70
KRONIEK
DE VERSLAGEN OVER HET JAAR 1953
Als Kerstgave ditmaal verschenen de Verslagen omtrent 's Rijks Oude Ar
chieven over 1953. Ouder gewoonte delen wij daaruit het voornaamste mede.
Het algemeen verslag brengt, behalve o.a. de tekst van de ruilovereenkomst
van archivalia met summiere lijsten, een belangwekkende mededeling over
een nieuwe opleidingscursus voor archiefambtenaren aan het Algemeen Rijks
archief; zij is hierachter (p. 84) in extenso opgenomen. Van algemene aard
is ook hetgeen in het verslag van de rijksarchivaris in Zeeland wordt mede
gedeeld: op aanvrage door de Inspecteur der Belastingen over bewaring van
het archief van de Rijksbetaalmeester, welke functie in 1927 is opgeheven,
kon na ingewonnen inlichting van het ministerie van Financiën worden be
richt, dat dit archief als waardeloos moest worden beschouwd zodat het zon
der bezwaar in zijn geheel kon worden vernietigd.
Inzake de voortgang der inventarisatie op het Algemeen Rijksarchief kan
worden vermeld dat die van de Kamer Zeeland der O.I.C., het familie-archief
Fagel, de losse stukken in het archief van raadpensionaris Gaspar Fagel, het
archief Cort van der Linden en de registers van eigendomsovergangen met
bijbehorendde stukken in Zuid-Holland werd voortgezet. Bewerkt werden
de inventarissen van diverse departementen van algemeen bestuur, van het
O.L.V. klooster in Bethlehem te Wateringen 1485-1562, en van de rechter
lijke archieven van Gorkum. Aangevat werd de ordening en beschrijving der
legatie-archieven en van het archief-Thorbecke. - Het archief van de gra
felijkheidsrekenkamer kon worden herenigd met afgedwaalde charters, ten
dele afkomstig uit het Museum Meermanno Westreenianum, ten dele van de
Inspectie der Domeinen te Alkmaar. Van de klappering der huwelijken in
Zuid-Holland 1736-1755 kwamen 5 delen gereed; bovendien Voorburq 1630
-1811 en Poortugaal 1691-1810.
Ook in „de provincie" heerste „reges Leben". In Noord-Brabant werd de
inventaris der notariële archieven persklaar gemaakt; de beschrijving der
retroacta B.S. werd voortgezet tot in de letter H, terwijl de herziening van
die in Noord-Holland door het overlijden van de heer Brouwer bleef steken.
In Gelderland werd voortgewerkt aan de oude regeringsarchieven en werd de
beschrijving der zgn. Münchense charters voltooid, die in druk gegeven is,
om hun bijzondere aard in opzet en uitwerking afwijkend van de gewone uit
gaven van de archiefdienst. De inventaris van het rechterlijk archief van
Doesburg is ongeveer voltooid. In Zeeland werd de inventarisatie der gewes
telijke besturen 1799-1810 bijna voltooid, in Limburg de ordening der ar
chieven van het Prov. Bestuur 1815-1861 voortgezet, evenals de herziening
van de voorlopige inventaris van de archieven der Landen van Overmaas.
De rijksarchivaris in Groningen vervolgde de bewerking van het Statenarchief
en maakte een begin met de beschrijving van het archief der Hoofdmannen
kamer; deze beide archieven moeten tegelijk worden bekeken aangezien zij
met elkaar vermengd zijn geraakt. De beschrijving der zegels in het Omme-
lander archief werd voltooid. In Utrecht vroegen de huis- en familie-archieven
de meeste arbeid; de inventarisatie van het huisarchief van Beverweerd werd
voortgezet, die van Loenersloot herzien tengevolge van de verwerving van
71
een vrij grote hoeveelheid daarop betrekking hebbende stukken. De inventaris
van het huisarchief van de havezate Eerde bij Ommen werd door de rijks
archivaris in Overijsel voltooid. De bewerking van de rechterlijke archieven
van Twente werd voortgezet, die van de archieven van de B.S. ter hand
genomen. In Friesland kwam de inventaris der doop- en trouwboeken gereed;
de fichering werd geregeld voortgezet.
Het verslag van de rijksarchivaris in Drente bevat n.a.v. het signaleren
van een doop- enz. boek te Gasselte een belangrijke bijdrage tot de geschiede
nis van de overneming destijds van de retroacta B.S. In deze provincie is het
herhaaldelijk voorgekomen dat de gemeentebesturen in 1812 deze volgens de
voorschriften wel hebben overgenomen, maar klaarblijkelijk, toen men be
merkte dat men er voor de BS. en de conscriptie niets aan had, deze aan de
kerkelijke gemeenten hebben teruggegeven. Dientengevolge zijn verscheidene
nog in 1812 aanwezige oude kerkelijke registers verloren geraakt.
Mej. dr. A. J. Maris heeft de index op de leenaktenboeken van het Neder-
sticht tot 1581 voltooid en is thans bezig aan de bewerking der inleiding. De
rijksarchivaris in Utrecht hoopt dat dit voor historici en genealogen belang
rijke werk eerlang zal kunnen worden gepubliceerd
Voor de overige inventarisatie-bezigheden mogen wij belangstellenden naar
de Verslagen zelf verwijzen.
T.a.v. de aanwinsten valt allereerst de oogst van de ruil met België te ver
melden. Daarvan profiteerden voornamelijk het Algemeen Rijksarchief (o.a.
oorkonden van het kapittel van St-Pieter te Utrecht betreffende verkoop van
tienden in Zeeland aan graaf Willem III, 1242-1312, register van acten van
presentatie van de abt van Egmond, 1510-1526, cartularium Karthuizerkloos-
ter bij Delft) en de rijksarchieven in Noord-Brabant (rekeningen van de
ontvanger van het kapittel te Bergen op Zoom 1510-1520, 1560-1570, stuk
ken behorende tot het archief der Commanderij van de Duitse orde te Gemert
het archief, 1270-1794, werd van de rijksarchivaris in Limburg overge
nomen -, de archieven der kloosters binnen en buiten Heusden en enige andere
(ook enkele van het A.R.A., evenals het archief van het kapittel aldaar),
talrijke losse stukken van meer en minder belang, en het archief van het be
gijnhof te Breda, dat aan die gemeente in bewaring zal worden gegeven), in
Gelderland (rekeningen, behorende tot hertogelijk archief), in Zeeland (car
tularium Van Borsele 1387-1467, groot aantal charters uit familie-archief
Van Borsele-van Brigdamme 1393-1540, rekeningen der rentmeesters der
heren Van Borsele van hun bezittingen in Zeeland 1450-1538 en fragment-
archief Karthuizerklooster Sion onder Noordgouwe 1474-1569), in Limburg
(archieven van het Souverenie Hof en het Leenhof van het Overkwartier van
Gelre te Roermond, 17e en 18e eeuw, groot aantal charters enz. van archie
ven van kloosters en kapittels op het grondgebied der huidige provincie).
Als tegenprestatie werden aan België afgestaan stukken uit het legatie-archief
van de Prins-Bisschop van Luik te Wenen, 17441817, Weense oorkonden,
behorende tot het archief der hertogen van Brabant, 1170 1613, archivalia
der abdijen Baudeloo en Tongerloo en van diverse kloosters, de archieven
van de op Belgisch gebied gelegen commanderijen van Alden Biesen van de
Duitse orde 1229—1770 (1337 charters!), en verder stukken van uiteenlopende
aard. -Uit het Museum Meermanno Westreenianum verwierven het A.R.A.
en het rijksarchief in Utrecht een aantal tot diverse archieven te brengen
