54
55
Archieven, jhr dr B. M. de Jonge van Elleraeet en prof. dr J. N. Bakhuizen
van den Brink, zonden resp. inventarissen in van de classis Wijk en de
Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te Utrecht en voorlopige lijsten van die
der classis Deventer en van de Kerkeraad aldaar. Aan inventarisering van
een aantal kleinere archieven werd de hand geslagen.
Een nieuw Reglement op de Kerkelijke Archieven werd ontworpen in
plaats van het geheel verouderde van 1919, nauw aansluitend aan de Archief
wet, doch op enkele punten daarvan afwijkend. In het eind des jaars werd
een nieuwe Kerkorde der Ned. Herv. Kerk ontvangen, waarin een regeling
van het kerkelijk archiefwezen wordt voorgeslagen met een archivaris-
generaal en provinciale archivarissen in de provincies. T.a.v. de laatste
dient als eis te worden gesteld, dat zij de belangen der Kerk laten prevaleren
en van hun bureaux geen genealogische centra gaan maken, want: „archi
varissen dienen m.i. genealogen desgewenst wel wegwijs te maken, doch zich
zelf niet in de genealogie te verliezen."
Mevr. M. M. D. A. Glastra van Loon^Cuypers heeft per 1 April 1948
ontslag genomen als assistente van den archivaris der N. H. Kerk. In haar
plaats is, met ingang van 1 Juni, voor een jaar benoemd de heer B. Beltman.
BUITENLANDSE ARCHIEVEN.
De Duitse archieven en de oorlog II. Aan afl. 4 van „Der Archivar" ont
lenen wij ten vervolge van onze vroegere mededelingen (Zie Ned. Archie
venblad 1947/48 p. 107 vlg.) nog, dat een deel van het oudste archief van
Goch verloren is gegaan, terwijl ook het Stiftarchief Kleef zware verliezen
leed. Het stadsarchief te Xanten leed naast verliezen beschadiging door oor
logshandelingen; het Stiftarchief beliep weinig schade. De zware verliezen
der stadsarchieven te Emmerik, Rees en Wesel zijn te wijten aan de toen
verantwoordelijke ambtelijke- en partij-instanties, die nog eind 1944 de drin
gende verzoeken om evacuatie der archieven „nur mit besserwissenwollendem
Hohnlacheln beantworteten
Eindelijk is ons ook van gene zijde van het ijzeren gordijn enig nieuws
bekend: over Saksen worden mededelingen gedaan. Het gebouw van het
Landeshauptarchiv te Dresden heeft slechts geringe schade geleden; van de
inhoud, elders geborgen, is veel verloren: de middeleeuwse oorkonden zijn
„unter dem Einflusz der Kriegsereignisse zu erheblichen Teilen verschmutzt
und zerrissen oder auf andere Weise beschadigt worden". Het stadsarchief
van Dresden is volkomen verwoest, doch de inhoud, grotendeels elders op
geslagen, is gespaard, hoewel de 5000 in de kelder geborgen oorkonden nog
niet terecht zijn gebracht. In Leipzig, Chemnitz en Meissen bleven de ge
bouwen onbeschadigd, doch leed de elders geborgen inhoud enkele verliezen.
Zwaar getroffen zowel t.a.v. gebouw als inhoud werden de archieven van
Freiberg en Görlitz; de andere liepen vrij.
De Napolitaanse archieven. Uitvoerig hebben wij hier verslag gedaan van
hetgeen de Italiaanse archieven in de oorlog wedervoer. (Zie Ned. Archie
venblad 1945/46 p. 156, 1946/47 p. 157). Lezing van het reeds vermelde
„Rapporto finale sugli archivi" geeft ons geen aanleiding hierop in het alge-
meen terug te komen, maar een nader bericht over het lot van het ook voor
onze historiografie zo belangrijke staatsarchief te Napels mag hier toch niet
ontbreken. Het Rapporto brengt een gespecificeerd overzicht der verliezen
van den staatsarchivaris conté Filangieri; het Amerikaanse archieftijdschrift
had reeds in Oct. 1944 hierover een uitvoerig bericht, en ook het Bulletin de
I Ecole des chartes (t. CVI p. 315 vlg.) bevat gegevens hierover. Hieraan is
het volgende ontleend. Een belangrijk deel van het Napolitaanse archief was
geëvacueerd, in een groot aantal kisten, naar een op 30 km. van Napels ge
legen villa, waar zij veilig zouden zijn geweest, ware het niet dat dit gebouw,
als represaille voor de moord op één Duits soldaat, 30 Sept. 1943 door een
Sprengkommando in brand is gestoken. Met uitzondering van 11 kisten met
notariële registers en 79 liassen der Farnesiaanse archieven ging de hele in
houd: ongeveer 50000 „perkamenten" en 30000 registers -ook van belang
voor de geschiedenis van Duitsland!! verloren. Verdwenen zijn 378 re
gisters van de koningen van A.njou (12651435), de registers van de kanse
larij der Aragons, de archieven van het koninkrijk Napels, het grootste deel
der archieven van het huis Bourbon en van de Farnese's. Van het laatste
archief ging tweederde verloren, w.o. fascio 1645, briefwisseling van Philips
II en de hertogin van Parma, 1565 1567, voor onze geschiedenis van uit-
uitnemend belang, waarvan voor de bekende uitgave van de correspondentie
van Margaretha van Parma, gelukkig, een nuttig gebruik is gemaakt. Bij
zondere waarde hebben nu de copieën gekregen, die prof. Van der Essen in
de jaren 19061909 hiervan heeft gemaakt, en die hij door de Kon. Commis
sie voor Geschiedenis van België hoopt uit te geven.
PERSONALIA.
Jhr mr dr E. A. van Beresteyn f. Op 14 Sept. 1948 overleed jhr E. A. van
Beresteyn, die behalve voor tal van andere cultuurwaarden ook voor archief
zaken belangrijk werk heeft gedaan. Als lid van de Tweede Kamer in de
tijd, waarin de Archiefwet werd behandeld, heeft hij daarop door amende
menten o.a. dat waardoor dispensatie van de klasse-vereisten voor ge
meente-archivaris mogelijk werd invloed uitgeoefend. Ook nadien heeft
hij voor onze belangen gewaakt. Bekend is verder het aandeel, dat hij heeft
gehad in de totstandkoming van het Centraal Bureau voor Genealogie.
Dr L. H. van Werveke f.- Op 46-jarige leertijd overleed 19 Sept. 1948
dr van Werveke, archivaris-palaeograaf aan het Staatsarchief te Brugge.
Van zijn hand zijn inventarissen verschenen van kleinere Vlaamse steden
(zie N.A.B., 1935/36 p. 174 vlg.); een in de oorlogsjaren bewerkte inventaris
van het archief van Kortrijk ging in 1944 verloren. Van zijn, niet omvangrijk,
historisch oeuvre zij zijn arbeid vermeld over de invloed van de abdij ten
Duinen op de inpoldering der Vlaamse kuststreek.
Georges Espinas. In Juni 1948 overleed in hoge ouderdom Georges Espinas,
die van 18951930 archivaris aan het Ministère des affaires etrangères te
Parijs is geweest. Door zijn werken: La vie urbaine de Douai au moyen-age
(4 dl.. 1913), Recueil de documents relatifs a l'industrie drapière en Flandre
(4 dl., 1906 1924, in samenwerking met Henri Pirenne), La draperie dans
la Flandre frangaise au moyen age (2 dl., 1923), Recueil de documents re-
