u.
48
massa-archieven, behandeling van moderne archivalia (films), fotografi
sche reproductie van stukken en hun internationale ruil, uniforme archi-
vistisclhe terminologie, meer effectieve hulp bij onderzoekingen in archie-
ven (gidsen, inventarissen, indices), opleiding der archivisten en voor
bereiding van een nieuwe uitgave van de internationale ardhiefgids.
Door de Amerikaanse archiefwereld werd daarom aan de UNESCO
voorgesteld een internationaal congres van arahivisten bijeen te roepen,
bij voorkeur in 1947, een blijvende organisatie in het leven te helpen en
een klein, doch permanent bureau in het secretariaat te stichten, verant
woordelijk voor archieven. Maar wenselijk is ook dat de archivisten de
zaak zelf ter hand nemen, met hulp van deze organisatie, die reeds een
sectie voor archieven, bibliotheken, musea en verwante instellingen in
het leven heeft geroepen, waarin een archief-expert is opgenomen. Wat
moet daarbij de basis van vertegenwoordiging zijn? Als, hetgeen wense
lijk is, deze "non-governmental" is en aanwijzing door de resp. regerin
gen dus is uitgesloten, zou deze door de nationale organisaties der archi
visten kunnen geschieden, doch die zijn er slechts in weinig landen.
Archiefinstellingen zouden lid kunnen worden en hun afgevaardigden
zenden, doch ook hieraan kleven vele bezwaren. Combinatie schijnt
daarom wenselijk. Individuele deelname moet ook mogelijk zijn, doch:
the organization, however, should be something more than an associa
tion of individuals speaking only for themselves: it should, I believe, be a
genuine international council, with its members speaking for established
associations and institutions.
De structuur der organisatie moet het werk ener constituerende ver
gadering zijn, doch het schijnt aangewezen dat het initiatief door Ame
rikaanse archivisten wordt genomen. Dr. Buck stelt daarom voor een
rondschrijven1) te richten tot arc'hivale instellingen en associaties en
aan speciale archivisten over de hele wereld ten einde een wereldcongres
van archivisten bijeen te roepen om de stichting van een permanente
internationale archiefraad (International Ardhivis Council) voor te berei
den, die "cooperating organization" der UNESCO zal kunnen zijn.
Ook andere werkzaamheid van internationaal karakter staat de Society
of American Archivists voor. Naast samenwerking ten dezen met "the
other American Republics die ons niet regardeert, wordt de zorg voor
archieven met het oog op oorlogsgevaar while not inevitable, never
theless possible" andermaal aanbevolen. Bestudeerd moet worden de
constructie van archiefgebouwen met het oog op hun weerstand tegen de
gevaren der moderne oorlogvoering. Evacuatie zal niet steeds mogelijk zijn,
doch maatregelen daartoe dienen tijdig te worden overwogen en de con
structie der tijdelijke bewaarplaatsen onder het oog gezien. De ervaringen
van Europa kunnen als hulpmidel dienen, doch tevens dient met de aard
der toekomstige oorlogvoering te worden gerekend. Ook vermenigvuldi
ging van het materiaal voor copieëring verdient aanbeveling, doch het
49
eist grondig overleg prioriteit, kostenbestrijding enz. en samen
werking van vele archiefinstanties.
Tot zover deze hoogstbelangrijike mededeling. Als lid der Ver. Naties
zal ook Nederland met de hier aangesneden problemen te maken krijgen.
De Stichting voor Bodemkartering gevestigd te Wageningen, directeur
prof. dr. C. H. Edelman) houdt zich voornamelijk bezig met het vervaar
digen van bodemkaarten en met de praetisdhe uitwerking daarvan ten
dienste van land-, tuin- en bosbouw. Daarnaast wordt echter ook aan
dacht besteed aan de reconstructie van de ontginnings- en bewonings-
gescihiedenis van onze Nederlandse bodem. En het is op dit gebied dat
samenwerking van archivarissen en historici enerzijds, met bodemkun-
digen anderzijds, zeer is aan te bevelen. De bodemkundige toch bestu
deert het vrije veld, terwijl historische studies meest binnenskamers ver
richt worden. Thans biedt zich de gelegenheid voor de historicus de uit
komsten van zijn onderzoek, die hij dikwijls verkreeg door combinatie
van schaarse en soms gebrekkig gestelde berichten, aan de feiten in
natura te toetsen, terwijl omgekeerd de bodemkundige bij het in kaart
brengen van een bepaald gebied van reeds verrichte historische voor
studies groot nut kan hebben.
Vooral kaartstudie is nodig. De oude kaarten, waarvan onze archieven,
bibliotheken en musea belangrijke collecties bevatten, kunnen waarde
volle inlichtingen geven omtrent wijzigingen in afwatering en bodem-
gébruik aan de hand van bijv. vorm van de kustlijn, loop van de rivie
ren, aanleg en verlegging van wegen, kanalen, dijken, enz. Het bodem-
gebruik op een bepaald tijdstip in het verleden is ook dikwijls te recon
strueren uit de gegevens van de verpondingskohieren.
Daarnaast hebben de plaats- en veldnamen, evenals de ontwikkeling
der percelering onze belangstelling. Sommige veldnamen herinneren aan
het gébruik van de grond: rogakkers, hophoven, de vergert, vorm of
afmeting van het perceel: geer, bijlmeet, morgen, hoeve; bodemgesteld
heid: zandakker, veenkampen; bewoning: hoge en lage hof enz. enz.
Bovendien zijn er vele namen die ons op het ogenblik niets zeggen,
maar waarover de philoloog of historicus ons mogelijk beter zou kunnen
inlichten. Daarvoor is echter kennis der oude benamingen en schrijf
wijzen noodzakelijk en deze zullen slechts door gedetailleerd archief
onderzoek uit rekeningen, gerechterlijke overdrachten, leggers, kaarten
e.d. aan het licht gébracht kunnen worden. De moderne benamingen
worden door ons in de karteringsgebieden op onwerkbare dagen, dorps-
gewijs, zo volledig mogelijk verzameld. Hiervan worden kaarten en
lijsten samengesteld, die voor belangstellende philologen, historici of
andere beoefenaren der toponymie, na gepleegd overleg ter inzage ver
kregen kunnen worden.
Met het gebruik van de grond (bouw- of weiland) hangt de vorm
van de percelering nauw samen; daarnaast zouden echter ook speciale
Zoals bekend ook door ons ontvangen (zie hiervóór p. 11).
BODEMKARTERING EN ARCHIEVEN
