148
finden als im heutigen Restdeutschland diesseits der Oder". Of de over
winnaars dit nieuwe archiefrecht zullen aanvaarden?
De „Verein Deutscher Archivare", die de „Deutsche Archivtag" moet
voorbereiden, werd weder opgericht; het staatsarchief te Dusseldorf werd
belast met de uitgave van het mededelingenblad, terwijl daarnaast de
Archivalische Zeitschrift voor uitvoeriger beschouwingen bestemd is.
Ten slotte zij van twee actuele kwesties melding gemaakt. Besproken
werd de kwestie van de archieven der landgoederen: bij verdeling kunnen
de verkleinde goederen de archieven en kunstschatten niet meer naar
behoren onderhouden, zodat deze verloren dreigen te gaan. Ten tweede
en dat is niet alleen voor Duitsland van belang werd behoud van
archieven der gesocialiseerde ondernemingen bepleit.
Na het herstel der onafhankelijkheid van Oostenrijk werd in Juli 1945
het archiefwezen gecentraliseerd. De nieuwe leiding hoopt de weten
schappelijke tradities van het wereldbekende Haus-, Hof- und Staats-
archiv ,,im alten wohlerprobten und von der gesamten wissenschaftlichen
Welt anerkannten Geiste" voort te zetten en naar nieuwe verhoudingen
uit te bouwen. Zij geeft daartoe, zoals wij reeds meldden, een periodiek
uit, Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs, en brengt hervat
ting der inventaris- en bronnenpublicaties (o.a. de bekende Öster-
reichische Staatsvertrage) in uitzicht.
De eerste aflevering brengt een belangrijk artikel over het Staats
archief, waarop wij nader terug komen, en een zeer gedocumenteerd
overzicht van de archivalische literatuur over 1938'1947, in aanslui
ting aan die vóór 1937 verschenen in de „Jahrbücher für deutsche
Geschichte", overzicht „ohne Beschrankung auf das deutsche Sprach-
gebiet".
In 1926 brachten de Verslagen het eerste moderne overzicht van de
inhoud van het Algemeen Rijksarchief, en in 1932 verscheen daarvan
een bijgewerkte uitgave in het Engels. Het hoofd van de afdeling, die
uit haren aard het meeste met andere diensten in aanraking komt en die
zich het meeste uitbreidt, nl. de tweede, heeft daarvan opnieuw een
overzicht samengesteld, ten einde aan de werkzaamheden van het A.R.A.
op het gebied van de nieuwe archieven een ruimere bekendheid te geven.
De (gecyclostileerde) uitgave is vooral bestemd voor de archiefbeheer
ders der moderne diensten, in de eerste plaats de hoofden der archief-
en postzaken der Departementen van Algemeen Bestuur. De opgave is
zeer summier doch blijkt bij vergelijking met bovengenoemd overzicht,
zo voor als na 1843, verschillende bestanddelen te bevatten, die destijds
nog niet tot de verzameling behoorden. Zo is b.v. het archief van het
Kabinet des Konings tot 1847 overgebracht (voorheen 1840), het archief
van de ministerraad over 182318(76, terwijl voor de departements
archieven thans 1914 als eindjaar is aangenomen, dat echter nog lang
niet is bereikt (Financiën gaan het verst, nl. tot 1890, Binnenlandse
Zaken ten dele zelfs tot 1910). Nieuw is de rubriek: crisis- en oorlogs-
149
instellingen uit de jaren 1914-1918 en 19401945. Zodat, in afwach
ting van de verschijning van „het overzicht", deze publicatie ook voor
anderen van nut kan zijn. U.
De grens van 1 januari 184 0 kan zeker niet algemeen als maatstaf
genomen worden voor de scheiding tussen oud- en nieuw-archief van
Kerkvoogden. Ten eerste heeft de Overheid niet overal zich met ingang
van dezen datum uit het beheer der kerkfabriek teruggetrokken in
sommige plaatsen geschiedde zulks reeds eerder maar ten tweede
trad er niet in elke Ned.-Hervormde gemeente op het genoemde tijdstip
ook een nieuw college van beheer op. In den regel had men sedert 1798
ook dit kan plaatselijk verschillen een zgn. Kerkelijke commissie,
welke de materiële belangen der gemeente moest behartigen, zoals bijv.
de salariëring van de predikanten, en vaak ook moest onderhandelen
over de naasting der kerkgebouwen met de Overheid en met andere
aezindten. Te Arnhem bijv. was dit het geval. Zou men nu te Arnhem
de Utrechtse grens aangenomen hebben, dan zou men het met 1798 aan
vangende archief der Kerkelijke commissie hebben moeten doorsnijden;
want het was dezelfde commissie, aan welke in 1810' de administratie
der kerkfabrieksgoederen vanwege de Hervormde gemeente opgedragen
werd. Men heeft indertijd als grens tussen oud- en nieuw-archief der
Arnhemse kerkvoogdij 21 Januari 1824 aangenomen, omdat op dezen
dag de installatie van het nieuw ingestelde college van Kerkvoogden
plaats vond. Vergel. Oud-archief van de Kerkvoogdij der Nederduitsch
Hervormde Gemeente Arnhem (Inventarissen van Rijks- en andere
archieven, III, 1930, blz. 483). xjat-itc
A. JOHa. MARIS.
INTERROGATORIUM.
Welke collega kan mij voor de bibliotheek van het rijksarchief in
Gelderland helpen aan de Verslagen R.O.A. van vóór 1902?
VAN SCHILFGAARDE
„ARCHIVES EXTENSION"
DE GRENS VAN OUD- EN NIEUW ARCHIEF BI] KERKELIJKE ARCHIEVEN
Naar aanleiding van de redactionele noot op blz. 88 van Ned. Archie
venblad VII zou ik het volgende willen opmerken:
