De praktijk van een streekarchivariaat geluid. U zult mij onmiddellijk begrijpen als ik in dit verband het woord water schappen laat vallen. Voor zover daar nog archief over is moet men in het al gemeen spreken over een desolate toestand, zowel wat de berging, als wat de ordeningstoestand betreft. Incidenteel wordt getracht de restanten van deze ar chieven veilig te stellen in de gemeentelijke archiefdepots. Een lichte verbetering treedt in door de samenvoeging van waterschappen, waardoor de behuizing en de financiële draagkracht groter worden. Uiteraard is aan de waterschappen gedacht bij de organisatie van streekarchivariaten, maar de Wet gemeenschappelijke rege lingen laat ze niet als deelnemers toe. Toch heeft de Kring Oosterhout (en in na volging het streekarchivariaat De Liemers en Doesburg) de mogelijkheid tot samen werking in de regeling opengelaten door middel van een speciale overeenkomst. Tevens vermeldt de regeling dat voor berging van waterschapsarchieven in de archiefdepots van de samenwerkende gemeenten in het algemeen geen vergoeding verschuldigd zal zijn. Sinds enige tijd worden door enkele grote waterschappen in het westen van Noord-Brabant ernstige pogingen in het werk gesteld om tot sa menwerking op archiefgebied te komen. De besturen zoeken, in overleg met de commissie van een streekarchivariaat, naar een effectieve methode, maar het is duidelijk dat deze zaak organisatorisch niet eenvoudig, en financieel moeilijk ligt. Dames en heren, ik heb getracht u een schets te geven van het streekarchivariaat en de streekarchivaris, wat geschiedenis, wat organisatie, wat praktijk, en enige beschouwingen. Ik had het verhaal langer kunnen maken, maar dat mag ik niet. Ik had het interessanter en zelfs amusanter kunnen maken, maar dat mag ik hele maal niet, want bepaalde ervaringen lenen zich (althans nu nog) niet voor alge mene bekendmaking. Ik hoop echter dat de voorgaande beschouwingen u vol doende inzicht hebben verschaft in de historische en organisatorische kanten van het onderwerp en dat deze, tezamen met de contouren uit de praktijk, die de eerste spreker heeft aangebracht, u een levendig beeld hebben gegeven van het fenomeen: streekarchivariaat. Mr. H. J. Bernsen 16] Toen ik nu ruim zes jaar geleden de functie van streekarchivaris aanvaardde in het kort tevoren officieel opgerichte streekarchivariaat in de kring Oosterhout, wist ik tenauwernood, wat deze functie eigenlijk inhield. Er was immers over dit nieuwe fenomeen in de Nederlandse archiefwereld nau welijks iets bekend. Het Nederlands Archievenblad had er nog geen aandacht aan geschonken. Wel was in een ander vaktijdschrift, Overheidsdocumentatie n.l., door collega Van Emstede in enkele artikelen de zorg voor de archieven in de kleinere gemeen ten aan de orde gesteld. Op deze publicatie reageerde in datzelfde blad de provinciale archiefinspecteur van Noord Brabant, mr. H. J. Bernsen, die naging welke de mogelijkheden waren om tot een ordening van de archieven in de kleinere gemeenten te geraken, en die daarin tevens het bestaan onthulde zij het officieel nog 'in statu nascendi' van twee Brabantse streekarchivariaten. Dat was in het najaar van 1955. Kort daarop, nog in hetzelfde jaar, werden in de Nederlandse Staatscourant de gemeenschappelijke regelingen van deze twee streekarchivariaten gepubliceerd en traden zij in werking. Het waren: Het Streekarchivariaat in de kring Oosterhout en Het Gemeenschappelijk Archivariaat Nassau-Brabant te Zevenbergen. Het spreekt welhaast vanzelf, dat deze twee archivariaten niet zonder meer uit de lucht zijn komen vallen, en dat er al een zekere samenwerking op archiefgebied binnen deze twee kringen van gemeenten bestond, voordat deze een officiële status kreeg. Dat was ook zo. In feite mag men zelfs zeggen, dat de idee om een streek archivariaat op te richten voortgekomen is uit een in de praktijk reeds enkele jaren bestaande situatie, die men bestendigd en officieel geregeld wilde zien. De situatie nl., dat de gemeente Oosterhout haar ambtenaar belast met de inventarisatie van het archief enkele dagen per week uitleende aan een paar buurgemeenten. In het gemeenschappelijk archivariaat te Zevenbergen zijn de betreffende ge meenten op andere wijze bij elkaar gekomen, via de archiefambtenaar zelf nl. maar met hetzelfde resultaat. Het mag stom toeval heten, dat dit alles in Brabant heeft gespeeld. Het had evengoed een andere provincie kunnen zijn, ofschoon misschien juist in Noord- Brabant in de naoorlogse jaren de wenselijkheid om bepaalde gemeentelijke vraag stukken intergemeentelijk aan te pakken groter was en het klimaat voor het ont staan van gemeenschappelijke regelingen misschien gunstiger kon worden ge noemd. Ik meen er goed aan te doen, u in het kort iets over de praenatale fase van het [17]

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Nederlandsch Archievenblad | 1962 | | pagina 12