De gemeentearchivaris en de niet-overgebrachte archieven
De praktijk in Rotterdam
Aan de kleinheid der bedragen van de voor de rijksarchieven op de rijksbegro
ting uitgetrokken gelden wordt gedemonstreerd dat aan de rijksarchivarissen geen
grote taak t.a.v. visuele/auditieve documentatie is toebedacht. De topografische-
historische verzamelingen in de Rijksarchieven in Noord-Holland en in Utrecht
zijn geen rijks- maar provinciale verzamelingen. De provincie Noord-Holland
voteert jaarlijks 1500.
Voor de (bibliotheek)verzamelingen der rijksarchieven bedraagt het budget
500.— (Drente) tot 2500.— (Noord-Brabant). Het Algemeen Rijksarchief
moet het stellen met 1700.
Vele gemeentearchivarissen hebben meer financiële armslag dan de rijksarchiva
rissen. Van de vier grootste gemeenten heeft het gemeentearchief van Rotterdam
het hoogste budget. Voor uitbreiding der verzamelingen is aldaar ca. 40.000.
beschikbaar, in Amsterdam 26.500.—, in 's-Gravenhage 12.000.—, in Utrecht
10.000.In Amsterdam wordt de helft besteed aan de bibliotheekverzamelin
gen, de andere helft aan de topografisch-historische atlas; in Rotterdam slaat de
schaal ver door ten gunste van de visuele/auditieve verzamelingen.
In de overige gemeenten zijn de middelen evenals bij het Rijk miniem: voor de
Leeuwardense Stedelijke Bibliotheek, gecombineerd met het Gemeentearchief,
wordt 4500.uitgetrokken met daarnaast 4000.voor de kunstverzameling
(topografisch-historisch atlas). In Breda kan de gemeentearchivaris beschikken
over in totaal 5250.(voor de atlas 1500.in Groningen 3500.— (voor
de atlas 1500.in 's-Hertogenbosch 3000.(voor de atlas 1000.-
in Delft 3000.— (voor de atlas 1250.in Eindhoven 3000.(voor de
bibliotheek); in Vlaardingen 3000.— (voor de bibliotheek 1000.voor de
atlas 1400.voor de museale collectie 600.in Nijmegen 2650.—
(voor foto's 250.—); in Schiedam 2600.— (voor de atlas 2000.—); in Roer
mond 1750.(voor de atlas 750.in Roosendaal en Nispen 1300.
(voor de atlas 550.—); in Haarlem 1100.— (voor de atlas 700.—); in
Zutphen 1000.(voor de bibliotheek); in Goes 1000.in Maassluis
900.(voor de atlas 400.in Naaldwijk 900.(voor de atlas 400.
in Tilburg 800.— (voor de atlas 200.—); in Bergen op Zoom 500.—; in
Vlissingen 500.in Zierikzee 350.in Nieuw-Ginneken 340.(voor
de atlas 160. in Gouda 300.(voor de atlas 200.—); in Enkhuizen
200.(voor de bibliotheek).
Op de begroting van het streekarchivariaat Land van Cuyk staat 1225.(voor
de atlas 650.Noord-Kempenland 1200.— (voor de bibliotheek); Tiel-
Buren-Culemborg 775.(voor de atlas 500.Kring Oldenzaal 400.—;
De Liemers en Doesburg 190.— (voor de bibliotheek); Oisterwijk 150.
Peelland 100.(voor de bibliotheek).
Van vele archieven zijn geen nauwkeurige cijfers ontvangen. In een aantal ge
meenten wordt gerekend met de behoeften van het ogenblik en dat is in feite
ook het geval bij het hoogheemraadschap van Rijnland.
R. A. D. Renting
[34]
Wanneer we zo vrij mogen zijn bepaalde mededelingen in de jaarverslagen van
het Rotterdamse gemeentearchief, alsmede een enkele mondelinge uitlating te
genover een belangstellend collega, hier buiten beschouwing te laten, kunnen we
zeggen dat zich in Rotterdam in de verhouding, welke het opschrift poogt aan te
geven, gedurende de afgelopen jaren in alle stilte aanmerkelijke wijzigingen heb
ben voorgedaan. Nu de veranderde omstandigheden wat vaster vorm hebben ge
kregen en van enige ervaring kan worden gesproken, is het echter wellicht toch
zinvol over de situatie in Rotterdam die ergens wel iets aparts heeftdoor
middel van deze publicatie in wat ruimer kring een en ander te vertellen.
Mogelijk tot iemands lichte verwondering, maar niet zonder reden, onthielden we
ons hierboven van het gebruik van de woorden toezicht of inspectie. De bedoeling
daarvan was, onszelf op die manier enige armslag te bezorgen. Is men veelal ge
neigd zich de bemoeiingen van de archivaris met betrekking tot de niet-overge-
dragen archieven voor te stellen als te zijn beperkt tot een eventueel1 toezicht op
het beheer van die archieven, uit hetgeen volgt zal blijken dat Rotterdams' archi
varis niet alleen door zulk toezicht, maar ook uit andere hoofde meehelpt de wel
stand van die archieven te bevorderen. En het is ook over die andere activiteiten
dat we hierna in het kort iets willen zeggen.
Dit alles neemt evenwel niet weg, dat we ons hebben voorgenomen in de eerste
plaats en in het bijzonder aan het toezicht aandacht te schenken. Dit niet alleen
omdat dit toezicht ook in Rotterdam in het geheel van de bemoeiingen met de
nieuwere archieven een heel belangrijke plaats inneemt, maar ook omdat valt aan
te nemen dat nu de Archiefwet 1962 de inspectie verplicht stelt voor de
met die inspectie reeds opgedane ervaringen de meeste belangstelling bestaat.
Om een goed inzicht in de tegenwoordige verhoudingen in Rotterdam te krijgen,
kan een klein stukje geschiedenis niet worden gemist.
Voor de oorsprong van de inspectie van de niet-overgedragen archieven door de
gemeentearchivaris moeten we zijn in 1959. Het was in november van dat jaar
dat de provinciale inspecteur van de gemeente- en waterschapsarchieven in Zuid-
Holland, bij gelegenheid van diens verslag omtrent zijn bevindingen met betrek
king tot de Rotterdamse archieven, aan burgemeester en wethouders van Rotter
dam schreef:
'Aangezien uw college de bij artikel 14 van de Archiefwet 1918 opgelegde zorg
voor de archieven van de gemeente niet kan dragen, indien het niet op de hoogte
1 Eventueel' zolang de Archiefwet 1962 nog niet werkt; daarna wordt dit toezicht
immers verplicht.
[35]
