121
BERICHTEN
120
verschillende territoriale oorkondenboeken voorkomen, zonder dat die oor
kondenboeken daardoor aan de onderzoeker de waarborg bieden, dat hij geen
essentiële stukken mist. En dat is geld, tijd en papier verspillen. Hoeveel oor
konden uit dit vierde deel komen immers niet bij Van den Bergh voor? Nu
is het geen weelde de onbetrouwbare teksten van het Oorkondenboek van
Holland en Zeeland te laten fatsoeneren door de bekwame handen van
dr. Ketner; van dit oorkondenboek staat echter een tweede druk op stapel.
We hebben echter nu eenmaal dit systeem van territoriale oorkondenboeken
en kunnen er niet meer van afstappen.
Ondanks deze petitio principii, blijkt dit vierde deel bij nader inzien toch
een „Fundgrube" niet alleen voor de veronderstelde biografen van Jan van
Nassau, maar ook en vooral voor historici van diverse richtingen en interes
sen. Een dergelijk boek moet gebruikt worden. Uw recensent, vrnl. geïnteres
seerd in de economische geschiedenis, heeft schriften vol geschreven n.a.v.
diverse oorkonden over pacht en domaniale instellingen, hij heeft kennis ge
nomen van een indrukwekkende reeks gegevens over waterstaat en ontginning,
het risico van kerkelijk kleingrondbezit ook in de 13e eeuw is hem herhaal-
delijk gebleken. Rechtshistorici zullen van de andere kant bijzonder geïnteres
seerd zijn in de vele renunciatieformules in de oorkonden i.v.m. de infiltratie
van het Romeinse recht. Herhaaldelijk wordt er immers afstand gedaan van
alle beneficia en exceptiones van het civiele en kanonieke recht, soms met
nog veel preciezer termen, zoals bijv. in nr. 2443. De kerkhistorici zullen veel
fiches kunnen vol schrijven over de kapittels en de kloosters. De eerste zien
we voortdurend met de elect in strijd, aanvankelijk over de erfenis van
bisschop Hendrik van Vianden, later richten zij zich direct tegen het wan
beheer in het Sticht; de „lugubres voces ecclesie Trajectensis" van nr. 2411,
die de paus eindelijk tot ingrijpen nopen, zullen wel vooral aan de kanunniken
toebehoord hebben (zie ook nr. 2363). Ook over minder belangrijke kwesties
wordt een uitvoerig aantal stukken gewisseld, bijv. het patronaatsrecht van
de kerk van Jutfaas. Bij de kloosters is er het geval van het klooster
Bethlehem, dat over wilde gaan van de Augustijnerorde naar het Duitse Huis,
waarvan het op het laatse ogenblik nog weerhouden kon worden. Er schijnen
zich bij deze zaak heftige tafrelen te hebben afgespeeld, want vijftig mannen
moeten op vier achtereenvolgende zondagen boete doen, slechts gekleed in
hemd en broek als de burgers van Oalais (nr. 2280). Een uitvoerig register
zal deze diverse onderzoekers onschatbare diensten bewijzen. Aan dr. Ketner
hebben wij een oorkondenboek te danken, waarvan het register nu eindelijk
eens volledig en betrouwbaar is.
Men heeft er anders wel enige tijd voor nodig, voor men met de pen in de
hand, dit werk heeft doorgewerkt. Dr. Ketner, die de veel grootser taak van
de uitgave tot een goed einde heeft gebracht, kan daarvoor aanspraak maken
op de dank van alle Nederlandse historici.
H. P. H. JANSEN
ALGEMEEN
De Stage technique international d'archives. Zoals uit het ons toegezonden
prospectus van deze leergang blijkt is hierin enige verandering gekomen. Daar
de stage van vijf maanden met name voor buitenlanders en bursarissen moei
lijkheden opleverde, is nu bepaald dat beide „ronden" die van november
en december, voor de buitenlanders bestemd, en die van januari-maart, voor
deze en voor de leerlingen, die de Ecole des Chartes hebben afgelopen
tegelijk zullen worden afgewerkt en dat de stage begin januari 1957 zal aan
vangen. Des morgens zullen de voordrachten, aan beiden gemeen, worden
gegeven, des namiddags die speciaal voor de buitenlandse deelnemers zijn
bestemd. Na afloop van de stage zullen de buitenlanders desgewenst praktisch
verder kunnen werken, hetzij in de Archives nationales, hetzij in de depar
tementale archieven.
De Direction des Relations Culturelles au Ministère des Affaires Etran-
gères de France stelt een aantal beurzen beschikbaar voor buitenlandse ge
leerden en studenten. Zij moeten uiterlijk in juni bij de ambassade van
Frankrijk in hun land worden aangevraagd; ook moeten zij de directie der
Archives de France, 60 rue des Francs-Bourgeois, Paris 3e, van hun voor
nemen in kennis stellen. Bij het begin der stage moet een inschrijvingsrecht
van frs. 3000 worden voldaan. Indien jonger dan 30 jaar, kunnen de deel
nemers onderdak verkrijgen in de Cit'é Universitaire, 19 boulevard Jourdan,
Paris 14e, ,,en spécifiant s'il existe une fondation de leur pays".
RIJKSARCHIEVEN
Rijksarchief in Utrecht. Dr. L. S. Meihuizen, chartermeester 1 aan dit
archief, is m.i.v. 1 mei 1.1. benoemd tot directeur van het Historisch-Agrono-
misch Instituut te Groningen.
Rijksarchief in Limburg. Bij K.B. van 1 febr. 1956 is bepaald dat de pro
vinciale archieven van Limburg tot 1914 zullen worden overgebracht naar
dit depot. Die van 1814 1861 werden daar reeds voorlopig bewaard.
Aan de heer J. M. van de V e n n e, hoofdarchivist-A aan dit archief,
is wegens het bereiken van de leeftijdsgrens m.i.v. 1 maart 1956 eervol ontslag
verleend. Op 29 febr. nam hij na het voleindigen van een 48-jarige diensttijd
afscheid van het rijksarchief, althans als ambtenaar. De rijksarchivaris dr. G.
W. A. Panhuysen memoreerde in een uitvoerige toespraak het uitzonderlijke
in zijn lange loopbaan en in het bijzonder zijn buitengewone verdiensten,
zowel t.a.v. de voorlichting van ontelbare bezoekers der leeszaal als van de
zeer omvangrijke en tijdrovende arbeid aan de inventarisatie van de archieven
der Landen van Overmaze. Deze inventaris van ruim 8000 nrs. mag met recht
het levenswerk van de heer Van de Venne worden genoemd. De minister
van O., K. en W. heeft hem de gelegenheid gegeven in de komende twee jaar
deze inventariseringsarbeid te mogen voltooien. Dr. P. deed zijn toespraak
vergezeld gaan van de aanbieding namens allen, werkzaam aan het rijksarchief,
van een boekwerk.
