzaak is.
II De invoering van het internationale zegelfiche:
Op het Algemeen Rijksarchief zou een Centrale Zegelcatalogus voor Nederland
moeten worden aangelegd.
Het Algemeen Rijksarchief zou het internationale fiche in vele duizenden moeten
laten drukken. Aan alle Rijks-, Gemeente- en andere archieven, waar inventaris
sen en regestenlijsten worden vervaardigd, zou een flinke hoeveelheid fiches ter
beschikking moeten worden gesteld. De archivaris, die een archief onder handen
heeft, zou van elk zegel een fiche in duplo moeten maken, één daarvan bestemd
om te blijven in het betrokken archief, het andere om naar het Algemeen Rijks
archief te worden opgestuurd.
Op de fiches zouden in elk geval drie gegevens moeten worden ingevuld: 1 de naam
van de zegelaar, 2 de datum van het stuk, 3 de vindplaats; voorts liefst nog een
eenvoudige qualificatie of wapenbeschrijving, zoals: troonzegel, ruiterzegel, wa
penzegel of adelaar, kruis, schip etc.
Op de vergadering te Rome was men het erover eens, dat in de kantlijn van het
fiche gaatjes dienen te worden gemaakt, zodat men de fiches gemakkelijk in een
band kan zetten.
De commentaren op het ontwerp-fiche, dat het Internationale Comité voor Zegel
kunde heeft aangeboden aan het Congres te Brussel in 1964, bleken van onder
geschikte aard, zodat Nederland het fiche heel goed in zijn toen vastgestelde vorm
in gebruik kan nemen, zoals Frankrijk reeds heeft gedaan. Het is niet de bedoeling,
dat bestaande catalogi terstond op deze fiches worden overgebracht.
Vermeld zij nog, dat de derde bijeenkomst van het Comité in het Vaticaan werd
gepresideerd door kardinaal Tisserant, archivaris en bibliothecaris van de R.K.
kerk en dat de Paus het Comité de zesde mei in particuliere audiëntie ontving.
De volgende vergadering van het Comité vond plaats te Parijs van 14 tot en met
16 december 1967. De opening werd onmiddellijk gevolgd door een zeer gedetail
leerde voordracht van de heer Francis Salet, conservator aan het Musée de Cluny,
over de zegels van de hertogen van Bourgondië, met tal van lichtbeelden. Van vele
daarvan is de snijder bekend, zomede de jaren van gebruik; de talrijke landaanwin-
sten van de vorsten uit dit huis vinden hun weerspiegeling in de wapens op hun
grootzegels.
De Poolse archivaris dr. Chajm deed bij monde van zijn secretaresse verblijdende
mededelingen over de toestand op zegelgebied in Polen, waar aan alle rijks
archieven in 1961 een zegelafdeling is opgezet: catalogisering, fotografische repro
ductie en bewaring.
Dr. Lapaire uit Zürich berichtte omtrent een conferentie van boekbinders, ge
schoold tot zegelherstellers, in september 1967 te Basel, waarheen verscheidene
[294]
landen, o.a. Denemarken, Duitsland, Polen en Zwitserland, hun technici hadden
afgevaardigd.
In plaats van de Zweedse methode Fleetwood tot bestrijding van actinomyceten,
uit 1920, die bv. voor opgedrukte zegels onbruikbaar is, zoekt men naar een nieuwe
werkwijze. Allereerst dient een lijst van problemen te worden opgesteld. Schei
kunde en biologie moeten samenwerken om die problemen op te lossen. De samen
stelling van de was kan van invloed zijn op het bederf. Aan bestaande laboratoria,
te Brussel, in het Brits Museum en elders, kunnen onderzoekingen worden opge
dragen.
Dr. Stadler deelt mede, dat in München en Neurenberg biologen zijn ingeschakeld.
Men bestrijdt de microben met radiotherapie, liever met (koude)infra-rood be
straling dan met Röntgenstralen.
Mgr. Giusti meent, dat men sedert 1965 in het Vaticaan op de goede weg is bij
de bestrijding van loodkanker. Zowel galvanisering als electrolyse hebben resultaat
opgeleverd.
Prof. Ellis heeft voor Groot-Brittannië een practisch zegelfiche ontworpen; in de
catalogus worden deze fiches systematisch geordend (souvereinen, koninginnen
enz.), de rubrieken chronologisch of alphabetisch. Dr. Lapaire is ervoor alleen een
minimum voor het zegelfiche vast te stellen; hoofdzaak is, dat er overal een cata
logus wordt aangelegd.
Besproken wordt, hoe het zegel het beste onder de aandacht van de mensen kan
worden gebracht. Frankrijk heeft daarvoor een kistje zegelafgietsels, desgewenst
ten gebruike bij het onderwijs. De vergadering wijst mademoiselle Scufflaire en de
heren Ellis, Lapaire en Metman aan als commissie tot het ontwerpen van een
boekje over zegels, in het Frans, met de bedoeling, dat dit in andere talen zal
worden vertaald.
Tenslotte wordt de agenda vastgesteld voor de sectievergadering, die tijdens het
Zesde Internationale Archiefcongres in september 1968 te Madrid aan zegels zal
worden gewijd: een gevarieerd programma.
Hoe dikwijls was een muntsnijder niet tevens zegelsnijder? Een bezoek aan de
Munt (Hotel et ateliers de la Monnaie) te Parijs deed de sigillographen opnieuw
beseffen, hoe verwant munten en zegels zijn. Fraaie zegelafgietsels in metaal wek
ten aller bewondering. In de zegelafdeling van de Archives Nationales werd afgie
ten en herstel van zegels vertoond. De minister van Justitie van Frankrijk is officieel
'Garde des Sceaux' en zo vindt men in zijn werkkamer in de Kanselarij aan de
Place Vendöme naast de schrijftafel van Keizer Napoleon I de pers, waar
mede het Franse staatszegel wordt afgedrukt. De minister, Louis Joxe, ontving
het Comité aldaar en vertoonde de leden de gezegelde grondwetten van de Repu
bliek.
Het Congres te Madrid hield de sectievergadering over zegels de vierde september
1968; voor het verslag hiervan zie Nederlands Archievenblad 1968, p. 223, 224.
Alle vergaderingen van het Comité werden gepresideerd door prof. dr. L. Sandri,
superintendant van het Centrale Staatsarchief te Rome; de organisatie berustte
[295]
