118
Het is niet waarschijnlijk, dat onze handleiding, al werd zij ook
voor een nieuwen druk omgewerkt, in dit opzicht ooit de Manual
zal kunnen evenaren. Zij heeft haar eigen groote verdiensten, grif
door [enksinson erkend, maar zij draagt de sporen van haar wordings
geschiedenis. Mocht men echter tot een nieuwe uitgave overgaan,
dan ware het zaak om te overwegen, in hoeverre wij op onze beurt
weer bij Jenkinson in de leer moeten gaan, opdat ook onze hand
leiding meer dan tot nog toe het geval was een leerboek voor
archiefwetenschap worde.
A. C. KERSBERGEN.
In een veertigtal bladzijden, vlot van stijl en prettig van druk,
ontvouwt de heer Van Emstede, de wetenschappelijke verzorger van
het nieuw archief der gemeente Roermond, zijn denkbeelden over
de mogelijkheden van in 't leven roepen van provinciale archieven-
diensten en de instandhouding ervan door onderlinge lastenverdeeling
der betrokken gemeenten. Dat de schrijver haast zet achter het toetsen
van zijn denkbeelden aan de praktijk, blijkt uit een aankondiging in
de Maasbode van een op 14 Februari 11. door hem te Maastricht te
houden uitvoerige toelichting van zijn plan in een bijeenkomst, waartoe
de gemeentelijke autoriteiten van Limburg waren uitgenoodigd. En
die haast wordt zeer begrijpelijk, als men in de inleiding leest, dat
naast 't wekken van belangstelling voor de gewestelijke geschiedenis
in 't algemeen en de gemeentearchieven in het bijzonder, als tweede
doel wordt gesteld, het vragen van de aandacht voor het werk-
object, dat schuilt in de ordening en beschrijving der Nederlandsche
gemeentearchieven in verband met de nijpende werkloosheid onder
jonge intellectueelen. Waar dit tweede doel mede voorzit, geldt de
regelwie spoedig helpt, helpt dubbel. Stond niet het openen van
werkgelegenheid voor 27 archiefambtenaren der tweede klasse bij
provinciale archievendiensten, gelijk de schrijver in een naar hij dit
noemt „strak omlijnd" plan ontvouwt, bij hem op den voorgrond,
hij had stellig eerst 't oordeel van vakgenooten afgewacht en de
kwestie ofwel mondeling aangesneden op een vergadering der ver-
eeniging van archivarissen ofwel schriftelijk aangeroerd in de gastvrije
kolommen van het archievenblad.
De heer Van Emstede verdeelt zijn brochure in een inleiding,
119
waarin hij in 't algemeen zijn plan voor de inrichting van provinciale
archievendiensten bespreekt, een nadere uitwerking van dit plan voor
elk der elf provincies afzonderlijk en een naschrift, ter aanbeveling
van een speciaal stelsel van ordening van nieuwe gemeentearchieven.
De schrijver betoogt in de inleiding de wenschelijkheid van
spoedige ordening der gemeentearchieven, mede met 't oog op de
gewestelijke geschiedschrijving en wijst op het groote arbeidsveld,
dat nog braak ligt speciaal bij de kleinere gemeenten. Deze zijn
vaak niet in staat de hun bij art. 17 der archiefwet opgelegde kosten
voor de verzorging van hun archieven zelfstandig te dragen en zij
plegen het beheer dezer archieven niet op te dragen aan een in
art. 15 tweede lid primair genoemden archivaris, wetenschappelijk
ambtenaar in den zin van art. 3 der archiefwet, maar aan den
secundair daarvoor in aanmerking gebrachten, secretaris. De grens
voor de mogelijke benoeming van een eigen archivaris legt de heer
Van Emstede bij 14000 inwoners, zoodat hij voor de gemeenten beneden
de 14000 inwoners een plan opstelt, dat beoogt door het principe
van onderlinge lastenverdeeling der betrokkenen in iedere provincie
een archiefdienst in 't leven te roepen en in stand te houden, waarbij
de bijdragen afhankelijk worden gesteld van 't aantal inwoners per
gemeente en de gemeenten in 13 klassen worden verdeeld, terwijl
de salarisverschillen van burgemeesters, secretarissen en gemeente
ontvangers der verschillende provincies onderling in gelijke mate de
bijdragen per provincie beïnvloeden. Uit die bijdragen wordt dan in
elke provincie per 30 a 35 gemeenten een archiefambtenaar tewerk
gesteld op een minimum salaris met eenige jaarlijksche verhoogingen,
terwijl 't restant, dat door de toe te kennen verhoogingen wel ver
mindert, doch niet geheel verdwijnt, voor materieele verzorging der
archieven en ev. stalen rekken kan worden aangewend. De admi
nistratie der archievendiensten wil de schrijver onder den provincialen
inspecteur der gemeentearchieven brengen, terwijl de finantieele
controle, hetzij dooreen beëedigd accountant, hetzij door het verificatie-
bureau der Vereeniging van Nederlandsche Gemeenten, zal moeten
geschieden. Als vorm van samenwerking prefereert de heer Van Emstede
het rechtspersoonlijkheid bezittend lichaam met een daarbij ingesteld
orgaan. Dit orgaan kan dan de onmiddellijke organisatie beheeren,
terwijl aan het lichaam regelmatig verslag wordt uitgebracht van de
door het orgaan verrichte werkzaamheden. De archievendiensten
kunnen slechts gevormd worden door de in art. 14 der archiefwet
met de zorg der archieven belaste colleges van burgemeester en
wethouders, terwijl de gemeenteraden over 't fourneeren der jaar
lijksche bijdragen hebben te beslissen, 't Komt den schrijver gewenscht
E. J. Th. A. M. van Emstede. Richtlijnen voor de instelling en
inrichting van provinciale archievendiensten voor het ordenen, beschrijven
en voortdurend onderhoud der Nederlandsche Gemeentearchieven.
Januari 1939. Uitg. Mij. Gebr. van Aelst, Maastricht.
Nederlandsch Archievenblad 1938 1939
9
