10
berustende retroacta van de Burgerlijke Stand, ondernomen door de Mor
monen, tot een goed einde gebracht. Op 31 Juli waren niet minder dan 3.343
delen met 607.188 bladzijden op totaal 477 filmrollen gereproduceerd.7) Met
enige plechtigheid zijn de eerste 200 filmrollen door de heer Bennet, secre
taris van de Genealogical Society of Utah, die onlangs ons land bezocht,
overgedragen aan de Algemene Rijksarchivaris. Het is een rustig gevoel, dat
van deze meest geraadpleegde delen nu een film in het bezit van het Rijk
is gekomen, terwijl men bovendien in het nieuwe Sion, Salt Lake City, alle
aantekeningen in onze doop-, trouw- en begraafboeken, wie weet alfabetisch
geficheerd, kan gaan raadplegen. Ondertussen zullen de proefnemingen van
dr Dippel, waarvan onze leden op de voorjaarsvergadering op de hoogte
zijn gesteld,8) naar wij hopen, binnenkort tot voor ons praktische resultaten
komen. Waar in onze tijd zoveel intellect verbruikt wordt aan uitvindingen,
die vernietiging beogen, doet het weldadig aan, dat hier de techniek dienst
baar wordt gemaakt aan het behoud van ons dierbare cultuurgoederen.
Naast de mechanische reproductie van archiefstukken gaat het critisch
gebruik ons ter harte, zoals dit bevorderd wordt door degelijke bronnen
uitgaven. Onze gedachten gaan hierbij dadelijk uit naar de licht-groene
delen van 's Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Het is bekend, dat de
Commissie voor 's Rijks Geschiedkundige Publicatiën in 1937 door de
Minister werd ontbonden,9) maar dat het Bureau, gevestigd in het Alge
meen Rijksarchief, bleef bestaan, zodat wij toch nog telkens met een groen
deel verblijd werden. Het stemt tot voldoening, dat de Regering nu toch het
herleven van de commissie, zij het in iets andere gedaante, heeft mogelijk
gemaakt. Op voordracht van de Minister van Onderwijs is nl. een voorlopige
Rijkscommissie voor Vaderlandse Geschiedenis benoemd,10) welke tot taak
heeft ,,de Minister van advies te dienen bij het voortzetten van reeds aan
gevangen en het ondernemen van nieuwe bronnen-publicaties, benevens in
het algemeen van de bevordering en coördinatie van de geschiedvorsing en
de geschiedschrijving betreffende het vaderland". Van deze commissie, wier
taak dus ruimer is dan die van de vroegere, is prof. Geyl voorzitter en dr
H. J. Smit, de waarnemende directeur van het Bureau, secretaris, terwijl
naast vele hooggeleerden onze Algemene Rijksarchivaris er zitting in heeft.
Het jaar 1948 was een jaar van herdenkingen. Talrijk waren de histori
sche tentoonstellingen, waarbij wij archivarissen betrokken waren en waarbij
archiefstukken onder de ogen van het grote publiek werden gebracht. In
Amsterdam werd het 100-jarig bestaan van het gemeente-archief herdacht
met een interessante tentoonstelling in het oude Waaggebouw, dat in vroeger
jaren ook een tijdlang het archief herbergde. De zeer fraaie en leerzame
nationale tentoonstelling in Delft was aan de tachtigjarige oorlog gewijd en
hier heeft men o.a. het oorspronkelijke vredestractaat van Münster, een van
de grootste schatten van het Algemeen Rijksarchief, kunnen bewonderen.
7) De Ster van de Heiligen der Laatste Dagen, 48ste jaargang (1948), p. 230—
234 en N.A.B. 52 (1947—1948), p. 13—14.
8) N.A.B. 51 (1946—1947), p. 6, 52 (1947—1948), p. 14—15 en 115 vlg.
9) N.A.B. 44 (1936—1937), p. 74—80.
10) K. B. van 9 Augustus 1948, no. 18. Zie ook: N.A.B. 52 (1947—1948), p. 157.
11
Den Haag vierde zijn 700-jarig bestaan met een historische tentoonstelling
in het gemeente-museum. In Voorburg, Rijswijk, Leidschendam. Alphen aan
den Rijn, Geervliet en Den Briel om mij tot Zuid-Holland te beperken
waren historische tentoonstellingen, waaruit duidelijk bleek hoezeer in ruime
kring belangstelling voor onze nationale, gewestelijke en plaatselijke ge
schiedenis bestaat.
De mutaties in ons archiefwezen zijn gelukkig mag ik wel zeggen, omdat
hieruit een grotere stabiliteit blijkt niet zo talrijk als in de vorige jaren.
De heer Baart de la Faille moest helaas om gezondheidsredenen aftreden
als rijksarchivaris in Noord-Holland. Hij is opgevolgd door mr Groesbeek.
die reeds sinds enige jaren zijn functies had waargenomen. Na het over
lijden van de heer Van Es is de heer N. M. Japikse als hoofdcommies aan
het Rijksarchief in Noord-Holland verbonden.
Slechts korte tijd is dr Slicher van Bath slotvoogd van de Sassenpoort
in Zwolle geweest. Hem is nu de eervolle benoeming tot hoogleraar in de
sociale en economische geschiedenis aan de Rijksuniversiteit te Groningen
ten deel gevallen. Wij hopen, dat hij met zijn studenten vele studies in onze
archieven zal ter hand nemen en dat aldus de banden met de Universiteiten
versterkt zullen worden.
Met ingang van 1 Januari j.l. werd de heer Bloemen benoemd tot archi
varis van de Staatsmijnen met standplaats Heerlen. Als secretaris van het
Algemeen Rijksarchief is hij opgevolgd door de heer J. L. van der Gouw.
wiens plaats aan de derde afdeling van het Algemeen Rijksarchief is inge
nomen door de heer C. Postma. Aan het Rijksarchief in Friesland is de heer
J. Visser, aan dat te Middelburg de heer H. P. H. Camps als commies
chartermeester benoemd.
In Maastricht is na het vertrek van dr Nuvens de heer H. Wouters met de
waarneming van het gemeente-archivariaat belast. Aan het Haagse gemeente
archief is de heer L. ten Cate Hoedemaker als commies aangesteld.
In Vlaardingen is het archivarisambt, dat in 1933 tot een halve betrekking
was teruggebracht, weer als volle betrekking herleefd. Het archief is met
ingang van 1 Januari j.l. overgebracht naar het voormalig gemeentehuis van
de geannexeerde gemeente Vlaardinger-ambacht. Ook in Schiedam is het
salaris van de archivaris belangrijk verhoogd in aansluiting met een verrui
ming van het aantal bureau-uren. V/ij zien hierin een uiting van meer waar
dering voor onze archieven en het werk van de archivarissen.
De gemeente-archivaris van Dordrecht, mr Beyerman, heeft zich voor
drie jaren als officier in 's lands dienst in Indië verbonden, waar hij onge
twijfeld, zij het niet op archiefterrein, de Nederlandse naam hoog zal houden.
In Batavia is prof. dr W. Ph. Coolhaas als wnd Landsarchivaris opgetreden
en is mejuffrouw Hoogendijk, hist. doet.a, hem als assistente toegevoegd.
Wij spreken de hoop uit, dat zij als beheerders van het Landsarchief, dat
een zo belangrijke taak heeft om het aandeel van Nederland in de culturele
en economische ontwikkeling van de overzeese gewesten in het licht te stellen,
met vrucht vele jaren zullen werkzaam zijn.