146
B.S. uit de iaren 1843-1882, overgenomen van de arrondissementsrechtbanken
te Dordrecht en Rotterdam, werden geordend; die van het arrondissement
s-Gravenhage zijn door oorlogsgeweld verloren gegaan, met uitzondering van
de huwelijksbijlagen uit die gemeente. Met behulp van de bij de gemeenten
aanwezige registers zullen van alle verlorene nieuwe duplicaten worden
vervaardigd.
Van de inventarisatiewerkzaamheden in de provinciën kan t.a.v. de bestuurs
archieven worden gemeld dat de rijksarchivaris in Noord-Brabant de inven
taris van het archief van Kempenland voltooide. Voortgezet werd de bewerking
van de belangrijke, doch ingewikkelde archieven der domeinen. -In Gelder
land werd de arbeid aan het hertogelijk archief voortgezet; die aan het Hof-
archief kwam bijna gereed. De rijksarchivaris in Zeeland voltooide de
voorlopige beschrijving van het archief der prefectuur; hij won een voorlopig
inzicht hoe dit archief definitief zou kunnen worden ingedeeld. In Gronin
gen werd de inventarisatie van het archief der Hoofdmannenkamer voortgezet.
De inventarisatie van de archieven van het provinciaal bestuur van Limburg
moest worden omgewerkt nu ook die archieven over de periode 1861-1914
aan het rijksarchief zijn overgedragen. De voltooiing van de inventarisatie van
de archieven der Landen van Overmaas is aan de oud-archivist, de heer
J. M. van de Venne, opgedragen. De inventarisatie van de archieven der do
meinen 1795-c. 1841 werd ter hand genomen.
Van de andere archiefbestanddelen vermelden wij de inventarisatie van het
archief van het klooster der Wilhelmieten te Huybergen (N.B.), opgezet n.a.v.
de verwerving van enige charters, die met de reeds aanwezige stukken werden
verenigd. De inventarisatie van de archieven van het kapittel van Sint-
Servaas te Maastricht werd voortgezet. De beschrijving van de omvang
rijke hoeveelheid boedelpapieren van de weeskamer van Zieriksee werd op
het rijksarchief in Zeeland voortgezet. Daarbij werd ontdekt, dat deze van
1641 af alfabetisch waren geordend op de voornamen en bovendien in elke
letter chronologisch; in het laatst der 18e eeuw kwam een alfabetische orde
volgens de familienamen. - De inventarisatie der Retroacta in Noord-Brabant
vorderde tot die van Steenbergen; klappers werden vervaardigd door tewerk
gestelde hoofdarbeiders. Daar in de aan het A.R.A. ten geschenke gegeven
verzameling archivalia, toebehorende aan de oudste (Nederlandse) tak der
familie Van Limburg Stirum. zich vele stukken betreffende Borculo bevonden
en bleek, dat hier teruggevonden was een aanzienlijk en zeer belangrijk deel
van het verloren gewaand archief van het kasteel Borculo, werd deze verzame
ling tijdelijk naar Arnhem overgebracht om door de rijksarchivaris te worden
beschreven. Daarbij bleek dat zij behalve van Borculo tal van stukken be
vatte over de heerlijkheden Bronckhorst en Wisch (eveneens bezit van ge
noemd geslacht); daar het Gelderse rijksarchief reeds een deel van het archief
van Borculo bezat was er aanleiding tot de vraag of het niet aangewezen
was het gehele Gelderse goederenbezit van dit geslacht in één inventaris te
beschrijven. De complete (her) inventarisatie ervan zal een qoed beeld kunnen
geven van de hoofdtak van het machtige geslacht Bronckhorst en zijn bezit
tingen. De beschrijving van het familiearchief Van Citters in het rijks
archief te Utrecht, waarbij ook een Zeeuws gedeelte, werd voltooid, die van
het archief-Huydecoper voortgezet. In Overijsel werd de beschrijving
der familiearchieven Van Haersolte en Nilant voortgezet, die tal van charters
147
bevatten die bezwaarlijk tot een der beide hoofdbestanddelen te brengen zijn.
Hiernaar wordt een nader onderzoek ingesteld. In Groningen werd de
inventarisatie der zegels voortgezet. De huisarchieven werden bewerkt, terwijl
bij de familiearchieven tot Ewsum werd gevorderd; daarbij zijn vaak onbekende
zegels aangetroffen. De rijksarchivaris in Friesland bracht de oorkonden
uit de in 1949 voor het archief verworven collectie-Epkema alias Murray
Bakker in regest m.o.o. de uitgave van het vierde deel der oud-friese oor
konden. Daarbij bleek van hoeveel belang de aanwinst van een enkel los stuk
kan zijn; het verwerven van de originele oorkonden maakte een moeilijk op
te lossen proces, waarover 6 reeds aanwezige afschriften geen bevredigend
uitsluitsel gaven, duidelijk en verhelderde het inzicht in de rechtsbedeling in
Oostergo.
Inzake de belangrijkste aanwinsten kan het volgende worden vermeld. Het
A.R.A. verwierf als geschenk o.a. het familiearchief Van Limburg Stirum,
waarvan hierboven reeds sprake was, familiepapieren Van der Brugghen/Six,
1781-1878, het archief van het huis Middenburgh onder Voorburg, 1551-1910;
het familiearchief Van der Staal van Piershil, 17e-20e eeuw, werd in bewaring
ontvangen. Het rijksarchief in Noord-Brabant kreeg het archief der heer
lijkheid Oyen in bewaring; de voor enige jaren geëffectueerde ruiling van doop-
en trouwboeken van Noordbrabantse parochies met de abdij Tongerlo (België)
vond uitbreiding. Uit ruil met het Staatsarchiv te Koblenz werden door
het rijksarchief in Utrecht 12 charters van het v.m. Carmelietenconvent ver
worven; daar dit convent na de Reformatie onder stedelijk beheer is gekomen
en zijn archief daarom bij het gemeentearchief wordt bewaard zijn de stukken
daaraan overgedragen. In tijdelijke bewaring nam dit rijksarchief de archieven
der Oud-Bisschoppelijke Clerezij en de daarbij behorende zgn. collectie-Port
Royal, tevoren in het A.R.A. bewaard; deze archieven staan onder beheer
van de rijksarchivaris als archivaris der Clerezij en zullen eerlang naar de
brandvrije archiefbewaarplaats in het in aanbouw zijnde seminariegebouw te
Amersfoort worden overgebracht. Het rijksarchief in Friesland nam de
archieven van de doopsgezinde gemeenten Dantumerwoude (1665-1940),
Staveren (1591-1928) en Surhuisterveen (1721-1914) in bewaring, dat in
Groningen archivalia van kerkeraad (1596-1910) en kerkvoogdij (1564-1903)
der Ned. Herv. gemeente te Midwolda. Voor het rijksarchief in Noord-
Holland leverde de inspectie der gemeente- en waterschapsarchieven wederom
tal van meer of minder belangrijke aanwinsten op.
Tenslotte nog enkele mededelingen van algemene aard.
De algemene rijksarchivaris bericht dat de vaststelling van een lijst van
voor vernietiging in aanmerking komende stukken tot stand kwam voor het
ministerie van Justitie; een dergelijke lijst voor dat van Economische Zaken
is in vergevorderde staat van voorbereiding. Voor de mededeling van de
rijksarchivaris in Drente over vernietiging van klappers der oude bevolkings
registers mogen wij naar de Verslagen zelve (p. 101) verwijzen. Het trof
de algemene rijksarchivaris, de inspectie der gemeente- en waterschapsarchie
ven in Zuid-Holland waarnemende, dat bij de meeste gemeenten de 19e eeuwse
archieven noq altijd in ongeordende toestand verkeren. -De pogingen om
te komen tot een streekarchief voor het Westland en voor Voorne en Putten
hebben nog niet tot resultaten geleid. Ook in Friesland werden besprekingen
gevoerd om te komen tot oprichting van streekarchivariaten.
