Kroniek
Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven 1961
De algemene rijksarchivaris begint het algemene gedeelte met een korte vermel
ding van de gang van het nieuwe ontwerp-archiefwet tot en met de memorie van
antwoord van 10 november. Gememoreerd worden instelling en samenstelling
van de commissie ter voorbereiding van het Archiefbesluit, die op 1 juni werd
geïnstalleerd. Ten aanzien van de nieuwbouw c.q. uitbreiding van de rijksarchief
bewaarplaatsen te Arnhem, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Middelburg en Zwolle
werden in 1961 geen noemenswaardige vorderingen gemaakt, te 's-Gravenhage,
Utrecht en Leeuwarden werd op papier enige vooruitgang bereikt.
Met ingang van de cursus 1961-1962 van de rijksarchiefschool werd zowel voor
een beperkt aantal aspirant-wetenschappelijke archiefambtenaren der eerste klasse
als der tweede klasse de mogelijkheid geopend van een gehonoreerde stage aan
het A.R.A. Deze maatregel vond navolging bij verscheidene grote gemeentearchie
ven, maar desondanks blijft het moeilijk alle vacatures in het archiefwezen te ver
vullen. De zo langzamerhand tot traditie geworden studiedagen voor archiefambte
naren konden in 1961 door gebrek aan sprekers geen doorgang vinden. De Bene-
luxcommissie voor de uitgave en bewerking van gemeenschappelijk historisch
bronnenmateriaal, waarin de algemene rijksarchivarissen van België, Luxemburg
en Nederland zitting hebben kwam op 9 en 10 november voor de eerste maal te
's-Gravenhage bijeen. Overeenstemming werd bereikt over de uitgave van een
goedkope paleografische atlas ten dienste van het hoger onderwijs, bevattend alle
oroginele oorkonden van vóór 1200, die in de rijksarchiefbewaarplaatsen van de
drie landen berusten.
Uit Polen keerde een aantal uit Nederland afkomstige archiefbescheiden terug,
die als gevolg van de tweed wereldoorlog op Pools grondgebied waren beland.
Dr. Howard C. Rice Jr., hoofd van de afdeling zeldzame boeken van Princeton
University Library, vestigde de aandacht van de algemene rijksarchivaris erop,
dat in de Verenigde Staten een brief van Thomas Jefferson te koop werd aan
geboden, die naar hij terecht vermoedde afkomstig was uit de in het A.R.A. be
rustende verzameling Van Hogendorp. Aangezien deze brief door diefstal in
vreemde handen was geraakt, zijn de Amerikaanse boekhandelaren Zeitlin, Howell
en Fleming zo correct geweest hem terug te zenden zonder de hoge prijs, waarvoor
hij in de veilingcatalogus genoteerd stond, in rekening te brengen. De Nederlandse
regering heeft hun daarvoor haar dank betuigd. Met de vorming van schaduw-
archieven is een aanvang gemaakt. In 1961 werden 32.000 micro-opnamen ge
maakt van de registers van de Hollandse leenkamer.
[76]
Aan de notulen der in november 1961 gehouden een en vijftigste bijeenkomst
van rijksarchivarissen wordt het volgende ontleend. Het lamineren van doop- en
trouwboeken heeft zulke goede resultaten opgeleverd, dat er geen redenen bestaan
bedoelde registers op microkaart over te brengen. Ten aanzien van het foto-
copiëren van de nietovergedragen kadastrale minuutplans ten behoeve van de rijks
archieven geeft de vergadering de voorkeur aan microfilmen van de plans met de
aanwijzende tafels. Betreffende overbrenging van in bibliotheken berustende ar
chiefbescheiden naar de daarvoor bestemde archiefbewaarplaatsen werd besloten
te wachten op de nieuwe archiefwet, maar wel in incidentele gevallen zo nodig de
steun te vragen van het departement. De voorzitter deelde mede, dat het hem na
lang zoeken gelukt is iemand te vinden, die met de leiding van de dringend nood
zakelijke centrale restauratiewerkplaats zou kunnen worden belast. Voor hetgeen
n.a.v. uitlening van archiefbescheiden naar instellingen, niet voorkomende op de
lijst, behorende bij de beschikking van de Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen van 10 november 1923 nr. 44771 Afd. K.W., de werkzaamheden
van de volontairs naast de opleiding aan de archiefschool, evacuatie van archief
bescheiden bij toeneming van de internationale spanning, fotograferen van ma
nuscript-inventarissen met het oog op dezelfde dreiging, onderzoek naar de moge
lijkheid van inschakeling van de archieven bij het onderwijs, wijziging van het
tarief voor onderzoekingen voor gedeelten van een uur en de mogelijkheid, dat de
rijksarchivarissen in de provincie meewerken aan de centrale registratie van ar
chieven in particulier bezit, werd opgemerkt, raadplege de belangstellende de
blz. 16-19 van de verslagen. De rijksarchivaris in Gelderland wees er tenslotte op,
dat de ridderschappen van 1815 tot 1848 als kiescolleges hebben gefundeerd en
hun archieven derhalve als overheidsarchieven dienen te worden aangemerkt. De
voorzitter zegde een onderzoek naar de tegenwoordige verblijfplaats dezer archie
ven toe.
Voor bijzonderheden over personeel worde verwezen naar de in het Archieven
blad verschenen personalia. Een binder-restaurateur op het A.R.A. vond een ver
betering uit aan de in 1960 aangeschafte Hennecke cacheermachine. Door het
ophangen van een contra-wals vóór de wals wordt voorkomen, dat het te lamineren
archiefstuk verschuift of gaat plooien. Een andere binder-restaurateur aan hetzelfde
archief bedacht een nieuwe methode van binden, waardoor de mogelijkheid van
beschadiging van de delen tijdens het microfilmen voortaan tot een minimum
wordt beperkt. De binnenrug wordt daarbij vervangen door verticale stroken van
ongeveer een halve centimeter breedte, welke met enige speling op een linnen
ondergrond worden geplakt. De perkamenten band is dan veel buigzamer en barst
niet bij het filmen.
Behalve de in de verschillende provincies voortgezette werkzaamheden aan het
klapperen en ficheren van doop-, trouw- en begraafboeken, registers van de Bur
gerlijke Stand en notariële archieven, waarvoor naar de verslagen zelf moge worden
1 Gepubliceerd in Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 1962
kolom 269-274.
[77]
