der stad is dit materiaal onontbeerlijk, en tevens is de studie van dit topografisch
materiaal slechts mogelijk in samenhang met de archivalia. De atlas beoogt dus
geen kunstcollectie te zijn, hoewel zij toch ook vele waardevolle werken van oude
en moderne grafici, tekenaars en aquarellisten bevat. Zowel voor tentoonstellin
gen als voor illustratieve doeleinden wordt van de atlas een zeer druk gebruik
gemaakt.
De Archiefdienst heeft als eerste taak het in goede en geordende staat bewaren van
de hem toevertrouwde archieven en verzamelingen. Dus: zorg voor de brand
veiligheid en de bescherming tegen vocht, ongedierte en andere schadelijke invloe
den; het ordenen, inventariseren en door alfabetische indices toegankelijk maken
van het materiaal; het restaureren van beschadigde stukken en opnieuw inbinden
van delen; het vormen van schaduwarchieven door microfotografie; het verwer
ven van aanwinsten en het overnemen van daarvoor in aanmerking komende ar
chieven van de lopende gemeentedienst; het toezicht op de lopende archieven der
gemeentediensten, met name op de vernietiging van daarvoor in aanmerking
komende stukken.
De volgende belangrijke taak is het dienstbaar maken van de archieven aan de
vraag naar archivalische gegevens, welke het gemeentebestuur voor de uitoefening
van zijn taak nodig heeft. De archieven leveren een dagelijkse stroom van inlich
tingen van praktisch nut aan tal van gemeentelijke instanties. Deze vorm van
dienstverlening varieert van routinegevallen als het produceren van gegevens
inzake de voor pensioen geldende diensttijd van ambtenaren tot diepgaande onder
zoekingen naar bewijsmateriaal in belangrijke kwesties als het eigendom van het
koninklijk paleis op de Dam, of de vergoeding voor door de Duitse bezetting aan
gerichte schade, of de technische gegevens voor het herstel van de in 1944-'45 ver
woeste haveninstallaties; zaken, waarmee voor de gemeente grote financiële belan
gen gemoeid kunnen zijn. Het is deze taak, die de Archiefdienst typeert als 'hoek
steen van de gemeenteadministratie'.
En ten derde staan de archieven ten dienste van allen, die er voor studiedoeleinden
gebruik van willen maken. De hier bewaarde archieven zijn krachtens de Archief
wet openbaar, de studiezaal is voor iedereen gratis toegankelijk en aan schrifte
lijke verzoeken om inlichtingen wordt zoveel mogelijk voldaan. Genealogische
onderzoekingen zijn aan de orde van de dag, maar talrijk zijn ook de grotere en
kleinere historische publikaties, waarin gegevens uit de archieven zijn verwerkt:
Ook de wetenschapelijke staf van de Archiefdienst levert in dit opzicht haar
bijdragen: alle opeenvolgende archivarissen en hun voornaamste medewerkers
hebben naast hun eigenlijke ambtswerk de stadsgeschiedenis beoefend en daar
over gepubliceerd. Studenten werken hier aan scripties, doctorandi aan disser
taties. Hier lag de stof voor talloze artikelen in Amstelodamum en Ons Amster
dam. Sedert enkele jaren verschaft de Stichting H. J. Duyvis Fonds de financiële
middelen voor de totstandkoming van grotere publikaties uit de Amsterdamse
archieven.
Opmerkelijk is ook het aantal buitenlandse historici, dat de Amsterdamse archie
ven in zijn onderzoekingen betrekt. Men moet dit zien tegen de achtergrond van de
[50]
wereldwijde economische en culturele relaties van Amsterdam ten tijde van de
Republiek: de neerslag hiervan is in de archieven te vinden en uit de ons omrin
gende landen, maar ook uit andere werelddelen (de Verenigde Staten, Brazilië,
Zuid-Afrika) komen onderzoekers, die de betrekkingen tussen hun landen en
Amsterdam uit de archiefstukken bestuderen. Het oude Amsterdam is voor de
Engelsen het grote economische centrum der 17de en 18de eeuw, waar Engelsen
zich vestigden en waar verschillende Engelse kerken waren; voor de Fransen het
centrum voor de Franse boekhandel en de wijkplaats voor de Hugenoten, voor
de Duitsers het lokkende doelwit van fortuinzoekers, die hier vaak tot welstand
kwamen; voor de Scandinaviërs de grootste afnemer van hun graan- en hout-
uitvoer; voor de Amerikanen de moederstad van Nieuw-Amsterdam (later New
York) en het bankierscentrum, dat hun staat in zijn aanvangsjaren financieel op de
been hielp; voor de Brazilianen de hoofdzetel van de Westindische Compagnie,
nauw betrokken bij de tijdelijke Nederlandse heerschappij in Brazilië. Dit alles
geeft aan de Amsterdamse archieven een internationale betekenis, die ver uitgaat
boven het plaatselijke belang van de meeste andere gemeentearchieven.
Publicatie van het Bureau Voorlichting van
de gemeente Amsterdam, november 1968.
Breda. In 1966 werden twee archiefinventarissen gedrukt, van de Evangelisch-
Lutherse gemeente1 en van het Begijnhof. De archivaris vond in het Rauwmoer-
college te Essen stukken die van belang zijn voor de geschiedenis van stad en land
van Breda en wist daarvan fotocopieën en microfilms te verwerven. Verder ge
werkt werd aan de beschrijving van de bijlagen der stadsrekening en aan de be
schrijving van het nieuw-archief. Het aantal bezoekers bedroeg 175 (v.j. 164),
die 1135 (v.j. 1169) bezoeken brachten.
Gouda. In de tot archiefbewaarplaats ingerichte voormalige Klaas de Vries-
school is de toestand van de archieven en verzamelingen veel verbeterd door het
nagenoeg geheel ontbreken van stof en door de gelijkmatige niet te hoge vochtig
heidsgraad van de bewaarplaats. Het Volkstellingsregister 1840, het Registre civique
1811, het Kohier van de personele quotisatie 1742, het Kohier van het familiegeld
1716 en het Kohier van het klapgeld werden in 1968 geklapperd. De groei van de
collectie Goudana in de Librije maakte de vervaardiging van een supplement
catalogus nodig, welke weid gestencild en verspreid. Het archief werd bezocht
door 88 (v.j. 55) personen, die 274 (v.j. 304) bezoeken brachten.
's-Gravenhage. In 1967 werden de ordening en inventarisatie van het oud-
administratief archief der gemeente (1815-1851) voortgezet. De door de directie
1 Besproken in Ned. Archievenblad 1967, blz. 78-79.
[51]
