In Haarlem geven ook aesthetische inzichten de doorslag bij de vaststelling of be
paalde tekeningen in het Frans Hals Museum of in het Gemeentearchief moeten
worden ondergebracht.
In Hoorn is het vraagstuk van het beheer over de verschillende verzamelingen
nog niet opgelost. Zeer veel materiaal behoort nog tot de collecties van het
Westfries Museum, dat tot taak heeft de verzameling van zaken, die signifiquant
zijn voor de geschiedenis en cultuur van Hoorn en Westfriesland. De verzame
lingen, die van documentaire aard zijn, worden momenteel bij het Gemeente
archief beheerd. De gemeentearchivaris-conservator van het Westfries Museum
is zoals hiervoor reeds vermeld van oordeel dat de archivaris t.z.t. de door
het museum gevormde verzamelingen moet overnemen en voortzetten voor zover
die het karakter hebben van bibliotheek (zoals dat begrip in archivariskring wordt
gehanteerd). Voor tekeningen en prenten zou dan gelden dat zij tot de museum
verzamelingen moeten blijven behoren.
De in Leeuwarden bestaande combinatie archivaris-beheerder van de Stedelijke
Bibliotheek maakt dat de bibliotheekverzamelingen gerekend worden tot het ter
rein van de Stedelijke Bibliotheek. In Maastricht is de situatie ongeveer dezelfde.
In wezen is de Stedelijke Bibliotheek er een zelfstandige instelling.
In Alkmaar kan als totaalbeeld gelden dat bij het Gemeentearchief verzameld
wordt wat op Alkmaar en omgeving betrekking heeft. De gemeentearchivaris
directeur van het Stedelijk Museum acht coördinatie met andere instellingen
juist. De topografisch-historische prentenverzameling behoort tot het archief.
De collectie-Museum (boeken, brochures, kranten, kranteknipsels, prenten, fo
to s enz.) te Bergen op Zoom berust thans in het Gemeentearchief aldaar, vroe
ger in het Gemeentemuseum. Als criterium m.b.t. het verzamelen door archief
of museum wordt aangenomen: alles wat van papier (perkament, film) is, gaat
naar het archief, het overige naar het museum. Moeten er in het museum pren
ten e.d. worden geëxposeerd, dan worden die door het archief uitgeleend.
In Kampen behoort een schilderijencollectie, 16e eeuw-heden, (werken van Kam
per schilders, schilderijen Haagse school, moderne kunst betreffende topografie,
familieportretten, Oranjeportretten) tot het archief.
Vlaardingen behoren reeds lang museale voorwerpen tot de archief-verzame
lingen. In 1956 werd de collectie van de gelikwideerde Vereeniging de Vlaarding-
sche Oudheidkamer en Visscherij-Museum overgenomen.
Ook in het hoogheemraadschap van Rijnland is een verzameling modellen aan
wezig, bedoeld om (na uitbreiding) een zogenaamd 'Waterschapsmuseum' te
vormen.
De historisch-topografische prenten enz. in Nijmegen vormen een archief-ver
zameling. Alle verzamelingen worden hier geleidelijk aan naar het archief over
gebracht. Te Zwolle worden daarentegen tekeningen en prenten aan het mu
seum afgestaan. In Zutphen behoort het verzamelen van tekeningen, prenten,
prentbriefkaarten, portreten en affiches tot het museumgebied.
Dat hier en daar secretarie-afdelingen of diensten en bedrijven ertoe overgegaan
zijn om verzamelingen te vormen van kranten, kranteknipsels, periodieken, jaar-
verslagen, foto's, prentbriefkaarten enz., ligt voor de hand, vooral wanneer het
gemeenten betreft, die niet over een archivaris beschikken. Het ligt eveneens voor
de hand dat, wanneer er wel een archivaris is, deze een coördinerende rol kan
vervullen. In de praktijk blijven ook daar soms de genoemde instanties wel op
dit terrein actief buiten de archivaris om. De gemeentearchivaris van Ede heeft
zich hiermee verzoend en meent dat foto's betrekking hebbend op nog aan de
gang zijnde, dan wel nog niet zolang geleden voltooide woningbouw beter bij de
registrator kunnen worden bewaard dan bij de archivaris, daar de op deze bouw
betrekking hebbende stukken nog in hun dynamische periode zullen verkeren.
Volgens hem is de grens tussen hetgeen al dan niet bij de archivaris dient te
worden bewaard niet altijd even scherp te trekken.
Dat de meningen nog steeds verdeeld zijn t.a.v. de grenzen der competenties van
archivarissen, bibliothecarissen en museumdirecteuren, is bekend. Een gedane
suggestie om dit vraagstuk eens te bespreken in de kring van die archivarissen,
tevens museumbeheerders, die in de komende tijd er voor kunnen worden ge
steld een doelmatige verdeling van hun verzamelingen over archief en museum
voor te bereiden, zou overgenomen moeten worden. Ook de archivarissen-biblio
thecarissen zouden bij dat gesprek te betrekken zijn, omdat zij met soortgelijke
problemen te maken hebben, als hun collega's archivarissen-museumbeheerders.
Afzonderlijke verzamelingen in Nederlandse archieven
a Bibliotheek.
Rijksarchieven. Overal aanwezig sinds 19e eeuw (Algemeen Rijksarchief 1802);
Noord-Holland sinds 1923. Loopt in het algemeen over de 15e-20e eeuw.
Aard: Handbibliotheken: archivistiek, historie, topografie, genealogie, naslagwer
ken enz.
Drente: juridisch-historische werken; N.-Holland: ook waterstaatkundige werken.
Omvang: Algemeen Rijksarchief 23.000; Limburg 20.000; Noord-Brabant
16.000; Noord-Holland ca. 15.000?; Groningen 5.000; Friesland 3.000; Drente
2.500; Overijssel 600.
Catalogisering: alfabetisch en systematisch (Noord-Holland: U.D.C.)
Gemeentearchieven. Vrijwel overal aanwezig, in sommige gevallen als voort
zetting van een oude boekerij (Stadsbibliotheek) welke formeel als zelfstandige
instelling kan bestaan (Zutphen 1604; Maastricht 1662; 's-Gravenhage ca.
1750; Goes ca. 1760; Leeuwarden 1838; Hoorn ca. 1840; 's-Hertogenbosch 1841;
Amsterdam 1848). Loopt over de 15e-20e eeuw.
Aard: veelal handbibliotheken; in verscheidene gemeenten splitsing in een alge
mene afdeling (archivistiek, historie, genealogie, naslagwerken enz.) en een plaat
selijke afdeling (locale- en streekgeschiedenis, topografie enz.).
Breda: Theologische en juridische werken; Delft: geschiedenis Oranjehuis; Heer
len: archeologische werken; Kampen: theologische werken; Vlaardingen: Visserij
bibliotheek.
[22]
[23]
