de eerstaanwezende ingenieur te Willemstad, de archieven van de hypotheekbe
waarder te 's-Hertogenbosch en van diverse colleges van regenten van gevangenis
sen en/of huizen van bewaring voltooid. Ook de inventaris van het 6e district
van de rijkswaterstaat 1850-1900 kwam gereed, evenals die -op inleiding en
index na van de Retroacta B.S. De beschrijving der filmrollen van de op de
r.k. pastorieën in het bisdom Breda berustende doop- enz. boeken werd voor meer
dan de helft afgewerkt. In Gelderland werd de bewerking der landsheerlijke
archieven voortgezet. Daar bleek dat onderzoek in buitenlandse archieven nodig
is om de hier aanwezige stukken in het juiste licht te zien, bezocht de bewerker
Wenen, waar hij de talloze fouten van Laenen (zie N.A.B. 1961 p. 87, waar ten
onrechte staat: Loenen) oploste. Ook vond hij daar een rijke oogst aan gegevens,
waarmede o.a. de ongedateerde of moeilijk te definiëren stukken uit het hertoge
lijk archief beter ingevoegd kunnen worden. Een verdere oriëntering in het A.R.A.
te Brussel belooft hetzelfde nut te zullen afwerpen. Bij de voortzetting van de be
werking der Gelderse Statenarchieven kon de splitsing tussen de vroeger dooreen-
geraakte Nijmeegse en Zutfense landdagstukken grotendeels worden voltooid. Van
het Veluwse kwartier bleken belangrijke bestanddelen, waarvan verzuimd was hen
in of na de Franse tijd over te brengen naar de griffie van het gouvernement
Gelderland, in het oud-archief der gemeente Arnhem te zijn beland. Gehoopt
wordt dat deze aangelegenheid naar analogie van de ruil van archivalia tussen rijk
en de gemeente Nijmegen van voor enige jaren zal kunnen worden geregeld; be
vredigende reconstructie van het archief der Staten van het kwartier van Veluwe
en hun gedeputeerden wordt dan mogelijk. Verder werden een aantal huis- en
familiearchieven behandeld: de familiearchieven Van Dordt tot Medler, Van
Rhemen, de huisarchieven Hemmen (in de oorlog grotendeels verloren; bewaard
is een leenboek, waarin geplakt een groot aantal charters enz. 1367-1699), de
Cannenburgh. In Noord-Holland stond de personeelsformatie niet toe dat de
inventariseringsarbeid ter hand werd genomen. De vermindering van het aantal
tewerkgestelden had een belangrijke vertragende invloed op de indicering der
notariële archieven. De voorlopige inventaris van de prefect van het Departe
ment der Monden van de Schelde werd voltooid; thans rest nog het samenvoegen
der onderdelen van deze inventaris tot een sluitend geheel. Ook de bewerking van
het archief van de onderprefect te Middelburg kwam gereed. De inventarisatie
van het weeskamerarchief van Zieriksee werd voortgezet. De klappering van de
registers B.S. van die stad, Goes en Hulst door tewerkgestelden kwam gereed; aan
die van Tolen is begonnen. In Utrecht werd de arbeid aan het archief van
het kapittel van St-Jan vervolgd; een aanvang werd gemaakt met het inventari
seren van stukken betreffende het huis Sparrendael te Rijsenburg. Door tewerk
gestelden werden een groot aantal huwelijksregisters op fiches gebracht. Geordend
werd het huisarchief Wickenburg onder Houten. In Friesland kwam ondanks
de vele bemoeiingen met de in steeds groter getale binnenkomende nieuwe ar
chieven, waarin voorarbeid tot definitieve inventarisatie wordt geïnvesteerd, en
andere belemmeringen in de inventarisatiearbeid de aanvulling van de reeds eerder
gereed gekomen inventaris der doop- en trouwboeken gereed. De voorbereiding
[134]
van inventarisatiearbeid aan het gemeentearchief van Haskerland bracht de rijks
archivaris het groot belang van de verhouding van stads- en marktrecht op het
spoor; hij wijdt daaraan rechtshistorisch belangrijke beschouwingen. -In Over-
ijsel werd de beschrijving van het zgn. Franse archief (1811-1813) voortgezet. Een
regestenlijst van de charters van het huisarchief der v.m. havezate De Berg werd
grotendeels voltooid. Evenzo de behandeling van het archief der Doopsgezinde
gemeente van Giethoorn. De bewerking van het ridderschapsarchief werd voort
gezet. De rijksarchivaris in Groningen begon na de voltooiing van het archief
der Hoge Justitiekamer met de 'liquidatie' der stukken, beschreven in het register-
Feith, die nog niet bij bepaalde archieven waren gevoegd. De definitieve beschrij
ving van alle hs.-kaarten kwam gereed. De beschrijving der zegelverzameling werd
voortgezet. In Drente werd een begin gemaakt met de inventarisatie van het
omvangrijke archief van kerkeraad en kerkvoogdij der Ned. Hervormde gemeente
van Meppel. Bij de inventarisatie van de archieven van het provinciaal bestuur
van Limburg is de ordening der verbalen van G.S. tot het aangenomen eindjaar,
1914, voltooid. De bewerking van de losse bescheiden in het archief van het ka
pittel van St-Servaas werd voortgezet. De inventaris der archieven van de Landen
van Overmaas werd op de inleiding na voltooid. De inventarisatie van de archie
ven der domeinen in Limburg 1794-1863 is in voorlopige vorm voltooid; met de
behandeling van de memories van successie 1818-1873 is een begin gemaakt.
Inzake de belangrijkste aanwinsten kan het volgende worden gemeld. Het A.R.A.
verwierf de archieven van de Nederlandse Rhijnspoorweg Maatschappij 1845-1890,
de Maatschappij de Nederlandsche Centraal Spoor 1860-1934, de Spoorwegmaat
schappij Almelo-Salzbergen 1862-1925, benevens archiefstukken van de Holland-
sche Yzeren Spoorweg Maatschappij, de Maatschappij tot exploitatie van Staats
spoorwegen en verschillende lokaalspoorwegmaatschappijen. Verder o.a. het ar
chief van de polder Cromstrijen 1617-1944, het familiearchief Van Wassenaer van
Catwijck, 17e-20e eeuw, en familiearchivalia Van Wassenaer-Starrenburg 1563-
1884. Van de inventaris van het archief der graven van Egmond uit 1718, berus
tende in de Archives Nationales te Parijs, werd een fotokopie vervaardigd. Het
rijksarchief in Noord-Brabant verwierf diverse archieven van huizen van bewa
ring. Het oud-rechterlijk archief van Alem en enige registers B.S. en retroacta
dezer gemeente, die naar Gelderland is overgegaan, werden aan het rijksarchief
in die provincie overgedragen. Dit verwierf o.a. ook het archief der familie Van
Hugenpoth tot Aerdt en dat van het goed De Kruishorst te Reden, 1569-19e eeuw.
Het rijksarchief in Noord-Holland ontving rechterlijke stukken van de ge
meenten Schagen en Winkel, dat in Utrecht een rekening van de cameraar der
stad Wijk, 1489-1490, gemerkt: pro domino bisschop), overgedragen door het
A.R.A. -Vooruitlopend op de ontworpen regeling bleef het archief van het
provinciaal bestuur van Zeeland, dat door plaatselijke omstandigheden tot 1940
ten rijksarchieve berustte, daar tot 1910; dat over de periode 1911-1940 werd
naar het herbouwde provinciehuis overgebracht. Het rijksarchief in Friesland
verwierf wederom een aantal archieven van kerkgenootschappen, o.a. van de
Ned. Hervormde kerkvoogdijen en diaconieën van Dronrijp, waarvan de oudste
[135]
