132
Voorts houdt hij toezicht op de uitoefening van de zorg voor de niet in de
gemeentelijke archiefbewaarplaatsen overgebrachte archieven van het bestuur
der aangesloten gemeenten, van hun ambtenaren, commissies, instellingen
diensten en bedrijven, alsmede van hoofden van dienst en andere ambtenaren,'
voorzover zij een afzonderlijk beheer voeren. Hij bevordert, dat die gedeelten
van de lopende archieven, die niet meer geregeld geraadpleegd behoeven te
worden, zo spoedig mogelijk in de gemeentelijke archiefbewaarplaatsen wor-
den overgebracht.
Hieruit volgt, dat de archivaris zeer veel bemoeienis heeft met de moderne
archieven. De archieven tot aan de invoering van het registratuurstelsel der
Vereniging van Ned. Gemeenten waren doorgaans reeds in de archiefbewaar-
p aatsen der betrokken gemeenten overgebracht. Op grond van zijn instructie
zal de archivaris dus binnen afzienbare tijd een deel van de archieven, ge
vormd volgens het bedoelde stelsel, moeten gaan overnemen en beheren.
Voorts is hij belast met de inspectie van alle .dopende" archieven der qe-
meente, onder welk college, ambtenaar, commissie of dienst zij ook berusten.
ermeldenswaardig is voorts nog uit de instructies, dat de archivaris zijn
aandacht geeft aan alles wat voor de aangesloten gemeenten van historische
waarde kan zijn (Nassau-Brabant)dat hij zich richt op het verzamelen en
doen vervaardigen van foto's, prentbriefkaarten, geografische kaarten, teke
ningen, prenten enz., die betrekking hebben op de van het archivariaat deel
uitmakende gemeenten (Oosterhout), en dat hij geen stukken uit gemeente
lijke archieven of verzamelingen mag vernietigen (uitgezonderd de „wettelijke"
vernietiging), vervreemden of verruilen1).
Met de vrij vage woorden „beheer" en „ordening" van archieven en met
de weergave der instructie is vooral voor de buitenwereld de taak van de
gemeenschappelijke archivaris niet voldoende omschreven.
Hier moge daarom nog een opsomming worden gegeven van werkzaam-
eden en objecten, die zich in de praenatale periode van elk Archivariaat
reeds hebben voorgedaan2).
Vooreerst het gewone inventarisatiewerk, dat echter vaak onderbroken
moet worden voor het uitvoeren van opdrachten van meer actuele aard Te
Zundert Geertruidenberg Rijsbergen en Gilze is de inventarisatie van het
oud-archief nu vrijwel voltooid. Te Gilze, Oosterhout, Zevenbergen en Tete-
geSd dC beSchrijVing Van het nieuw-archief geheel of nagenoeg geheel
Meer benieuwd zal men echter zijn naar de werkzaamheden, die de archi
varis naast het gewone inventarisatiewerk krijgt te verrichten. Wij laten hmr
een opsomming volgen:
V. In bet ivariaat Nassau-Brabant kunnen deze laatste handelingen ver
richt worden met machtiging van Burgemeester en Wethouders van elke betrokken
gemeente. Te Oosterhout mag ook niet worden uitgeleend betrokken
,D{ bfpaKlmgen van bovenvermelde instructies vertonen veel overeenkomst met
2)lnZoals bekendabezarStrhCta V°°r gemeente-archivaris van Eindhoven.
(Oosterhout van H4S w groepen van gemeenten reeds jaren tevoren
luosternout van 1948—1954) een archiefambtenaar, die daar werkzaam was als
Wee^TL'TecSf6' V00r het g"te-archief; het^heïr
133
a. het verstrekken van inlichtingen uit het archief (en uit de bibliotheek
der gemeente!) aan gemeentebestuur, inwoners en vreemdelingen; b. het ad
viseren van het gemeentebestuur bij het toekennen van straatnamen, restau
ratie van oude gebouwen en aankoop van schilderijen en gravures; c. het
schrijven van geschiedkundige artikelen in de plaatselijke en streekpers; d.
het toezien op praehistorische vondsten en het waarschuwen van de Rijks
dienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek en van de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg; e. het adviseren van verenigingen (gilden) bij de vie
ring van hun jubilea; f. het houden van contact met de Stichting voor Bodem-
kartering en met de rijkslandbouwconsulenten, teneinde uit de gesteldheid
van de bodem gegevens omtrent de historie der gemeente af te leiden; g. het
houden van lezingen; h. het vakkundig laten verrichten van bindwerk, ook
voor de nieuwere archieven; i. het verzamelen van alle buiten de gemeente
berustende gegevens betreffende de gemeente. In verband hiermede dient
hij minstens eenmaal per maand een bezoek te brengen aan de rijksarchieven
te 's-Hertogenbosch en 's-Gravenhage en aan grotere bibliotheken.
Soms zou men kunnen menen, dat de archivaris „alles doet, wat andere
gemeente-ambtenaren niet kunnen".
Aangezien voorshands in elk der beide archivariaten een goede handbiblio
theek ontbreekt, is de archivaris vaak genoopt elders naslagwerken, tijd
schriften etc. te gaan inzien.
Bovenstaande taken en werkzaamheden zijn in beide archivariaten reeds
meermalen voorgevallen. De betrokken gemeentebesturen hebben in de afge
lopen jaren de diensten van hun archiefambtenaren leren waarderen. Geen
wonder dan ook, dat de toetreding tot beide gemeenschappelijke regelingen
nergens op grote tegenstand heeft gestuit. Ook van de zijde van Ged. Staten
en van de provinciale inspecteur is steeds alle medewerking verleend.
Aldus is in West-Noordbrabant een tweetal soliede bases voor het beheer
van tien gemeentearchieven gelegd. Moge dit voorbeeld spoedig navolging
vinden elders in deze provincie en in den lande.1)
F. A. BREKELMANS
NASCHRIFT VAN DE REDACTEUR
Variis modis bene fit. Door het lofwaardig initiatief van diverse Brabantse
gemeenten is een nieuwe organisatie van de archiefdienst van meerdere ge
meenten tezamen geschapen die behalve haar originaliteit het voordeel heeft
op een wettelijke basis, mogelijk geworden door de Wet gemeenschappelijke
regelingen, te zijn gebouwd. Het lijkt naar aanleiding van het bovenstaande
niet misplaatst, eens na te gaan hoe in andere provinciën dit probleem was
opgelost. Volledig kunnen wij daarbij niet zijn, daar ons niet voor alle pro
vincies voldoende gegevens ten dienste staan. Maar duidelijk zijn hierbij twee
mogelijkheden te onderscheiden: óf de verzorging van de archieven der ge-
U Na de voltooiing van dit artikel is er nog een derde combinatie bijgekomen,
nl. het gemeenschappelijk archivariaat, opgericht door de gemeenten Etten en Leur,
Hoeven, Oudenbosch, Prinsenbeek, Standaardbuiten. Andere, ook in de provincie
Noord-Brabant, zijn in oprichting.
