42
archieven kon komen, moest immers een overzicht over hetgeen op
de talloze regeringsinstellingen aanwezig was, verkregen worden.
Daartoe werd een staf van negen deskundige inspecteurs samen
gesteld, die, voorzien van een zorgvuldig voorbereide vorm voor hun
rapporten, het werk begonnen. (Ie jaarverslag p. 28). Tot Juni 1937
inspecteerden zij in het District Columbia, waarin Washington gelegen
is, al de archiefbewaarplaatsen ressorterende onder 8 der 10 departe
menten en verder die van het Congres, van de Hoge Raad en van
50 andere onafhankelijke regeringsinstellingen (3e jaarverslag p. 7 8.)
De toestand, waarin over het algemeen deze archieven werden
aangetroffen, gaf de Archiefraad, waarin dus, zoals reeds is mede
gedeeld, alle ministeries vertegenwoordigd zijn, aanleiding op lOFebruari
1936 het volgende besluit te nemen:
De archivaris der Verenigde Staten wordt hierbij gemachtigd
om de overdracht naar de Nationale Archiefbewaarplaats te vorderen
van alle archieven van alle bestuursinstellingen der Verenigde Staten
(wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende), welke vallen onder een
van de volgende categoriëen
I) alle archieven a) waarvan het hoofd van de desbetreffende
dienst meent, dat zij niet meer noodzakelijk zijn voor de afhandeling
der lopende zaken in deze dienst, b) waarvan de archivaris meent,
dat zij in zulke materiële toestand verkeren, dat zij niet langer
zonder gevaar voor beschadiging bij de betreffende dienst in gebruik
kunnen blijven, en c) waarvoor volgens de archivaris geen voldoende
of geen veilige bergplaats bij de desbetreffende dienst te verschaffen is
II) alle archieven van iedere opgeheven bestuursinstelling, tenzij
hare functies zijn overgedragen op die instelling, welke de archieven
nu in bewaring heeft;
III) alle andere archieven, wanneer de Archiefraad bij speciaal
besluit of wanneer het hoofd van de dienst, welke deze archieven
in bewaring heeft, om speciale redenen, machtiging verleend om
deze archieven naar de Nationale Archiefbewaarplaats over te brengen
(2e jaarverslag p. 5.)
Hierna is met het overnemen dezer archieven begonnen, en het
resultaat is, dat nu, zoals U hoorde, reeds 75000 strekkende meter
archief van de regerings-bureaux naar de Nationale Archiefbewaar
plaats zijn overgebracht.
De vernietiging van waardeloze stukken in de archieven van deze
bestuursinstellingen van de Staat wordt ook door den archivaris
der Verenigde Staten beschouwd als een ernstig en moeilijk probleem.
Van de ene kant is het van het grootste belang, dat geen kostbare
plaats in de regeringsgebouwen nodeloos wordt verspild voor de
43
berging van grote hoeveelheden waardeloos papier; van de andere
kant is het nog belangrijker, dat iedere waarborg genomen wordt
om te voorkomen, dat waardevolle archieven vernietigd worden.
Alle stukken, welke de regeringsbureaux vernietigen willen, worden,
sinds de werking van de archiefwet 1934, aan een nauwkeurig onder
zoek onderworpen; vier ambtenaren zijn bij het Nationaal Archief
aangesteld, die zich, onder leiding van een afdelingsdirecteur, geheel
aan deze arbeid wijden.
Bij het beoordelen van de waarde der te vernietigen stukken
gaan zij uit van drie gezichtspunten1hun waarde voor de dienst
zelf, welke de stukken vernietigen wil2) hun waarde voor andere
regeringsdiensten, 3) hun historische waarde.
Talrijke stukken, welke de diensten vernietigen wilden, bleken
na een dergelijk onderzoek, vanuit een of meer dezer gezichtspunten
waardevol te zijn en zijn bewaard gebleven. Grote hoeveelheden
papier zijn ook vernietigd, maar nu volgens een redelijk en wei-over
wogen systeem, dat voortaan alle willekeur op dit punt voorkomen zal.
Men ziet: Amerika heeft 150 jaren lang getalmd, maar nu het
eenmaal respect voor zijn nationale archieven gekregen heeft, heeft
het tevens de logische consequenties daaruit getrokken. En Amerika
zorgt nu voor zijn toch altijd „moderne" archieven op een wijze, die
voor de Europese Staten een stimulerend voorbeeld moge zijn.
Ik meen, dat de toestanden in België, Frankrijk en Amerika ons
veel te leren hebben. Daaruit toch kunnen wij concluderen
1) dat de 19e eeuwse en moderne archieven, welke op de departe
menten en in de talloze bestuursinstellingen van het Rijk gevormd
worden, voor een groot deel van zeer grote waarde zijn, zakelijk:
omdat daarin zijn vastgelegd talloze rechten van het Rijk en van zijn
burgers; wetenschappelijkomdat zij daardoor tevens de belang
rijkste bronnen zijn voor de geschiedenis van ons land in de 19e eeuw
en in onze eigen tijd;
2) dat het voor het behoud van deze archieven en daardoor
tevens voor een gezond leven en voor een gezonde groei van het
archiefwezen in ons-land-in-het-algemeen noodzakelijk is, dat wij,
archivarissen ex professo, waken over de 19e eeuwse en hedendaagse
archieven, welke in de talloze bestuursinstellingen van onze Staat
worden gevormd
3) deze taak kunnen wij slechts naar behoren vervullen vanaf
het ogenblik, dat een wet ons uitdrukkelijk met het toezicht op deze
archieven belast;
4) dit toezicht zal mogelijk maken, dat die archiefstukken, welke
nutteloos zijn geworden voor de lopende diensten, voortaan ook
