i79MS£ê'virSp,r."far oort°"den he' "ch"' Di"!,o'd'van -*-b
170
Bij het verzamelen van het materiaal voor zijn boek heeft Vollmer o i er te
weinig rekening mee gehouden, dat deze oude inventarissen niet alleen ver-
ouderd waren, maar ook vaak in hun omschrijvingen onvolledig of geheel
onjuist. Het niet raadplegen van de stukken zelf heeft ten gevolge gehad
dat in Vollmer's „Inventare" op vele plaatsen de aanduiding zeer onvoldoende
is en op ten minste evenveel plaatsen geheel ontbreekt. Van dit laatste willen
wij slechts één voorbeeld geven. De onderafdeling convooien en licenten van
de loketkas van de Staten-Generaal, die in totaal vijf en veertig nummers
te t, ontbreekt in het boek van Vollmer. Onder deze vijf en veertig nummers
vinden wij niet minder dan negen omslagen, die voor de geschiedenis van de
economische betrekkingen tussen de Republiek en Duitsland van bijzonder
grote betekenis zijn. Aan dit voorbeeld zouden wij vele andere kunnen toe-
voegen.
Het is o.i. in hoge mate te betreuren, dat Vollmer het manuscript van zijn
boek, voor hij het persklaar maakte, niet ter correctie en aanvulling naar het
Algemeen Rijksarchief en het Rijksarchief in Gelderland heeft gezonden. Ware
dit gebeurd, dan zou zijn werk, dat zo knap van opzet en inleiding is, veel
aan waarde gewonnen hebben.
Het bovenstaande neemt niet weg, dat Vollmer, aan wie daarvoor langs
deze weg hulde gebracht wordt, door het schrijven van dit boek aan allen,
zich bezig houden met de Duitse geschiedenis en haar betrekkingen met
de Nederlanden, een hulpmiddel van waarde heeft verschaft. Toch zal het o i
noodzakelijk blijven, dat de historici niet alleen Vollmer's boek raadplegen
maar ook de hulp inroepen van de Nederlandse archivisten.
A. VAN DER POEST CLEMENT
Carl Wilkes f and Rudolf Brandts. Inventar der Urkunden des Archivs
von Schloss Diersfordt bei Wesel. 1. Band 1272-1599. Essen 1957 (Inv.
Nichtstaatl. Archive, herausgeg. von der Archivberatungsstelle Bd. 5). 434 blz.
Nadat in 1941 de inventaris van het archief der Evangelische Gemeinde te
Duisburg en in 1952 het eerste deel van de inventaris van het Stiftsarchiv
Xanten waren uitgegeven, werden wij thans verblijd met het verschijnen van
een regestenlijst van het huisarchief Diersfordt.
Op het voorwoord van dr. Brandts volgt een hoofdstuk van de hand van
wijlen dr. Wilkes over het archief en zijn belang voor de Nederrijnse lands
geschiedenis Terecht wordt er hierbij de nadruk op gelegd, dat het geslacht
Von Wylich een der belangrijkste adelsfamilies was aan de rechteroever van
de Rijn en dat het belang ervan verre uitgaat boven het beperkte bezit in
Diersfordt en omgeving. Door het huwelijk van Johanna van Pallandt met
johann Hermann von Wylich (1649) kwam een belangrijk gedeelte van het
bezit van de tak der Van Pallandt's, heeren van Zelm (bij Kleef), aan dit
geslacht dat ten slotte uitstierf2) met freiherr Christoph Alexander Carl
Friednch von Wylich (f 1831), die zijn bezit naliet aan zijn zwager graaf
Anton zu Stolberg-Wernigerode. Als Kleef se erf hof meesters hadden de
H Hoewel dit archief voor de 19e en 20e eeuwse onderzoekers gesloten bleef, heeft
W. A. baron van Spaen het gekend. In de verzamelingen van de Hooge Raad van Adel
2) Een andere tak het geslacht is eerst in 1908 uitgestorven.
171
Wylich's grote invloed, en traden ook politiek zeer op de voorgrond als ambt-
lieden van vele Kleefse ambten, waaronder ons voor de Gelderse geschiedenis
vooral interesseren de ambten Gennep, Huissen en de Lymers.
Zoals met alle huisarchieven het geval is, zijn ook in dit archief velerlei
stukken over aanverwante geslachten bewaard gebleven, waaronder ver
schillende van Nederlandse oorsprong of daarmede in nauwe connectie staande.
Vooral de Pallandt-stukken leveren voor de geschiedenis van dit geslacht een
belangrijke aanvulling op de gegevens, die ik in mijn inventaris van het archief
der graven van Culemborg kon publiceren.
De regestenlijst telt ruim 1000 nummers; de originele oorkonden over het
beschreven tijdvak zijn hierin alle verwerkt, terwijl tevens regesten zijn ge
maakt van de afschriften van oorkonden, opgenomen in een viertal copieboeken,
die in orginale niet meer aanwezig zijn. Het oudste oorspronkelijke stuk
dateert van 1272, en is tevens het eerstvermelde in de regestenlijst. Het is
achter het regest volledig afgedrukt. Op blz. XXVII—XXXII volgt een helaas
zeer uitvoerige lijst van verbeteringen en aanvullingen, nodig geworden omdat
dr. Wilkes in zijn laatste ziekte, toen de druk al begonnen was, niet meer de
vereiste zorg aan de correctie heeft kunnen besteden.
Bij het doorbladeren van de regestenlijst wordt men vanzelf opmerkzaam op
het belang van de publikatie, ook voor het huidige Nederlandse gebied. Zo is
de oudste akte over Huissen reeds van 1322, over Zevenaar van 1441, de
geslachten Van Bylandt, van Boetselaer, van der Capellen, van Doornick,
Bronckhorst, Tengnagel e. t. q. komen herhaaldelijk voor, terwijl het verrassing
baart dat ook afgelegen plaatsen als Dreumel en Wam el onder het bezit der
Wylich's voorkomen.
Wat in deze regestenlijst (die toch meestal geheel chronologisch pleegt te
zijn ingericht) opvalt, is, dat soms na het regest van de oorkonde (bijv. n. 979
van 1565) een aantal regesten is opgenomen (kenbaar aan inspringing in de
marge) van met deze oorkonde verband houdende stukken van later dag
tekening (in dit geval 1580-1609), waardoor eigenlijk vooruit gelopen wordt
op een inventarisering van dit archief, waarvan wij zeer hopen, dat deze tot
stand zal komen. Bovendien wordt hierdoor op enigszins willekeurige wijze
het tijdperk, waarover de regesten lopen, verschoven.1) Wat voorts in de
regestenlijst opvalt, is de excessieve uitgebreidheid van sommige nummers
(n. 952 beslaat ruim 5 bladzijden). Het gevaar van zulke uitvoerige regesten
is, dat de gebruiker hiervan de indruk krijgt, dat bestudering van het oor
spronkelijke stuk nu niet meer nodig zal zijn, terwijl het toch de vraag is, of
het voor de lezer belangrijke samenvalt met de uiteraard subjectieve selectie
van de bewerker.
De regestenlijst wordt besloten met enige aanvullingen daarop, waarbij een
zeer uitvoerig regest van de erfdeling tussen Dirk van Bronkhorst-Batenburg,
heer Angen Roen, en Elbert van Pallandt, over de nalatenschap van Elbert
van Alpen (1508). Het als eerste akte van de „Nachtrag" volledig afgedrukte
dijkrecht van de Duffel van 12 juni 1364, overgenomen uit het 2de copieboek
(dat van het begin der 17e eeuw dateert), is reeds in 1902 gepubliceerd door
A. A. Beekman'2), met een belangwekkende toelichting, naar een afschrift uit
Onder n. 1024 zelfs een regest van 1669!
2) Gelre, Bijdragen en Mededeelingen deel V, blz. 301.
