ook de aandacht van de archivaris, omdat een dergelijke index bijzonder nuttig
is bij het verrichten van onderzoekingen. Er valt een toename te bespeuren in
de raadpleging van de archieven, ook bij het gemeentelijk apparaat. De inlichtin
gen waren veelal van genealogische aard, maar betroffen ook gemeente-eigen
dommen, de korenmolen van Linschoten, het klooster Onze-Lieve Vrouwenberg
te IJsselstein, ontginning van Benschop e.a. Met behulp van het door het
streekarchivariaat aangeschafte foto-apparaat ondergingen de gemeentelijke foto
verzamelingen een regelmatige uitbreiding. Bijzondere vermelding verdient de
onder auspiciën van het streekarchivariaat van 14-16 november te Harmeien ge
houden tentoonstelling '150 jaar Harmeien in woord en beeld'. Voor de enthou
siaste beschrijving raadplege men de blz. 9-10 van het verslag. De aanwinsten
van de bibliotheek werden niet vermeld, daar het in de bedoeling ligt binnenkort
een catalogus te verspreiden, waarin ook de aanwinsten 1963 zijn opgenomen.
Het minutieus opsommen van alle verkregen boeken in het jaarverslag van een
archiefdienst zou wellicht in het algemeen eens op zijn noodzakelijkheid bekeken
kunnen worden. Als men een aantal verslagen achter elkaar doorneemt, komt
men uitentreuren dezelfde schrijvers en titels tegen, bij een streekarchief soms
nog eens bij iedere gemeente afzonderlijk. Veel nuttiger en aangenamer is de bij-
lage, die nu het verslag van collega Boon besluit, t.w. een geïllustreerd opstel
over 80 jaar bemoeienis van het Provinciaal Bestuur met Gemeente- en Water
schapsarchieven, speciaal in Zuid-West Utrecht onder de titel: Van archiefkist
tot archiefbewaarplaats. Het Utrechtse Provinciale Bestuur toonde in dezen be
langstelling in 1847 en 1877 door aan de gemeentebesturen inlichtingen over hun
archieven te vragen. De bewaarde antwoorden zijn nog lezenswaard. Het werd
Provinciale Staten duidelijk, dat men met belangstelling alleen weinig doen kan
aan de wantoestanden op archiefgebied en in de zomervergadering van 1883
spraken zij zich uit voor daadwerkelijke hulp aan gemeenten en waterschappen
bij de verzorging van hun archieven. Deze werd achtereenvolgens verleend door
mr. L. van Hasselt, mr. R. Fruin Th. Azn., mr. J. G. C. Joosting en dr. J. de
Hullu. Na diens vertrek in 1902 zagen in de tijd van dr. K. Heeringa (1920-
1930) nog enige inventarissen het licht, waarbij de heer G. Stadermann, laatste
lijk werkzaam bij de archiefinspectie in Zeeland, waar hij op 1 september 1964
met pensioen ging, moet worden genoemd. Na 1935 werd meer aandacht ge
schonken aan de kwaliteit van de archiefbewaarplaatsen dan aan de inventarisa
tie. In 1930 bestond reeds een plan om te Schoonhoven een centraal archiefdepot
te stichten, waarvan ook de omliggende gemeenten en waterschappen gebruik
zouden kunnen maken. Dit werd evenwel niet verwezenlijkt.
Kon in Ned. Archievenblad 1962, blz. 233, nog worden opgemerkt, dat in 'Zee
land geen verslag van de inspectie over de gemeente- en waterschapsarchieven
werd gepubliceerd, met het optreden, na het betreurde overlijden van dr. W.
S. Unger op 23 maart 1963, van de rijksarchivaris drs. P. Scherft als provinciaal
inspecteur is daarin verandering gekomen. Blijkens zijn eerste verslag begon de
nieuwe inspecteur ermee de stukken van het inspectiearchief, die in chronolo-
gische orde geborgen waren in een aantal briefordners, tot dossiers te verenigen,
waarna hij zich snel aangaande de stand van zaken kon oriënteren. In een door
Gedeputeerde Staten aan hem gevraagd advies over het ontwerp-Archiefbesluit
pleitte de heer Scherft voor verplichte vernietiging van stukken uit provinciale
archieven - voor zover op lijsten van vernietigbare stukken vermeld vóór de
overbrenging naar rijksarchiefbewaarplaatsen. Ook over de toekomstige inrich
ting van de provinciale archiefinspectie in Zeeland stelde hij een nota samen.
Een regeling werd voorgesteld ten einde te voorkomen, dat gemeentebesturen,
wier begrotingspost voor de bouw van een nieuw gemeentehuis was goedgekeurd,
tot aanbesteding overgingen, zonder dat zij het bij K.B. van 15 augustus 1936,
S. 370, vereiste fiat voor de inrichting van de archiefbewaarplaats hadden aange
vraagd, waardoor de inspectie soms in een moeilijke positie geraakte.
Bij de opmerkingen over de onderscheidene gemeente- en waterschapsarchieven
trof ons het volgende. Een tijdlang heeft een op archiefgebied ondeskundige zich
in opdracht van het gemeentebestuur bezig gehouden met de ordening van het
zeer belangrijke archief van Aardenburg, dat o.m. charters sinds 1201, stadsreke
ningen sinds 1560, magistraatsresoluties sinds 1580 en correspondentie sinds 1604
bevat. Nadat deze figuur op 1 april vertrok, is een secretarieambtenaar bezig de
orde te herstellen. In Breskens werd begonnen met de bouw van een nieuw
gemeentehuis. Het archief van 1814-1918 is voor de duur van de bouwwerk
zaamheden naar het rijksarchief overgebracht, waar het door een volontair wordt
geïnventariseerd. Het gemeentebestuur van IJzendijke deelde de inspecteur op
diens verzoek mede, dat in 1945 het tijdelijk dienstverband met de toenmalige
gemeentearchivaris werd verbroken en de gemeente sindsdien geen afzonderlijke
archivaris meer heeft.1 De inspecteur deed derhalve de desbetreffende opgave in
de Provinciale Almanak van Zeeland corrigeren. In Kattendijke is een be
langrijk deel van het archief, dat in 1952 nog aanwezig was, sedertdien opge
ruimd. Uit de tijd van vóór 1899 zijn nu eigenlijk alleen nog de registers van de
burgerlijke stand en van de bevolking over. In Terneuzen keerden de oude
archieven, die tijdens de oorlog onderdak vonden in de gemeentelijke archief
kelder van Axel, terug. Daar er in het gemeentehuis geen plaats meer was wer
den ze in stalen rekken op de zolder van het kantoor van de gemeenteontvanger
opgesteld. In het te bouwen nieuwe gemeentehuis is een archiefbewaarplaats van
8 x 14 m geprojecteerd, hetgeen zeker voor een lange reeks van jaren toereikend
zal zijn.
De gemeentearchivaris van Veere, mr. L. E. de Brakke, werd 85 jaar. Hij is be
zig de gemaakte fiches te verenigen tot de verschillende hoofdstukken van de
systematische inventaris. Tevens stelt hij de stukken in de gemeentelijke bewaar
plaats zoveel mogelijk dienovereenkomstig op. De Zierikzeese archiefbeheer
der, de heer P. van Beveren, werd ter gelegenheid van zijn afscheid als zodanig
op 20 december gehuldigd, waarbij hij o.a. door de provinciale inspecteur werd
1 Zij komt dan ook niet voor in de staat van het Nederlandse archiefwezen per 1 juni
1960 in het Ned. Archievenblad, blz. 59-74.
[72]
[73]
