de gemeenschap, dus ook de ruimtevrees van menige bureaucraat voor de vragen
van de gemeenschap.
Examens zijn openbaar, waarom niet dossiers inzake geweigerde vergunningen,
subsidies, vrijstellingen? De 19de eeuwse engelse historicus Acton zei in een gelijk
verband: 'To keep one's archives barred against the historians is tatamount to
leaving one's history to one's enemies'.17 De mogelijkheid zich in een registratuur-
leeszaaltje te verdiepen in een beleid, dat met toenemende specialisatie meer en
meer buiten de gezichtskring van de burger is geraakt, kan spanningen voorkomen
en begrip wekken. Is het en welk gezelschap is meer bevoegd dan het Uwe om
hierop te antwoorden een staatsgevaarlijke gedachte om recente stukken raad
pleegbaar te maken op concrete aanvragen, na een door het hoofd van de registra
tuur verleende machtiging en met de mogelijkheid van weigeringen in beroep te
gaan bij de secretaris-generaal?
Vele studenten en onderzoekers kregen reeds inzage in recente stukken. Waarom
deze op wederzijds vertrouwen gebaseerde praktijk niet uitgebreid en geformali
seerd?
Dienstbaar te zijn, bemiddelaar tussen heden en verleden, is bij uitstek de taak van
archivariaat en registratuur; bemiddelaar te zijn tussen burger en bestuur de roe
ping van de ambtenaar.
Openbaarheid voor bestuur en burger, niet alleen naar de letter, maar ook in wer
kelijkheid, is geen geringe opgave. De gevaren van 'dubbele boekhouding' zijn dui
delijk. Wordt in menige administratie in verweer tegen ambtelijke controlediensten
zulk een dubbele registratuur al niet toegepast? Een schijn-openheid met ontdui
kingen is echter een achteruitgang ten opzichte van een integere maar verouderde
geslotenheid.
Wanneer de registratuur ten behoeve van bestuur en burger een actief informatie
beleid voert, is er geen ontkomen aan een regelmatige, forse vernietiging, terwijl
zulk een diepgaande vernietiging niet mogelijk is zonder een overzicht van het ge
heel aan inlichtingen, mogelijkheden van eigen en andermans registratuur en ar
chief. Vernietiging is een taak, die gezien de juridische gevolgen, als van ouds,
enkel door de registratuur in nauwe samenwerking met de beleidsafdelingen kan
worden verricht. Het is een probleem, waarvan de zwaarte blijkt uit de overvloedige
literatuur, die er de laatste jaren geregeld aan is gewijd. Zulk een vernietiging dient
gepaard te gaan met een verwervingsbeleid. Meer dan een hoofdambtenaar of
minister zit als een ekster op een nest van het en der bijeengebrachte informatie-
kleinoden.
Menig zwervend commissie-archief bevat in kort bestek meer dan tientallen meters
uitvoering per afdeling of bureau. Unieke foto's en verslagen rusten op zolders of
in vergeten kasten. Deze stukken te verwerven en te redden is evenzeer een taak als
het met kracht ruimen van alles, wat verdwijnen kan.
Archivaris en registrator, die in de 19de eeuw van elkaar dreven, de een naar een
charterrijk verleden, de ander naar het actueelste heden, komen weer tot elkaar.
17 Journal of the society of archivists III 1 april 1965, p. 5.
[214]
Duidelijker dan de oude archiefwet plaatst de op 1 mei in werking getreden ar
chiefwet 1962 registrator en archivaris naast elkaar.
Eigentijdse geschiedenis, grotere openbaarheid van overheidsdocumenten en de
vernietigingsproblematiek dwingen tot samen studeren en samen werken.
Het bewaarpercentage van de overheidsadministratie wordt door de belgische oud-
algemene rijksarchivaris C. Tihon geschat op 5 a 10 ,18
Dit vernietigingskarwei en de opgave de toegankelijkheid te verwerkelijken vormen
een grootse en grote taak.
Voor Uw vriendelijkheid hier naar Schaarsbergen te komen om in e ennieuwe om
geving kennis te maken en voor het mij welwillend verleende gehoor, betuig ik U,
mede namens de medewerkers van de rijksarchiefdienst, grote dank. Onzerzijds zal
met kracht gestreefd worden naar een goed dienstbetoon, ook aan U, die bij het
hooghouden van de rechtszekerheid en stabiliteit van ons landsbestuur zulk een
zware taak hebt.
Moge dit samenzijn symbool zijn van een goede samenwerking in de toekomst.
Moge het glas, dat straks geboden wordt, dienen voor Uw gezondheid en dat het
een aangenaam samen optrekken bewerke.
A. E. M. Ribberink
18 Archief en Bibliotheekwezen in België 1968 extra nr. I p. 130.
[215]
