Kroniek
Buitenlandse archivistische literatuur.
Het op Archivum XI (1961) volgende deel is het in 1964 verschenen Fascicule bi-
bliographique no. 1, bevattende publications parues en 1958 et 1959 et complément
aux bibliographies publiées dans les valumes précédents d'Archivum. Het eerste
gedeelte bevat in 23 afdelingen een opgave van hetgeen over algemene archiefpro
blemen is verschenen (935 nummers). Het tweede gedeelte behandelt in 61 afdelin
gen de publicaties betreffende de archiefdiensten en archiefproblemen der onder
scheidene landen (1950 nummers). Dank zij mevrouw E. C. M. Leemans-Prins,
de Nederlandse correspondente voor deze uitgave, is ons land in verschillende ru
brieken van het algemene gedeelte vertegenwoordigd en kreeg in de tweede afde
ling 20 nummers. Indices op plaatsnamen en onderwerpen besluiten het werk.
Van de Italiaanse publicaties op archiefgebied tussen 1847 en 1962 wordt een
overzicht gegeven in de Bibliografica delle publicazioni italiane relative all' archi-
vistica, Rome 1963. Deze bibliografie is in 28 rubrieken ingedeeld, die ieder of per
groep van een korte inleiding zijn voorzien. De raadpleegbaarheid wordt ook hier
vergemakkelijkt door indices, nl. op auteursnamen en onderwerpen.
Uit Washington bereikte ons een in mei 1964 opgestelde lijst van publicaties van
The National Archives and Records Service. Daarop komen 159 preliminary inven
tories voor, vervaardigd tussen 1941 en 1964. De laatste, behandelende de United
States Government Documents Having General Legal Effect, was er bij gevoegd.
Blijkens het voorwoord geven dergelijke voorlopige inventarissen, die hoofdzakelijk
bestemd zijn voor intern gebruik bij het verschaffen van inlichtingen en het ver
krijgen van een overzicht van de stukken, een beknopte samenvatting van de ge
schiedenis en de functie van de beheerseenheid, waarvan het beschreven archief
afkomstig is, gevolgd door een korte beschrijving van de stukken zelf. Later kan een
voorlopige inventaris, als het desbetreffende archief voldoende bestudeerd is, ver
vangen worden door een definitieve inventaris. De voor ons liggende inventaris van
Record Group 11, samengesteld door Ralph E. Huss, bevat 41 genummerde ru
brieken, waarvan wij noemen de Constitutie van 1787, de Bill of Rights met de
ratificaties 1789-1790, de wetten van 1789 tot 1962, verdragen van 1778 tot 1945
en overeenkomsten met de Indianen 1722-1869. De beknopte inleiding bij de
laatste groep geeft nuchter van wet tot wet van 1722 tot 1871 wat deze zomer in
het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden op aangrijpende wijze te zien was
op de tentoonstelling 'Van rendierjager tot bleekgezicht.' Als verdere groepen in
deze inventaris noemen we nog de presidentiële papieren en het Grootzegel van de
Verenigde Staten, d.w.z. zes stempels van hetzelve, de zevende is nog in gebruik
en berust onder de Secretary of State. Stukken over het gebruik en de geschiedenis
[134]
van het zegel bevinden zich in Record Group 59: General Records of the Depar
tement of State. Het lijkt ons bijzonder nuttig voor allen, die zich met de archief
theorie bezig houden en laatstelijk weer kennis hebben genomen van de rapporten
ter gelegenheid van het Brusselse archiefcongres, ook deze en dergelijke Ameri
kaanse inventarissen te bestuderen. De genoemde lijst is op aanvrage verkrijgbaar
bij de Exhibits and Publications Division, National Archives, General Services
Administration, Washington, D.C., 20408. J. H. v. d. O.
Archivmitteilungen Jahrgang XIII (1963) opent met een uitvoerig artikel van
30 kolommen van Eberhard Schetelich und Botho Brachmann over Organisation
und Verwaltung des Staatlichen Archivfonds der UdSSR. Het sowjet-archiefwezen
bestaat 45 jaar een nieuwe etappe was de archiefwetgeving van 1958. De archivalia
der sowjetperiode overheersen. Van 1956-1962 zijn 23 nieuwe staatsarchiefge
bouwen opgericht en 20 speciale. Veel aandacht wordt besteed aan de vorming van
schaduwarchieven. Ook een goed uitgerust laboratorium is aanwezig. De opleiding
vindt plaats aan een historisch en archivistisch instituut met een vijfjarige cursus.
Het is eigenlijk een hogeschool met 2000 studenten en 80 docenten. Wolfgang
Merker, Bedeutung und Aufgaben der Abteilung III des Deutschen Zentralarchivs.
Zur Auswertung der neuesten Schriftgutbestande. Abteilung III bevat de archieven
na 1945. Uiteengezet wordt welke betekenis de communistische 'Bodenreform'
heeft voor de vorming van archivalia betreffende land- en bosbouw. In de DDR
staat ook het archiefwezen in dienst van het communisme. De nieuwe archieven
en met name de bronnen voor de geschiedenis van de arbeidersbeweging en de
'Entlarvung faschistischer und militaristischer Krafte' hebben dan ook de volle
aandacht. Voorbeelden daarvan zijn: Karl Höhmel, Die politisch-moralische
Kraft der Arbeiterbewegung, dargestellt am Beispiel des Bestandes Polizeiprasidium
Leipzig; Joachim Lehmann, Repressalien des preussischen Staates gegen die Ar
beiterbewegung und das fortschrittlische Bürgertum in der Nazizeit (Vermögensbe-
schlagnahmungen); Hans-Stephan Brather, Die Zwangsarbeit in der faschistischen
Kriegswirtschaft, dargestellt an Akten des Nürnberger Wilhelmstrassen-Prozesses;
Helga Fiechtner, Zur Rolle des Konzerns 'Auto-Union' bei der Vorbereitung des
zweiten Weltkrieges, dargestellt an Hand des Bestandes 'Auto-Union' im Landes-
archiv Leipzig; Rolf Schauer, Die Auswertung der amtshauptmannschaftlichen
Geschaftsberichte im Bereich der Kreishauptmannschaft Dresden für die Ge-
schichte der Arbeiterbewegung; Gerhard Schmid, Zur Militarisierung des poli-
tischen und gesellschaftlichen Lebens in der Weimarer Republik. Beispiele aus dem
Bestand 'Stahlhelm, Bund der Frontsoldaten' im Deutschen Zentralarchiv Pots
dam; Hilde Herricht, Akten über Massnahmen gegen marxistische und fortschritt-
liche bürgerliche Hochschullehrer in Preussen; Josef Hartmann, Die Quellenlage
im Landeshauptarchiv Sachsen-Anhalt zum Kampf der Arbeiterbewegung urn das
feste Bündnis mit dem Landproletariat und den werktatigen Bauern. Duidelijk blijkt
uit al deze artikelen hoeveel meer neerslag van de arbeidersbeweging en van de op
positie in het algemeen te vinden is in de archieven van een politiestaat als Duits-
[135]
