10 Wat is het verschil tussen archiefwezen en archiefrecht? (heer Van Wijk).
Deze vraag is meen ik enkele jaren geleden ook bij het schriftelijk examen
gesteld. M.i. verstaat men onder archiefwezen: Alles wat verband houdt met het
archief (structuur, personeel, materieel, spelregels enz.).
Het archiefrecht omvat alle regelen (voorschriften) t.a.v. het archiefwezen.
Hierbij bedenke men, dat de wettelijke regelen op dit gebied niet alleen in de ar
chiefwet, archiefbesluiten of bijv. het besluit post- en archiefzaken rijksadmini
stratie K 425 voorkomen, maar tevens in andere wetten en besluiten.
Ontleend aan: 'Overheidsdocumentatie, jg. '964, nr. 9, p. 291.
[160]
'Inventaire des archives de la familie Overschie de Neeryssche'
door E. Lejour, Brussel 1963. Uitgave van het Ministerie van nationale
opvoeding en kuituur. Algemeen Rijksarchief. 192 blz.
Uiterlijk en naar opzet biedt deze inventaris niets nieuws. Het is een van die uit
stekend verzorgde gedrukte inventarissen, die in Brussel met een veel grotere
frekwentie van de pers rollen, dan bij ons. Maar de inhoud van het familiearchief,
dat hier beschreven wordt, is de moeite waard om er aandacht aan te besteden.
Immers de familie Overschie de Neeryssche bezat en bezit nog vele goederen
verspreid over een groot deel van het gebied der voormalige Nederlanden, niet in
het minst in Holland en Zeeland. De oudste tak van het Hollandse geslacht Van
Overschie was Katholiek gebleven en in de 17e eeuw vestigden leden ervan zich
in de Spaanse Nederlanden. Zij verwierven daar de baronnie van Neerijse in Bra
bant en namen hun intrek in het kasteel aldaar. Dank zij de Hollandse afkomst
van het geslacht treffen we in het archief vele stukken betreffende goederen in
Holland aan, vooral in Delfland en Schieland, maar ook elders. De meeste stukken
dateren uit de 17e en 18e eeuw, maar sommige gaan veel verder terug zoals voor
Den Bommel (1481), Goudswaard (1439), Herkingen (1517), Oude en Nieuwe
Tonge (1421), Nieuwkoop (1282), Oltgensplaat (1481), Schipluiden (1514), Woer
den (1388), Zuidwijk (1469).
Behalve van de familie Van Overschie zijn ze afkomstig van aanverwante ge
slachten als Duyst van Voorhout, Van Wassenaar, Van Dorp, Stalparts van der
Wiele, Pauw enz.
Voor Zeeland zijn van belang een groot aantal stukken betreffende goederen van
de geslachten Van Schengen, Van Wissekerke, De Cock van Opijnen, De la Torre,
Van der Nadt en vooral van het geslacht Van Overschie de Neeryssche, zelf ge
legen met name in 's-Heer-Arendskerke en de Craayertpolders, die mede door de
Van Overschies zijn bedijkt, Heinkenszand, Ovezande, Waarde enz. Van bijna alle
goederen beginnen de stukken in de 15e of vroege 16e eeuw. Voor ieder die zich
met de bedijkingsgeschiedenis van Zuid-Beveland van de 15e tot de 19e eeuw be
zig houdt bevat dit archief een rijke bron van gegevens.
Ook betreffende goederen in Noord-Brabant zijn veel stukken in dit familie
archief te vinden. Ook hier dateert een aantal nog uit de 15e eeuw, vooral met
betrekking tot Beers en Vierlingsbeek. Tenslotte zijn er nog stukken betreffende
goederen in Gelderland, Utrecht en Nederlands-Limburg, hoofdzakelijk daterend
uit de 17e eeuw.
Het is jammer dat de nummers van de stukken niet voor de beschrijving geplaatst
zijn in de gewone volgorde te beginnen met nr. 1, maar achter de beschrijving met
een afzonderlijke nummering van charters en kaarten. Het geheel is daardoor wat
onoverzichtelijk geworden en vergemakkelijkt, naar ik uit ervaring met deze toen
nog handschriftelijke inventaris weet, het archiefonderzoek niet. Tenslotte betreu
ren wij het, dat mej. Lejour deze vooral voor Nederland en Vlaams België belang
rijke inventaris niet in het Nederlands heeft gepubliceerd, terwijl zij toch deze taal
machtig is. C. Dekker
[161]
