Op 4 maart 1970 is het vernieuwde Leidse archief gebouw door minister Klompé of
ficiéél geopend. De Vereniging had het voorrecht op 27 mei door de archivaris, mej.
mr. A. J. Versprille, te worden ontvangen en rondgeleid. Het is een complex waarop
de gemeente Leiden met recht trots mag zijn.
Het gemeentearchief van Leeuwarden verhuisde van de stadhuiszolder naar het ge
transformeerde gebouw van de Bumabibliotheek aan de Grote Kerkstraat; de be
huizing van collega Klok in Brielle werd aanzienlijk verbeterd. Het derde archief
depót te Rotterdam kwam goeddeels gereed; in Amsterdam zal begonnen worden
aan de uitvoering van de laatste fase van het bouwprogramma: de modernisering
van het administratiegebouw. Ook het Haagse hoogbouwplan zal eindelijk gereali
seerd worden, terwijl in Maastricht en Breda plannen in voorbereiding zijn.
De rijksarchiefdiensten van Leeuwarden, Zwolle, 's-Hertogenbosch en Haarlem
moesten in 1970 nog wachten op het begin van uitvoering van bouwplannen. De
werkgroep belast met het opstellen van een programma van eisen voor een nieuw te
bouwen algemeen rijksarchief te 's-Gravenhage is op 14 december klaar gekomen.
Kennisneming van het resultaat is de moeite waard.
Het aantal strekkende meters archieven dat in de door ons beheerde archiefbewaar
plaatsen wordt opgenomen, neemt snel toe. Voor een deel bestaat de aanwas uit
archiefbescheiden, die afkomstig zijn van de lopende diensten, voor een ander deel
uit geschonken of in bewaring gegeven particuliere archieven van zeer verscheiden
karakter en omvang. Zo werden (dit bij wijze van voorbeeld) in het Algemeen Rijks
archief enige banden geplaatst met fotocopieën van de Raffles-Minto papers, aange
boden door de Stoomvaartmij Oceaan, terwijl het Rijksarchief in Limburg 400 m
archief van de Domaniale mijn verwierf. Ook het oud-archief van het bisdom Roer
mond werd daar ondergebracht. Dat het beheer van het archief van de Theologische
Hogeschool van de Gereformeerde Kerken aan de gemeentearchivaris van Kampen
wordt toevertrouwd, is in overeenstemming met een uitspraak van de synode dier
kerken ten gunste van het deponeren van niet-actuele kerkelijke bescheiden in de
archiefbewaarplaatsen van de burgerlijke overheden.
Overigens werken gelijktijdig middelpuntvliedende en middelpuntzoekende krachten
met betrekking tot acquisitie. Te Nijmegen is een eigen Katholiek Documentatie
Centrum opgericht, dat ernaar streeft om naast documentatiemateriaal archiefbe
scheiden te verwerven van kerkelijke, politieke en maatschappelijke aard.
Wat in Nijmegen voor ogen staat leeft ook in Joodse Kring en bij de Vrije Universi
teit. Anderzijds ligt het in de bedoeling dat het Nederlands Economisch Historisch
Archief zijn bewaarfunctie zal afstoten o.m. naar de rijksarchiefdienst. We moeten
ermee rekenen dat de overname van de archieven van dit instituut en van de nota
riële archieven tot 1895 perspectieven opent voor in bewaring geving aan de gemeen
ten op grond van art. 2 tweede lid van de Archiefwet 1962.
Binnen onze kring hebben zich weer velen bezig gehouden met publicistische arbeid
Tientallen inventarissen zijn er het bewijs van.
Met name wil ik noemen de inventarissen van waterschaps- en polderarchieven uit
de pen van medewerkers van de Inspectie der archieven in Zuid-Holland, de inven
taris van het archief van het Kapittel van Sint Pieter te Sittard door drs. J. A. K.
Haas als eerste in een nieuwe serie van het Rijksarchief in Limburg en de catalogi
van handschriftenverzamelingen van het Algemeen Rijksarchief door de heer J. A.
Jaeger en van de Gemeentelijke Archiefdienst van Rotterdam door de heer J. G. B.
Nieuwenhuis. Daarnaast verschenen bronnenuitgaven als het eerste deel van het
Oorkondenboek van Holland en Zeeland door dr. A. C. F. Koch, het Registrum
Guidonis door wijlen dr. P. W. A. Immink en dr. A. Johanna Maris (in de serie
Werken der Vereeniging tot uitgaaf der bronnen van het Oud-Vaderlandsche Recht)
en de regesten van oorkonden en andere teksten betreffende het Victorinnen-Kloos-
ter Jeruzalem te Biezelinge door drs. C. Dekker en drs. J. G. Kruisheer (in het Ar
chief voor de geschiedenis van de Katholieke Kerk). De Gemeentelijke Archief
dienst van Zwolle gaf de stadsrekening van 1399 uit in het eerste nummer van een
nieuwe reeks.
In periodieken en jaarboeken werden door diverse collega's weer talrijke belangwek
kende artikelen geproduceerd. Afzonderlijke vermelding verdienen de bijdragen in
de 'Geschiedenis van Overijssel', de studie van dr. A. C. F. Koch over het geboorte
jaar van Erasmus en de dissertatie van jhr. mr. G. F. Sandberg 'Overzetveren in Zee
land'.
In het verslag over 1969 van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland vinden we een
lezenswaardig artikel van dr. J. L. van der Gouw: 'De geschiedenis en de amateur',
waarin de activiteiten van amateurs op het terrein van verzamelen en locale geschied
schrijving in deze provincie helder belicht worden.
De publicaties van onze collega J. G. M. Boon zijn een voorbeeld van wat een streek
archivaris als regionaal geschiedschrijver presteren kan.
De rijksarchivaris in Groningen organiseerde in de maand januari een tentoonstel
ling over 'Sociale onrust in de provincie Groningen in 1892-1893'; in het Zeeuwse
Rijksarchief werd in de zomermaanden een tentoonstelling gehouden over de toe
standen van het lager onderwijs in Zeeland ca. 1800 onder de sprekende titel 'A is
een aapje Rotterdam in de negentiende eeuw' was een expositie, die in het Rotter
damse Gemeentearchief speciaal voor de schooljeugd was ingericht. 'Uw gemeente
archief' te Nijmegen trekt momenteel de aandacht in ruime kring.
Het organiseren van tentoonstellingen is geen uitzondering meer sinds de archivaris
sen zich hun educatieve taak bewust geworden zijn, evenmin het geven van cursus
sen-oud schrift en cursussen voor amateur-historici.
Het Algemeen Rijksarchief trad ver naar buiten door mee te werken aan de inrich
ting van de tentoonstelling 'Spiegel der historie' in de spiegelzaal van het Neder
landse paviljoen op de Expo '70 te Osaka. De historische betrekkingen tussen Neder
land en Japan werden erdoor in beeld gebracht. Deze tentoonstelling was een enorm
succes.
Verscheidene zaken hadden in 1970 de volle belangstelling van het bestuur. In de
eerste plaats ligt daar het probleem van de aanpak der vernietiging. In samenwer
king met de Algemene Rijksarchivaris werden op 15 en 16 oktober in het conferen
tieoord 'Woudschoten' bij Zeist studiedagen gewijd aan dit actuele onderwerp, waar
[88]
[89]
