130
Bijlage 5.
Overzicht van plattegronden van de 11 Friesche steden.
De bedoeling van de onderstaande tabel is om een chronolo
gisch overzicht te geven van de plattegronden van Friesche steden.
In de tabel is slechts aangegeven de oriëntatie van de plattegronden
en prospecten, waardoor wij een aanwijzing niet meerkrijgen
van de onderlinge afhankelijkheid, die pas nader vastgesteld kan
worden door het bestudeeren van de afbeeldingen zélf.
131
c.
z.o.
IV, 17 1
-
-
gw.
besteed en 7 lijvige copieboeken van FRANQOIS VAN AERSSEN 1604—1611 werden voor
bet Rijksarchief aangekocht voor niet minder dan f 500.Des te meer is het te ver
wonderen, dat niemand aandacht aan de plattegronden schonk en FRED. MULLER de
152 kaarten voor f 50.- kon koopen
Mijn voorloopige conclusie uit de bestudeering van de tabel is, dat als voor
naamste kaartmakers, die door eigen opname de Friesche steden afbeeldden, kunnen
aangewezen worden jACOB VAN DEVENTER (alle 11 steden), PlETER BAST (plattegronden
en prospecten van Leeuwarden en Franeker, gedeeltelijk naar SEMS), NlCOLAAS
GEELCKERKEN (met gebruikmaking van de plattegronden in het stedenboek van BRAUN
en HOGENBERG, die weer copieën naar VAN DEVENTER waren), terwijl mijn indruk is,
dat de vervaardiger van de kaartjes op de kaart van Friesland van 1628 of 1633, die
weer het voorbeeld waren voor BLAEU S stedenatlas, voor de meeste kaartjes weer
VAN GEELCKERKEN navolgde. De kaarten in SCHOTANUS' beschrijving zijn weer
navolgingen van BLAEU. Alleen werd van Hindeloopen een nieuwe plattegrond opge
nomen. De plattegronden en prospecten op de kaart van Friesland, beschreven door
Bodel Niienhuis Eekhoff, blz. 47 50, no. 57 van het jaar 1665 konden momenteel
niet geraadpleegd worden, daar deze kaart, indertijd in bruikleen gegeven aan het
Friesch Genootschap (Syst. Catalogus, deel 5 (1881), blz. 1955), nu niet opgespoord
kon worden volgens mededeeling van den Rijksarchivaris in Friesland.
Hier volgt aanduiding van de letters boven de kolommen
A. /acob van Deventer vóór 1572). Te raadplegen in de reproductie-uitgave
NljHOFF FrUIN (1917 1923). Alle hebben het Noorden (eigenlijk het Noord-noord
westen) boven.
B. Stedenboek van Braun en Hogenberg (1581 en 1588). Meest met dezelfde
oriëntatie als VAN DEVENTER. M. i. alle naar VAN DEVENTER gecopiëerd.
C. Pieter Bast. Plattegronden en prospecten (omstreeks 1600) van Leeuwarden
en Franeker.
D. Kaart van 1610, met prospecten van Leeuwarden, Emden, Franeker en Gro
ningen. Van deze kaart zijn 2 exemplaren in de Provinciale Bibliotheek te Leeuwarden.
BODEL Niienhuis en Eekhoff, blz. 30, no. 37 beschrijven een exemplaar, dat toen
(1846) in de Koninklijke Bibliotheek te s~Gravenhage berustte.
E. Ubbo Emmius Historiarum frisicarum decades (Amstelodarni 1616) met platte
gronden van de 11 steden behalve Hindeloopen en Ijlst.
F. Wmsemius Qhronyque van Vries/ant (1622) met plattegronden van Leeu
warden (2) en Franeker.
G. Kaart van Friesland (1628 of 1633), uitgegeven door CLAES lANSZ. VlSSCHER
Bodel Niienhuis-Eekhoff blz. 40, noot l.
en gegraveerd door ABRAHAM GOOS, met plattegronden van de 11 Friesche steden,
Groningen en Emden. Van Hindeloopen alleen een prospect.
H. Stedenatlas van Blaeu (1649). Dezelfde plattegronden als G., van Hindeloopen
ook alleen een prospect.
K. Schotanus' Beschrijvinge van Friesland (1664), van alle 11 steden, ook van
Hindeloopen een plattegrond met een erboven gegraveerd prospect.
L. Kaart van Friesland 1665, beschreven door BODEL Nl|ENHUIS en EEKHOFF,
(blz. 47 50, no. 57), maar momenteel niet op te sporen. Waarschijnlijk dezelfde af
beeldingen als in SCHOTANUS' Beschrijvinge.
A.
Vóór
1572
B.
1581 en
1588
1598 en
1603
D.
1610
E.
1616
F.
1622
G.
1628 of
1633
H.
1649
K.
1664
L.
1665
Leeuwarden
N.
III, 36.
1603 N.
pr.
N.
1N.naar
N.
N.
pl. N.
N.
pr. 1602,
naar N.
P. Bast
pr. N.
naar N.
2. N. naar
Feddes.
Harl.
Franeker
N,
Ill, 36.
1598 N.
pr.
Z.
Z. naar
Z.
Z.
pl. Z.
O.
pr. 1598
naar Z.
P. Bast
pr. Z.
Z.W.
pr. 1601
Z.
Bolsward
N.
IV, 17
,N.
Z.O.
Z.O.
pl. Z.O.
JO
_Q
pr. N.
Stavoren
N.
IV, 17
|N.
O.
O.
O.
pl. O.
a
pr. O.
Harlingen
N.
gN.
O.
N.
N.
pl. N.
pr. O.
Hindeloopen
N.
IV, 17
1/1 N.
pr. Z.
pr. Z.
pl. N.
pr. N.
Sneek
N.
IV, 18
,N.
W.N.W.
W.N.W.
W.N.W.
pl. N.O.
pr. Z.O.
Dokkum
N.
IV, 18
|N.
O.
O.
O.
pl. Z.O.
a
pr. Z.O.
Sloten
N.
IV, 18 1
O.
O.
O.
pl. O.
10
pr. O.
I| 1st
N.
IV, 18
co
N.
O.
O.
pl. Z.O.
pr. Z.O.
Workum
N.
Z.O.
Z.O.
Z.O.
pl. O.
pr. O.
