102
gelaten dan in Limburg. Navolging in overeenkomstige gevallen verdient
ook het gebruik van het Frans in opschriften en daar, waar een volkomen
gelijkwaardige Nederlandse term ontbreekt.
De indices voldoen aan de eisen, die men er aan kan stellen. De
bijgevoegde kaart, afgedrukt naar een in het Limburgse rijksarchief aan
wezige Franse kaart uit het tijdvak, is bij het gebruik van den inventaris
onontbeerlijk.
MARTENS.
Ji ormsma en B- van t Hoff, Repertorium van inventarissen
van Nederlandse archieven. Groningen, N.V. Erven B van der
Kamp, 1947.
Zo is dan ook het reeds in de Gids voor de archieven van gemeenten
en waterschappen in Nederland in het vooruitzicht gestelde repertorium
verschenen. Het verheugt mij, dat de redacteur van dit tijdschrift mij als
bibliothecaris heeft uitgenodigd een korte' bespreking te geven van dit
boekje, en wel in de eerste plaats -omdat mede hierdoor tot uiting komt,
dat de oude rivaliteit tussen archief en bibliotheek voorgoed tot het
verleden behoort, in de tweede plaats omdat dit boekje van bibliotheek-
standpunt bekeken, bijzonder gewaardeerd kan worden. Het overzicht,
dat hier door de goede zorgen van de rijksarchivarissen dr Formsma en
1 Hoff tot stand -is gekomen, is te vergelijken met wat in de
bibliotheekwereld een bibliografie van bibliografieën genoemd zou wor
den. Ook hier zijn verouderde inventarissen vermeld, waardoor tevens
een soort inventarisati-egeschiedenis is verkregen. Het materiaal werd
verzameld uit de V.R.O.A. en de I.R.A., terwijl verder de bibliotheek
van het Algemeen Rijksarchief de voornaamste bron was, waaruit werd
geput. Buiten de gedrukte overzichten van archieven werd slechts een
enkele gestencilde inventaris opgenomen. Ik vraag mij af, of nu het Neder
lands Genootschap voor Documentreproductie zijn werk is begonnen, er
ook een tijd zal komen, dat -de inventarissen in 'handschrift voor een
groter publiek toegankelijk zullen zijn door een ruimere verspreiding,
iodat een volgende druk een aantal van de belangrijkste vertegenwoor
digers van dit soort kan bevatten. Bij die gelegenheid zou dan tevens
de inventaris van het archief der gemeente R'nenen (no. 844) niet op
naam van dr Heer-inga, -maar op die van G. Stadermann beschreven
moeten worden en de typografische verzorging geen tweeslachtigheid
meer mogen vertonen.
Misschien mag een lans gebroken worden voor toevoeging van de
Atlas v-an S-tiolk en Zelandia Illus-trata, in aanmerking genomen, dat ook
Dordracum Ill-ustratum vermeld is. Nu kan men aanvoeren, da-t dit laatste
werk -deel uitmaakt van -een archief, maar gezien de nummers 59, 60 en
78, waar de bewerkers eveneens de limiet enigszins overschrijden', is het
mogelijk er anders over te oordelen.
103
Na het verzamelen van het materiaal kwam de rangschikking aan de
orde, die; ongetwijfeld aan de bewerkers problemen oplegde, welke echter
in het algemeen een gelukkige oplossing vonden. Of de archieven van
een Universiteit in de eerste plaats bij de stad gezocht moeten worden,
waag ik te betwijfelen. Weliswaar Iheeft het bericht in de Courante uyt
I taliën en de Duytschl-andt etc. van 1 Maart 1636: „De Illus-tre Schole
der Stadt Wtrech-t is bij de Ed. Mogh. H. Staten 's Landts van Wtrecht
geërigeert tot een Universiteyt ofte Academie", slechts betrekking op
een octrooi, doch in 1815 verrees, om bij Utrecht te blijven, de tot „école
secondaire gedegradeerde akademie als rijksinstelling. Berust, om nog
een ander voorbeeld te noemen, het onuitgegeven Album studiosorum
van de hogeschool te Fran-eker niet in het Rijksarchief in Friesland?
Het spijt mij, dat de bewaarplaatsen der archieven en collecties niet
werden opgegeven. Natuurlijk zijn deze niet altijd uit de beschrijving op
te maken, maar het zou toch een groot gemak betekend hebben, indien
deze aanwijzingen in het algemeen te vinden waren geweest. Toegegeven
dat de verplaatsing van archieven moeilijkheden oplevert, zo heel vaak
gebeurt dat toch o-ok weer niet. Hoe dit ook zij, in elk geval kan bij de
rijksarchivarissen in de hoofdsteden der provincies en bij de gemeente
archivarissen vernomen worden, waar de beschreven archieven berusten.
Een uitstekende klapper vergemakkelijkt het zoeken vooral bij dubieuse
gevallen. Deze bespreking moge dan ook niet eindigen zonder de heren
Formsma -en Van 't Hoff de verzekering te hebben gegeven, dat zij niet
alleen hun collega s, maar ook vele archiefbezoekers aan zich hebben
verplicht dloor de samenstelling van deze handige -gids.
J. H. KERNKAMP.
Lucienne van Meerbeeck, Inventaire des archives des Tribunaux
Militair es (Archives générales du Royaume de la Belgique). Gembloux
1939, 64 pp. 8°.
Deze inventaris beschrijft de archieven van de militaire justitie in de
Zuidelijke Nederlanden, zoals deze op het -einde van het bewind van
Philips II georganiseerd werd en zoals zij in zwang bleef tot aan de
reorganisatie der militaire rechtbanken doo-r het Oostenrijkse bewind
in 1736.
De Hertog van Parma heeft de basis gelegd voor het militaire recht
in de Nederlanden door zijn edict van 15 Mei 1587. Dit regelde de
organisatie van de „Audience general", welke spoedig een -rechtbank werd
met een vaste en permanente zetel. De functie van auditeur-generaal
wordt, evenals die van alle militaire rechters, toevertrouwd aan een jurist,
en op hem draagt de Kapitein-generaal der Nederlanden de behandeling
van alle rechtszaken over, waarin hij zelf zou moeten -oordelen en
beslissen. In deze kwaliteit moet -dus de auditeur-generaal het „militaire
privilege" doen respecteren; het edict van 1587 zegt: „qu'il dort connai-tre
de tous les cas, pla-intes, délits et méfa-its, qu-i -arr-ivent entre solda-ts et
gens de guerre, sans que -nuls juges, justices, conseils, n-i aucun autre
