ruimte op 11 km. Maar ook dit was nog slechts een tussenoplossing. De Conseil Gé-
néral de la Cöte d'Or besloot in overeenstemming met de Direction des Archives de
France tot de bouw van een nieuwe vleugel achter het vroeg 18de eeuwse gebouw.
De departementsarchitect Roger Barade is erin geslaagd dit gebouw van 25,5 bij
10,5 meter, dat een beganegrondverdieping heeft van 2,95 meter, zodat de auto's
met archiefstukken er kunnen binnen rijden, en vier etages van 2,10 m., goed te doen
aansluiten bij het oude stadhuis. De 10 kilometer planklengte in de nieuwe archief
bewaarplaats zijn verkregen door een inrichting met vaste dubbelzijdige kasten, waar
aan beide zijden eveneens dubbelzijdige kasten draaibaar tegen sluiten. Verplaatsing
van deze soms meer dan 800 kg. wegende elementen is mogelijk door een gepaten
teerd systeem van de Forges de Strassbourg, waarbij een bij de plaatsing opgewekte
energie gebruikt kan worden bij het losmaken.
De Archives du Calvados te Caen kregen in 1863 een eigen gebouw, gelegen naast
dat van de prefectuur. In 1932 moest in de Eglise du Sépulcre een hulpbewaara-
plaats wordt ingericht. Hoewel Caen bij de invasie in 1944 voor twee derde werd
verwoest, bleven de archieven ongedeerd. Hun onderdak was echter verouderd en
veel te klein. Eerst werd gedacht aan de inrichting van de voormalige normaalschool
voor onderwijzeressen tot archiefgebouw, maar in 1959 nam de Conseil Général du
Calvados het kloeke besluit, dat aan de noordelijke rand van Caen, bij de Universi
teit en het Academisch ziekenhuis, een geheel nieuw gebouw voor de departemen
tale archiefdienst zou worden opgericht. De departementsarchitect Léon Rème ont
wierp het gebouw, dat op 3 oktober 1963 in gebruik werd genomen. Op de 30 kilo
meter planklengte komen zowel de middeleeuwse stukken van kloosters en abdijen,
die dank zij de toewijding van de eerste archivaris Guillaume-Francois Quesnot
ontsnapten aan de toepassing van het decreet van 17 juli 1793 op de verbranding
van de feodale titels, als de moderne archieven goed tot hun recht. De eigenlijke
archiefbewaarplaats is een torengebouw van 35 bij 17 meter met twaalf verdiepin
gen en een totale hoogte van 30 meter. De stellingen zijn van het type Strafor-Mul-
tex, d.w.z. dubbelzijdige vaste stellingen. Een langwerpige vleugel van twee verdie
pingen bevat beneden een hal, een conciërgewoning, dienstruimten, o.a. voor foto
grafie en binderij, en een garage voor de auto, die gebruikt wordt om de verbinding
met de prefectuur te onderhouden. Boven bevinden zich de studiezaal, een vertrek
waar de bezoekers zich met elkaar over hun onderzoekingen kunnen onderhouden
zonder de studerenden te storen, bibliotheek, cantine en administratie. Aan de an
dere kant dan waar de toren staat wordt deze vleugel afgesloten door een klein ge
bouw, waarin beneden een vergaderzaal en boven de werkkamer van de archivaris
is ondergebracht.
Vergelijking van beide bewaarplaatsen en hun inhoud doet zien, dat met een sy
steem van verplaatsbare archiefstellingen de capaciteit van de bergruimte aanzien
lijk wordt vergroot. In Dijon is echter maar een derde van de stukken onmiddellijk
toegankelijk. Opgemerkt worde tenslotte, dat de in 1914 te Amsterdam aan de Am-
steldijk gebouwde brandvrije archiefbewaarplaats 5 kilometer stukken kan opnemen
en het nu juist voltooide nieuwe gebouw berekend is op 10 kilometer. De Universi
teitsbibliotheek van Leuven, die in de tweede wereldoorlog geheel uitgebrand was
en van 1947 tot 1949 binnen de oude muren met een Strafor-Snead constructie
weer werd opgebouwd, kan 50 kilometer boeken opnemen. De Amsterdamse Uni
versiteitsbibliotheek, voor welke thans een nieuw gebouw in uitvoering is, zal straks
plaats kunnen bieden aan 2 miljoen delen.
Het staatsarchief van Macedonië te Skolpje. De aardbeving, die deze stad teisterde
op 26 juli 1963, plaatste haar in de belangstelling van de gehele wereld. In de aan
de ramp gewijde uitgave This was Skopje van het Federale Informatiesecretariaat
te Belgrado is een foto opgenomen van het bergen van documenten uit de ruïne van
het staatsarchiefgebouw. In een kort, in het Frans gesteld, overzicht van de geschie
denis en de inhoud van zijn archief, dat evenals de genoemde uitgave aan de deel
nemers van het vijfde Internationale Archiefcongres te Brussel werd uitgereikt, doet
de archivaris van Macedonië een beroep op zijn collega's over de gehele wereld hem
door toezending van hun publicaties te helpen weer een bibliotheek op te bouwen.
Het archief van Macedonië, één der zes republieken van Joegoslavië, begon op I
april 1951 zijn werkzaamheden met in totaal vier ambtenaren, welk aantal in 1963
tot dertig was gegroeid. Bijeengebracht waren in de archiefbewaarplaats 1167 fond
sen en 23 verzamelingen met in totaal ongeveer 8 miljoen stukken. Door de talrijke
oorlogen en revoluties op de Balkan is de eeuwen door veel archiefmateriaal ver
loren gegaan. Uit archieven elders konden echter over Macedonië gegevens op mi
crofilm worden vastgeelegd in een collectie, die aan de vooravond van de ramp uit
een miljoen microfoto's bestond van documenten van de I2de eeuw tot heden. Ori
ginele stukken zijn aanwezig sedert de 15de eeuw, de overgrote meerderheid der ar
chieven dateert echter uit de 19de en 20ste eeuw. Een belangrijke verzameling cyr-
rilliische, oosterse en griekse handschriften van het einde der 12de eeuw tot deze tijd
telt 3500 nummers. Aan regestenlijsten en inventarissen der oudste archieven werd
gewerkt en een publicatie van turkse documenten uit de periode 1607-1623 in facsi
mile en vertaling stond op het punt te verschijnen. Als centraal archief voor negen
regionale archieven in Macedonië was het staatsarchief te Skolpje bovendien een
middelpunt van opleiding van archiefambtenaren, van het geven van regels op ar-
chiefgebied en van het onderhouden van contact met de internationale archiefont
wikkeling.
De ochtend van 26 juli 1963 vernielde veel van wat in twaalf jaar was tot stand
gebracht. Van de archiefgebouwen bleef de bewaarplaats overeind staan, zodat
meer dan 95 van de archieven gered werd, niet zonder schade evenwel door het
water uit de radiatoren der centrale verwarming en verdere lekkage, door het stof
en de kalk, die naar beneden viel, en door het van de stellingen vallen van het
merendeel der delen en portefeuilles. De werkruimten, het microfilmatelier, de
restauratiewerkplaats en de bibliotheek waren in de bouwval van het vijf verdie
pingen tellende dienstgebouw nauwelijks terug te vinden. Meer dan 10.000 boeken
gingen hierbij en bij de op de aardbeving volgende brand verloren. Daar door uit
wisseling met archiefdiensten over de gehele wereld Skoplje de belangrijkste biblio
theek van Joegoslavië had op het gebied der archiefwetenschap wordt de opleiding
van archivarissen in dat land door dit verlies zeer bemoeilijkt. Moge de genoemde
[175]
[174]
