missie door de tekenaar J. Melis drie tekeningen van de eerlang te dempen Boter-
sloot te laten maken; voor deze opdracht werd 60.beschikbaar gesteld!
Tot nu toe werd alleen over tekeningen geschreven; het spreekt echter bijna van
zelf dat er ook een belangrijke fotocollectie is. Op uitgebreide schaal worden
foto's ook luchtfoto's aangekocht en in opdracht gemaakt. De dagbladpers
is een grote bron van aanwinsten t.a.v. foto's van belangrijke actuele gebeurte
nissen. Bovendien wordt een portretverzameling van bekende Rotterdammers bij
gehouden. Deze portretten worden voornamelijk door schenking verworven.
Dit wat betreft de 'statische' visuele documentatie. Aan de 'dynamische' visuele
documentatie of wat eenvoudiger gezegd de film, wordt eveneens aandacht
besteed. Al vóór deze gemeengoed was geworden heeft in 1913 de toenmalige
archivaris geprobeerd de film van de historische optocht, die t.g.v. de onafhan
kelijkheidsfeesten was gehouden, voor de gemeente te kopen. Hiertoe wendde hij
zich tot de Commissie voor het openbaar onderwijs, die echter, 'bij den tegen-
woordigen stand van het bioscoopvraagstuk voor de scholen, geen vrijheid vond
het college van B. en W. voor te stellen den aankoop van dit film te bevorderen'.
Ruim vijfenveertig jaar later hadden de pogingen van de archivaris meer succes.
Na in een uitvoerig schrijven aan B. en W. op het belang voor de gemeente van
het verzamelen en conserveren van Rotterdamse films en filmgedeelten gewezen
te hebben, werd op 13 februari 1959 de archivaris door B. en W. belast met de
inrichting van een filmarchief, waarvoor een crediet van 9000.beschikbaar
werd gesteld. Met Polygoon werd een overeenkomst gesloten tot het leveren van
journaalfragmenten betrekking hebbend op Rotterdam; niet alleen voor de ko
mende jaren, maar vanaf het eerste jaar waarin deze films zijn opgenomen. Er
bestaat eveneens een overeenkomst volgens welke van alle films, die de gemeen
telijke takken van dienst laten maken, een copie moet worden afgestaan aan
het gemeentearchief. Ook van materiaal uit het filmarchief van de Rijksvoorlich
tingsdienst, van Omroepverenigingen en van de Rotterdamse Schoolfilm worden
copieën gemaakt. Directies van een aantal belangrijke particuliere bedrijven stel
len films en filmfragmenten ter beschikking van het archief. Door regelmatig
contact met film- en televisieondernemingen te onderhouden wordt ook het film
archief een in de ware zin des woords levende documentatiebron van Rot
terdams historie.
Aangezien alle goede dingen uit drieën bestaan, moet nog even de aandacht ge
vestigd worden op de affiche-verzameling, waarvan het ontstaan het verhaal
begint bijna eentonig te worden ook al een lange reeks van jaren achter ons
ligt. De archivaris Unger vermeldt in zijn jaarverslag over 1895 dat hij pogingen
heeft gedaan een verzameling reclameprenten van Rotterdamse firma's op aller
lei gebied bijeen te brengen, omdat 'deze 'showcards', die door de aard van hun
bestemming slechts kort dienst doen en dan weer door andere vervangen worden,
voor het nageslacht zeer stellig waarde zullen hebben'. Vele firma's reageerden
op Unger s verzoek spontaan, zodat een grote verzameling bijeen kwam, die even
wel jarenlang statisch bleef, totdat ook alweer de oorlog haar nieuw leven inblies.
De propaganda-affiches van de Duitse bezetter vormen een unieke historische
[44]
bron; de na de oorlogsjaren verschenen aanplakbiljetten van tentoonstellingen,
manifestaties en ook van aangeprezen voedings- en genotmiddelen, geven een
aparte kijk op het culturele en economische leven van ons land.
In tegenstelling tot de boven beschreven prenten-, foto- en filmverzameling, groeit
de affichecollectie afgezien van een enkele aankoop van een grote partij
louter door giften. Dank zij de welwillende medewerking van musea, stedelijke
v.v.v.'s, bedrijven, spoorwegreclame en een Rotterdamse publiciteitsonderneming
neemt zij jaarlijks met ongeveer 500 exemplaren toe.
Het spreekt vanzelf dat deze verzamelingen onderhoud vereisen. Alle films zijn
op onbrandbaar materiaal overgebracht en worden op een koele niet al te droge
plaats in stalen kasten opgeborgen. In de toekomst zullen de negatieven wellicht
worden gedeponeerd in de kluis van de stichting Nederlands filmmuseum; de po
sitieven zullen als gebruiksmateriaal in het gemeentearchief blijven.
Affiches worden, na aan de bovenzijde van een strook te zijn voorzien, in Planex-
kasten opgehangen. Zowel van de films als van de affichecollectie wordt een
systematische catalogus bijgehouden.
De prentverzameling, die niet alleen het Rotterdams grondgebied omvat, maar
eveneens de in wijde omtrek gelegen plaatsen, die als economisch- of als woon
gebied nauw met Rotterdam zijn verbonden, is verdeeld in rubrieken, genum
merd met Romeinse cijfers. Elke afbeelding heeft een eigen kaart met het ru
brieknummer en een Arabisch cijfer. De ordening is alfabetisch-chronologisch en
door het gebruik van een decimaal stelsel kunnen steeds kaarten worden tussen
gevoegd. De foto's en tekeningen worden apart opgeborgen, maar in dezelfde
volgorde van rubriek en nummer, waarin hun betreffende kaart staat2. Twee
ambtenaren hebben thans een volledige dagtaak met het catalogiseren, opbergen,
het uitzoeken van materiaal voor publicaties, pers en tentoonstellingen en met
het te woord staan van bezoekers. En juist dit laatste is een belangrijke, veel
aandacht vragende taak. Want niet het verzamelen alleen, maar ook het werken
mèt het verzamelde doet een collectie in waarde stijgen. Uit eigen ondervinding
weten wij dat naarmate men meer met het materiaal naar buiten treedt, men ook
des te meer belangstelling van buiten kan verwachten. En dit is dan weer een
grote stimulans om op de eenmaal ingeslagen weg voort te gaan.
G. W. J. Nieuwenhuis-Verveen
2 Voor nadere bijzonderheden ter verzorging van een topografische verzameling ver
wijzen wij naar de Handleiding voor het samenstellen en beheer van Topografische
Atlassen uitgegeven door de Vereniging 'De Topografisch-Historische Atlas'.
[45]
