In memoriam W. J. L. Poelmans
Het besluit post- en archiefzaken van de gemeente Amsterdam in
de praktijk
Op 23 februari 1963 overleed in de ouderdom van 89 jaar de heer W. J. L. Poel
mans, oud-hoofdcommies aan het Gemeente-archief te Rotterdam. Geboren te Rot
terdam op 8 februari 1874 kwam hij eerst in 1905 op het Gemeente-archief. Voor
dien was hij zeventien jaar lang werkzaam geweest op een advocatenkantoor, dat
toen werd opgeheven. Hij onderscheidde zich door bekwaamheid en ijver en werd
al spoedig chef van de studiezaal. Zijn hulpvaardigheid, beminnelijkheid en be
scheidenheid bezorgden het archief een bijzonder goede naam door het gehele land.
Helaas maakten de onverbiddelijke bezuinigingsmaatregelen van het jaar 1936
een einde aan zijn ambtelijke loopbaan. Op 15 juli van dat jaar werd hij op wacht
geld gesteld.
In hem verloor het archief een uiterst bekwaam ambtenaar. Uitnemend genealoog
als hij was, werkte hij ook mede aan het Maandblad De Nederl. Leeuw en het
Nederlandsch Patriciaat. Maar ook in het Rotterdamsch laarboekje verschenen
vele gedegen artikelen op genealogisch, economisch, topografisch en historisch ge
bied. Jarenlang verleende hij zijn medewerking aan de Boekencommissie van het
Algemeen Nederlandsch Verbond.
Zowel bij zijn zilveren jubileum in 1930 als bij zijn afscheid gaven zeer velen
uitdrukking aan hun grote waardering voor het werk en de persoon van de heer
Poelmans. Ook in de opleiding van volontairs voor het examen wetenschappelijk
archiefambtenaar eerste en tweede klasse heeft hij een belangrijk aandeel gehad.
Meerderen van hen bekleden thans functies in het archiefwezen.
Evenwel zijn afscheid betekende niet het einde van zijn archiefwerk. Hij bleef
aan genoemde genealogische publicaties medewerken maar bovendien maakte hij
een aanvang met het ontwerp van een 'Vroedschap van Rotterdam' (in de geest
van: Elias, De Vroedschap van Amsterdam). Door moeilijkheden bij het uitgeven
werd dit werk helaas niet voltooid.
Zelf heb ik 18 jaar onder hem mogen dienen. Voor mij, die op jeugdige leeftijd
binnen twee maanden mijn ouders verloor, was hij een tweede vader. En steeds is
hij mijn allerbeste vriend gebleven.
Allen die hem gekend hebben zullen met warme genegenheid hem blijven ge
denken.
Op woensdag 27 februari is de heer Poelmans ter aarde besteld op Crooswijk.
Daarbij waren aanwezig de oud-archivaris mr. H. C. Hazewinkel en de huidige
archivaris, drs. R. A. D. Renting. De laatste heeft aan de groeve woorden van
dank gesproken namens allen, die met deze sympathieke persoon contact hebben
gehad tijdens diens archiefloopbaan. Zoals de overledene het archief niet kon ver
geten, kan het archief hem niet vergeten, wiens publicaties en aantekeningen
blijvende waarde hebben.
W. van der Gaag
[20]
Het door dr. W. Moll in Ned. Archievenblad 1956-1957 op blz. 62-63 besproken
besluit van 22 juni 1956 nr. 42/60 A.S. 15 werd bij besluit van Burgemeester
en Wethouders van 19 februari 1960 nr. 42/77 A.S. 15 door een nieuw van 23
artikelen (2 meer dan in 1956) vervangen1. Art. 1 verstaat onder post- en archief
zaken alles wat betrekking heeft op de vervaardiging, verplaatsing, administratie,
ordening, bewaring, vernietiging, vervreemding en overbrenging van stukken,
voor zover zij nog niet zijn overgebracht naar de Gemeentelijke Archiefdienst.
Archiefstukken worden onderscheiden in a bescheiden door de gemeentelijke
organen ontvangen of opgemaakt en naar hun aard bestemd daaronder te berus
ten; b bescheiden met overeenkomstige bestemming, ontvangen of opgemaakt
door instellingen of personen, wier rechten of functies op de gemeente zijn over
gegaan; c fotografische reproducties, welke bij of krachtens de wet in de plaats
zijn gesteld van de onder a of b bedoelde archiefbescheiden. Deze redactie komt
mutatis mutandis overeen met die van art. 1, le lid sub b, 1, 2 en 4 van de Ar
chiefwet 1962. Notulen en tekeningen worden daarbij niet meer afzonderlijk ge
noemd.
De permanente adviescommissie voor Post- en Archiefzaken heet thans Com
missie voor Post- en Archiefzaken. Tot haar taak behoort ook uitdrukkelijk het
toezicht op de naleving van de bij of krachtens dit besluit gegeven richtlijnen en
voorschriften. Voorts moet zij van haar werkzaamheden jaarlijks verslag uitbren
gen aan Burgemeester en Wethouders. Op voorstel van de commissie besloten Bur
gemeester en Wethouders op 3 mei 1957 onder nr. 192/44 A.S. 15 tot de instel
ling van een werkcommissie voor Post- en Archiefzaken. Van deze commissie is
het hoofd van het Gemeentelijk Bureau voor Post- en Archiefzaken voorzitter.
Leden zijn een adviseur van het Bureau voor Organisatie en Efficiency, de secreta
ris van de Dienst der Havens en Handelsinrichtingen waarvan de directeur door
Burgemeester en Wethouders op voordracht van het Instituut van directeuren is
aangewezen als lid van de Commissie voor Post- en Archiefzaken en schrijver
dezes als vertegenwoordiger van de gemeentearchivaris. Secretaris is een hoofd
commies van het Bureau voor Post- en Archiefzaken. Dit bureau werd als functio
neel orgaan bij besluit van Burgemeester en Wethouders van 19 februari 1960
nr. 4/85 A.S. 15 losgemaakt van de afdeling Algemene Secretarie. Het fungeert
volgens het nieuwe art. 5 als secretariaat der commissie voor Post- en Archiefzaken
1 Voor belangstellenden is de volledige tekst van het besluit verkrijgbaar bij het Ge
meentelijk Bureau voor Post en Archiefzaken, Nieuwe Doelenstraat 6-8, Amsterdam-C.,
telefoon 248664.
[21]
