126
en Waterstaat, alsmede voor het directoraat Arbeidsvoorziening, de Unie van
Waterschapsbonden, het Hoger Onderwijs enz. Een code voor het ministerie
van Justitie is bijna gereed; gewerkt wordt reeds aan een codering voor de
ministeries van Econ. Zaken en Binnenlandse Zaken. Een aantal ministeries,
welke uit een oogpunt van classificatie zeer moeilijk zullen zijn, zullen t.z.t.
hun beurt krijgen.
U.
BUITENLANDSE ARCHIVISTISCHE LITERATUUR
III
Archivum IX (1959) is voor de helft gevuld met een vervolg van de behan
deling der parochie- en burgerlijke-standsregisters in diverse landen: België,
Spanje, Frankrijk, en mededelingen over de mikrofilmische activiteiten van de
Latter Day Saints, voor de andere helft met de als altijd belangrijke en omvang
rijke bibliografie van het internationale archiefwezen1
De geschiedenis dier registers, waarover dr. E. Sabbe, algemeen rijksarchivaris
van België, een leerzaam overzicht geeft, is in België een gans andere als bij
ons; zij zijn veel ouder en de bewaring is in de loop der tijden een geheel andere
geweest. Reeds vóór het concilie van Trente werden op last van de bisschop
van Doornik doopinschrijvingen gehouden; sinds 1550 werden in het aarts
bisdom Kamerijk waarvan, tot 1563, Henegouwen en Brabant afhingen, de
huwelijken geregistreerd. Het concilie van Trente bracht de algemene plicht
registratie van geboorten en huwelijken te houden; eerst in de 17e eeuw werden
ook registers van overlijden verplicht. Bewaard zijn van vóór dit concilie slechts
weinige registers. Naast deze (kerkelijke) registers bestaan dubbelen; bij edict
van 1611 werd aan de rechterlijke autoriteiten opgedragen jaarlijks, te hunnen
behoeve, authentieke copieën te maken der parochiale registers, en bovendien
een tweede, bestemd voor de griffie van de Conseil de justice in het ressort.
Eerst na een decreet van Maria Theresia van 1778 echter werd hieraan goed
de hand gehouden. Het besluit van het Directoire (1796), waarbij werd gelast
de parochieregisters aan de gemeentelijke administratie over te dragen, onder
vond de algemene tegenstand van de geestelijkheid, die ze voor haar eigen
administratie nodig had. Van de gemeenten moesten zij worden overgebracht
naar de „centres de triage" of de in oprichting zijnde departementsarchieven.
Daarheen moesten ook de dubbelen van de griffies der gerechtshoven worden
overgebracht; uitvloeisel daarvan was het KB. van 1832, overbrenging naar de
staatsarchieven gelastend, maar in 1840-1841 werd teruggave aan de tribunalen
gelast. Een ministeriële circulaire van 1863 beval de inventarisatie, een wet van
1865 het maken van alfabetische tafels.
De betrokken archivisten hebben lange tijd zich hierover niet of slecht be
kommerd. Eerst in 1930 kwam hierin enige verbetering; originele registers en
dubbelen werden sindsdien in het bijzonder in Henegouwen na de ramp van
1940 naar de rijksarchieven overgebracht. De wet van 1955 schiep nieuwe
perspectieven ten behoeve van een centralisatie dezer registers ingeval van ver
waarlozing; in 1957 werd de archief administratie gemachtigd met de gemeen
ten overeenkomsten betreffende bewaring te sluiten. Thans is de toestand deze
1) Naar verluidt wordt voortaan een afzonderlijke publikatie hiervoor overwogen.
127
dat een (klein) deel dezer registers nog bij de pastoors wordt bewaard, het
leeuwendeel, vrijwel half om half, op de rijks- en gemeentearchieven; één tiende
is verloren te achten. Sinds in 1958 een archiefinspectie is ingesteld voor beide
landsdelen is ook hierover het toezicht verscherpt. Gestreefd wordt er naar al
deze registers aan de rijksarchieven toe te vertrouwen; ook de overdracht der
bovengenoemde dubbelen naar deze diensten is thans mogelijk. Het is hierdoor
mogelijk geworden op het Algemeen Rijksarchief te Brussel een grote serie
parochieregisters bijeen te brengen, betrekking hebbende op heel het land.
Der Archivar 1960 afl. 1 brengt de volgende artikelen; H. Barkhausen, Zur
Geschichte des ehemaligen Reichsfilmarchivs; dr. H. F. Schütt, Das Stadt-
archiv Flensburg und seine Sammlungen (met een aanhangsel van dr. K. Witt,
Die Sonderabteilung „Theater- und Musikarchiv der Stadt Flensburg"); dr. F.
Jaeger, Der Magazinbau der Deutschen Bibliothek in Frankfurt am Main
(nieuw gebouw, met boekentoren als in Gent, ingewijd in april 1959). Verder
een paar artikelen over „Pressedokumentation" en Presseforschung, die voor
referaat hier niet in aanmerking komen. Onder de berichten mededeling over
verdere teruggave van Duitse archivalia door de Sovjet Unie, over bijeen
komsten van „Werkarchivare" in Duitsland, en referaten van artikelen in bui
tenlandse tijdschriften, ten dele ook in dit blad vermeld. Een omvangrijke boek
bespreking en vervolg op de bibliografie van het archiefwezen voor 1957 en
1958 (Duitsland) besluiten de aflevering; de laatste wordt t.a.v. Oostenrijk,
Zwitserland, België, Nederland, Denemarken en Zweden in afl. 2/3 voortgezet.
Deze lijvige afl. is n.a.v. het vierde internationale archief congres en de 18e
Duitse archiefdag aan „Archive in Staat und Wirtschaft" gewijd. Zij opent met
de rede, uitgesproken door prof. dr. G. W. Santé ter gelegenheid van het
aftreden van dr. G. Winter als Direktor van het Bondsarchief. Wij lichten
daaruit de opmerking dat door de ontwikkeling t.a.v. West-Duitsland na 1945
„wir zwar vortreffliche Landesarchivare haben, dasz aber deutsche Archivare
mit weiterem Gesichtskreis seltener werden. Wir fürchten, dasz die deutschen
Archivare an der Table ronde, im Internationalen Archivrat stummere Mit-
glieder sein werden als es unserem Ansehen zutraglich ist". Dr. Lisa Kaiser,
Archivratin te Wiesbaden, draagt ter inleiding van het Stockholmse congres
een uitvoerig artikel bij „Von Schwedischen Archiven und Archivare", dat
ieders belangstelling zal hebben doch waarvoor wij naar de afl. moeten ver
wijzen. -De stadsarchivaris van Essen, dr. H. Schröter, behandelt het archief
der stad, waar de jaarvergadering van onze Duitse collega's werd gehouden.
Volgen de volgende artikelen der rubriek Archive in Staat und Wirtschaft:
Prof. dr. G. W. Santé, Deutsche Geschichte. Archive, Probleme; dr. W. Müller,
Das Bundesarchiv ein Arbeits- und Lagebericht (in 1952 in werking ge
treden); dr. E. Murauwski, Das Bundesarchiv-Militairarchiv; dr. Hans Philippi,
Das Politische Archiv des Auswartigen Amtes. Riickführung und Uebersicht
über die Bestande; „Aufbau und Organisation des Staatlichen Archivwesens
in den Landern der Bundesrepublik Deutschland, van de hand van diverse
daarmee betrokkenen; dr. B. Brilling, Das jüdische Archivwesen in Deutsch
land; H. Eichenhofer, Die Archive des Hamburgischen Welt-Wirtschafts-Ar-
chivs (daterend van 1908); dr. E. Born, Das Rheinisch-Westfalische Wirt-
schaftsarchiv in Köln (van 1906); dr. P. H. Mertes, Das Westfalische Wirt-
schaftsarchiv in Dortmund (van 1941); dr. E. Schroder, Das Krupparchiv
