156
BUITENLANDSCHE ARCHIEVEN.
De oorlog en de archieven in Frankrijk. Nader vernemen wij dat in
1944 ook de archieven van het département de la Manche, te Saint-Lö,
verloren zijn gegaan.
De directeur der Archives nationales, M. Samaran, voert thans den
titel van Directeur des Archives de France, daar hij het oppertoezicht
heeft „sur tout ce qui touche les archives en France".
De oorlog en de archieven in Italië. Door het British Committee on the
preservation and restitution of works of art, archives and other material
in enemy hands werd uitgegeven Works of art in Italy. Losses and survi
vals in the war (London, 1945) I, Italië bezuiden de Arno behandelend.
Voor de minnaars van dit schoone land bevat dit rapport uiteraard veel
belangrijks; gezien den langen duur en de heftigheid der gevechten vallen
de verliezen gelukkig nog al mee. Hier beperken wij ons tot de archieven,
waarover Hilary Jenkinson, C.B.E., F.S.A. het volgende mededeelt:
In het begin van 1944 bezocht de secretaris van het Public Record
Office de Italiaansche archieven; behalve het Archivio del Regno (Alge
meen Rijksarchief) moesten meer dan 40 Archivi di S'tato en meer dan
800 steden met oude archieven worden beschermd, daarnaast archieven
van diocesen en kapittelen, meer dan 100 verzamelingen notarieele en tal
van moderne archieven. Geconstateerd kon worden, dat de Italiaansche
archieven er naar verhouding redelijk goed zijn afgekomen. Opzettelijke
vernieling door den vijand was zeldzaam en bepaalde zich vrijwel tot de,
overigens buitengewoon belangrijke, archieven der koningen uit het huis
van Anjou te Napels, „burned senselessly and without excuse in Sep
tember 1943". Ook van wegvoering op groote schaal is geen sprake.
De moderne ministerieele archieven zijn natuurlijk door de Duitschers of
fascisten uit Rome gevoerd, maar ook verrassende vondsten zijn gedaan:
het uitgebreide archivio ordinario van Mussolini werd aangetroffen „in
order and in situ", en de archieven van het Ministerie van Luchtvaart
ontdekte men „at the bottom of a well". De moderne locale archieven
schijnen betrekkelijk immuun voor vernietiging, doch zijn meestal in
groote verwarring. Vrij groot echter was de beschadiging door bommen
en granaten, hoewel de politiek van evacuatie veel heeft doen behouden,
zooals in Pisa en Livorno. Volledige of ernstige vernietiging ondergingen
de staatsarchieven te Ancona, Foggia, Pizzofalcooe en Pistoia, de archie
ven der kathedraal te Benevento, het notarieel archief te Napels. Het
hoogs tbelangrijke staatsarchief te Florence echter, dat in groot gevaar
heeft verkeerd, ontsnapte met te verwaarloozen beschadiging van enkele
stukken; ook de waardevolle archivi della dogana delle pecore te Foggia
overleefden een directen aanval. Overigens bracht vernietiging van
archiefgebouwen tengevolge der evacuatiemaatregelen men denke aan
ons Geldersch rijksarchief niet altijd verlies van den inhoud mee:
archieven bleken soms een taai leven te hebben en de ontgraving van
intacte mss. uit de ruïnes der Colombaria-bibliotheek te Florence, van
het Staatsarchief te Pistoia e.a. mogen doen hopen voor het stadsarchief
157
te Viterbo en misschien ook voor het daar achtergebleven deel de rest
was naar Rome gebracht der archieven, begraven onder de ruïnes van
het klooster op den Monte Cassino.
Ook de gevaren van den kant der burgerbevolking na het voorbijgaan
der vijandelijkheden en van bezettingstroepen zijn meegevallen. Archives-
and monumentsofficers" het ideaal van dr. Kalf in zijn bekend rap
port hebben hierbij goed werk gedaan en vervolgens met de Italiaan
sche instanties de noodzakelijkste noodmaatregelen helpen tot stand bren
gen tot voorkoming van verder onheil. Het hoofd van het Italiaansche
archiefwezen hernam ten slotte de leiding. Schr. hoopt dat hieruit moge
voortvloeien een algemeen toezicht op de Italiaansche archieven, en het
zich ook, in samenwerking met met Vaticann, waarmede de archives-
officers in contact waren, tot de kerkelijke archieven moge uitstrekken.
En hij eindigt: in any case something has been done to repair the mischief
of war in this field.
Een register van de Natie van Lucca te Brugge. Het Staatsarchief te
Lucca is kort voor den oorlog in het bezit gekomen van het register van
het Gonsulaat der natie van Lucca te Brugge, uiterst belangrijke bron
voor de economische geschiedenis der Vlaamsche metropool in de 14e en
15e eeuw. Het bevond zich nawijsbaar sinds het begin der 18e eeuw in
handen van diverse families; een dezer schonk het aan hét Staatsarchief,
dat een uitgave ervan voorbereidt.
De oorlog en de archieven in Polen. Bij de systematische vernieling
van de Poolsche hoofdstad door de Duitschers in October-November
1944 zijn het stadsarchief van Warschau, ondergebracht in het v.m.
arsenaal van c. 1650, en de moderne regeeringsarchieven tusschen beide
wereldoorlogen verloren gegaan.
Roemeensche archieven. Een artikel van R. H. Baulier in de Biblio-
thèque de l'Ecole des chartes van 1943 brengt belangwekkende bijzon
derheden over het Roemeensche archiefwezen, dat zich in de laatste 25
jaar opmerkelijk heeft ontwikkeld. In 1925 kwam in Roemenië een archief
wet tot stand onder den algemeenen rijksarchivaris C. Moisil; tegelijker
tijd werd, naar het model der Ecole des chartes, een archiefschool inge
richt, met niet minder dan 11 leerstoelen. Sinds 1938 staat dit alles onder
leiding van A. Sacerdoteanu. De structuur van het land bracht eigen
aardige moeilijkheden mee t.a.v. de taalkennis i.v.m. de palaeografie.
Roemeensche archivisten moeten niet alleen Roemeensche, Duitsche, La-
tijnsche en andere teksten kunnen lezen, doch ook Cyrillische, Slavische,
Nieuw-Grieksche en Turksche! De moeilijkheid is opgelost door de stich
ting van vier leerstoelen voor palaeografie en koppeling van de studie
van het schrift aan die der talen: Latijn, Middel- en Nieuw-Grieksch,
Roemeensch, Slavisch. Ten behoeve van het onderwijs gaf de school een
verzameling facsimilés uit: Culegere de Facsimilé pentru Scoala de Archi-
vistica, met vijf series: Latijn, Grieksch, Roemeensch, Slavisch en
Turksch.
Mede in navolging der moederinstelling geeft de school een tijdschrift
