52
53
INDISCHE ARCHIEVEN.
De wnd. Landsarchivaris schrijft ons:
Thans kan ik U mededelen, dat het herordenen van het Landsarchief
zover is gevorderd, dat ik durf te verklaren dat mijn aanvankelijke mening,
dat niets verloren ging, volkomen is bevestigd. Wel hebben vele bundels
door gebrek aan onderhoud in de afgelopen periode nogal geleden; de be
schikbare krachten zijn echter met alle macht bezig te redden wat te redden
valt. Er is gelukkig geen sprake van, dat witte mieren of andere snelwerkende
vernielers aan den arbeid zijn geweest; het waren ongunstige weersinvloeden
(vrnl. vocht), die hun langzamer werkende ongunstige arbeid hebben verricht.
En juist door dat langzame tempo is de schade meestal te herstellen, of
althans te beperken.
Hoewel de uitzoekarbeid nog niet geheel is afgelopen, kan ik, ook omdat
ik thans weer over wat meer en beter personeel beschik, het verzoek intrekken
alleen in dringende gevallen archiefgegevens aan te vragen. Dat kan thans
weer op normale wijze geschieden, al kan ik nog niet garanderen, dat be
antwoording van vragen, van verzoeken om inlichtingen enz. altijd op af
doende wijze zal kunnen geschieden.
Het is mij nog niet gelukt een overzicht te krijgen van wat aan archivalia,
niet tot het Landsarchief behorende, verloren ging. Ik vrees, dat dit zeer
veel zal zijn. De meeste administraties zijn zodanig overkropt met werk,
dat zij geen personeel kunnen vrijmaken om daarnaar een afdoend onderzoek
in te stellen. Hier te Batavia gingen o.a. verloren de archieven van het
Hooggerechtshof, van de Raad van Justitie (behoudens enkele bundels, die
op een oud papierstalletje achter in Mr Cornelis werden aangetroffen, een
aanwijzing van wat het lot der andere stukken was bevestigd door het
verpakkingsmateriaal waarin men allerlei aankopen thuis bezorgd krijgt!),
van de Residentie Batavia (in 1939 door ir Willekes Macdonald geordend),
van talrijke departementen. Gelukkig bleef het archief van de Centrale Re
gering te Buitenzorg behouden, dat in oorlogstijd in het Landsarchiefgebouw
alhier onderdak vond. Een deel van het archief van de Raad van Indië
trof ik ergens in een garage aan; het is naar het Landsarchief overgebracht
en zal worden geordend. Burgerlijke Standsarchieven zijn, bleek mij, vaak
verloren gegaan, natuurlijk ook in onbezet gebied; dit is te ernstiger, omdat
vaak ook de elders bewaarde dubbelen vernietigd werden. Slechts enkele
malen werd voldaan aan het op mijn instigatie gedane verzoek van den le
Gouvernementssecretaris mij mede te delen, wanneer archiefbestanddelen
worden aangetroffen op plaatsen, waar zij niet thuis behoorden. Dat bewijst
echter niet, dat er niet veel vaker wat wordt aangetroffen. Ik heb nl. ge
gronde reden aan te nemen, dat niet alleen aan het verzoek zelden wordt
voldaan, maar ook, dat de eerbied voor de gevonden archivalia uiterst gering is.
GEMEENTE- EN WATERSCH APS ARCHIE VEN.
Becgen-op-Zoom. De archieven der markiezen van Bergen-op-Zoom, die
in de vorige eeuw naar het Algemeen Rijksarchief waren overgebracht, daar
er toen geen goede bewaarplaats en geen vakkundige archivaris was, zijn
thans aan de gemeente overgedragen. Zij gaan terug tot 1289.
Ede. Het archief dezer gemeente, sedert 1940 geborgen in de kelder van
een kruidenierswinkel, heeft daar veel van vocht te lijden. Van deze zijde
is herhaaldelijk aangedrongen op de inrichting van een brandvrije bewaar
plaats, waarvoor aanvankelijk het koetshuis bij het gemeentehuis (huize
Sterrenberg) geschikt leek. Gelukkig is in 1947 het gemeentebestuur met
een nog beter plan voor de dag gekomen, nl. een nieuw te bouwen vleugel
aan het gemeentehuis voor onderbrenging van de registratuur en het archief.
Inspectie-verslag Gelderland over 1947).
Gouda. Na de retroacta van Algemeen Rijksarchief en gemeente-archief
van 's-Gravenhage zijn die van Gouda door de bekende Genealogical So
ciety uit Utah verfilmd. Vooruitlopend op het plan, zulks ook te doen t.a.v.
andere registers, voor de beoefening der genealogie van belang, hebben zij
op verzoek van den gemeente-archivaris ook een tweetal criminele vonnis-
boeken over de jaren 1477 1609 verfilmd, die zeer hadden geleden en
gevaar liepen verloren te gaan. De film is buiten het archief opgeborgen.
(Naar mededeling van drs Taal in Goudse Courant 29-9-1948).
Hoorn. Tot tijdelijk archivaris is benoemd de heer T. R. Mulder, die
zich voor het diploma II voorbereidt.
Rotterdam. Tot tijdelijk adjunct-commies is met ingang van 1 Jan. 1949
benoemd ds H. Hoekstra.
Utrecht. Het verslag over 1946 bericht: De werkzaamheden tot betere
bruikbaarmaking van de aanwezige archieven, die naast de beschrijving en
verdere verzorging der nieuwe aanwinsten van bibliotheek en atlassen een
der belangrijkste bezigheden der archiefambtenaren uitmaken, konden, zoals
gewoonlijk, slechts verricht worden in zoverre de overige werkzaamheden
het toelieten. De indicering van het deel der raadsresoluties, lopende over
15281534, kon toch nog geheel worden afgewerkt, waarmede het tijdperk
tussen de overdracht der temporaliteit in 1528 en het sluiten van het satis
factieverdrag van 1577 geheel behandeld is. De zo verkregen ontelbare
gegevens betreffende duizenden onderwerpen worden nu lexicografisch ge
ordend en opgeplakt. Dit werk is reeds gevorderd tot op ongeveer een
derde gedeelte van de op 1000 bladzijden begrote omvang.
De heer G. Brinkhuis herdacht 15 Nov. 1.1. zijn 40-jarig jubileum aan
het archief.
KERKELIJKE ARCHIEVEN.
Ned. Hervormde Kerk. In het eerste jaarverslag (1947) van den nieuw
opgetreden archivaris der Ned. Herv. Kerk wordt vermeld, dat het gebruik,
om niet van bureau-ruimte op het Algemeen Rijksarchief is opgezegd.
T.a.v. oorlogsverliezen wordt medegedeeld, dat in Middelburg ernstige ver
liezen zijn geleden, terwijl in de omgeving van Nijmegen en in de Betuwe
verschillende kleinere gemeenten ernstig werden getroffen. Omtrent de
inventarisatie wordt vermeld dat mevr. dra Boogaard—Bosch haar arbeid
aan de Delftse archieven voortzette. Van de inventarisering der Haagse ker
kelijke archieven door dr J. W. Verburgt is hier reeds eerder melding
gemaakt. De inventarisatie van de archieven van Vollenhove door de heren
Brouwer en Van der Gouw kon worden hervat en voltooid. Ook de archieven
van De Lier werden door hen beschreven. De leden der Commissie voor de