50
51
fabriek, de kapellanie en de gilden, van 1364 af. Onder de nummers 700—722 zijn
beschreven de stukken betreffende de Rijnsbrugsche leenkamer en onder de nummers
532540 enkele stukken betreffende, de heerlijkheden der abdij in het algemeen, van
de jaren 1275(1569).
Het vervolg dezer verzameling vindt men in het archief der Ridderschap van Hol
land, eveeens bij Boskoop aangehaald. Onder de nummers 708—749 is er een groep
stukken onder het hoofd: „Beheer der heerlijkheid Rijnsburg", bestaande uit dossiers
en stukken over verscheidene publieke zaken; voorts, in de nummers 803 en volgende,
stukken betreffende het beheer van goederen van verscheidene stichtingen, verband
houdende met de parochiekerk. De nummers 798802 behelzen het archief der leen
kamer; men spreekt hier evenwel van leenen der abdij, niet:, der heerlijkheid Rijnsburg.
Sassenheim. De ambachtsheerlijkheid van dit dorp is in den boezem der Gra
felijkheid verbleven; de, op het huis Teilingen nabij Sassenheim gevestigde, houtvester
der Grafelijksheids-wildernissen nam de functies van den ambachtsheer waar (Tegen
woordige Staat van Holland III, bl. 321). In het archief van dien functionaris (beschre
ven: Verslagen van 's Rijks Oude Archieven 19241, app. XVII) zijn enkele uit deze
speciale taak voortgekomen stukken bewaard; ze zijn te aangehaalder plaatse beschre
ven op bl. 220221, dateeren uit de jaren 16201649 en toonen niet de minste orde
of regelmaat in hunne vorming en bewaring.
Schoot. Archivalia van de heeren dezer reeds omstreeks het jaar 1700 te gronde
(of liever: te water) gegane heerlijkheid zijn niet bekend.
Sluipwijk. Afgezien van enkele verstrooide fragmenten is van de archivalia,
door de heeren dezer heerlijkheid als zoodanig gevormd, niets bewaard.
Stomp wijk c. s. De ambachtsheerlijkheid van dit dorp, in 1610 door de stad
Leiden verworven, is van die van het moederdorp Zoeterwoude nimmer volledig ge
scheiden. Omtrent de archivalia van algemeenen inhoud zij naar Zoeterwoude
verwezen.
De stukken, uit de uitoefening der ambachtsheerlijke functies over Stompwijk c.s. m
het bijzonder voortgekomen, zijn beschreven op bl. 61—76 van Dr. Overvoorde s
Inventaris Stadsheerlijkheden en Vroonwateren, onder de nummers 5/7 -719, Met
eenige bezwaar tegen zijn beschrijving zou kunnen zijn, dat de onderdeelen Stomp
wijk, Wilsveen, Leidschendam en Teaingerbroek daarin vaneen zijn gescheiden also
het aparte heerlijkheden waren. Maar daarvan is nooit sprake geweest.
De stukken betreffen: benoeming van functionarissen, keuren en beschikkingen,
rekeningen der onderscheiden plaatselijke administraties, polderbesturen, patronaat en
kerkvoogdij van de kapel te Wilsveen en de kerk te Leidschendam en eindelijk „achter
gebleven archieven".
Valkenburg. Voor den ouderen tijd (tot 1615) zie men op Katwijk en Leiden.
Stukken uit lateren tijd, van de heeren dezer plaats als zoodanig afkomstig, zijn
niet bekend.
Vennep, de. De ambachtsheerlijkheid van dit kleine gebied is in 1552 door de
stad Leiden verworven; daarbij zijn ook eenige retroacta, van 1462 af, aan haar
overgedragen. De verzameling stukken, uit de uitoefening dezer heerlijke functies
voortgekomen, is regelmatig voortgezet tot in 1848; de stukken bestaan uit titels van
aankomst, stukken over bestuurszaken en stukken over het beheer van bijzondere
zaken. Ze zijn beschreven in Dr. Overvoorde's Inventaris Stadsheerlijkheden en
Vroonwateren, nummers 175, bl. 1 8.
V e u r, zie: Voorschoten.
Voorburg. De ambachtsheerlijkheid van dit dorp is in 1615 door de stad
Delft aangekocht van het huis Wassenaer en in 1828 overgegaan aan de gemeente
Voorburg zelve. Bij die laatste gelegenheid schijnen geene retroacta te zijn overge
dragen; de stukken, uit de oefening der heerlijke functies in vroeger eeuwen voortge
komen, berusten nog in het archief der gemeente Delft.
De belangrijkste dezer stukken vindt men beschreven bij: J. Soutendam, Register der
bescheiden, die berust hebben in het „secreet vertrek" van H.H. Burgemeesteren en
Regeerders der stad Delft (1861), op bl. 7175. Het is de oude Lade XIV, „Rakende
Voorburg en den Vliet', bevattende 47 nummers: aankomsttitels, stukken over
bestuurszaken, speciaal ook kerkbestuur, keuren, belastingheffing, en eindelijk stukken
over den Vliet, die uit een andere functie van het stadsbestuur zijn voortgekomen en
slechts gemakshalve in deze lade gelegd. Buiten het hier beschrevene zijn er nog talrijke
losse stukken, de uitoefening der heerlijke rechten over Voorburg rakende (inlichting
van de ambtenaar, belast met het beheer van het archief te Delft.
Voorhout. Bij den nazaat der vroegere ambachtsheeren (Dr. A. Coster van
Voorhout te 's-Gravenhage) berusten: een aankomsttitel der heerlijkheid van 1846,
afschrift van den eersten aankomsttitel (1722) en een kaartje van de kerk en pastorie
uit 1669, waarschijnlijk door ambtelijke bemoeiing van een der heeren met het beheer
der kerkelijke goederen verworven. Van een eigenlijk archief dus geen sprake.
Voorschoten en Veur. De archiefstukken, door de heeren dezer heerlijk
heden als zoodanig gevormd, vindt men in het huisarchief van Duivenvoorde (Alge
meen Rijksarchief). Inventaris, door H. A. Poelman en D. P. M. Graswinckel, Ver
slagen van 's Rijks Oude Archieven 19201 app. III, bl. 231 vlg.
De nummers 506531 betreffen de heerlijkheden Voorschoten; zij bestaan uit: den
aankomsttitel van 1615, met eenige retroacta; de akten van eenige latere beleeningen
en stukken over onderscheidene bestuurszaken.
De nummers 495499 betreffen Veur; hiervan vindt men slechts een aankomsttitel
van 1646 en enkele verspreide stukken.
Voshol (Ter Aar, Zwammerdam en Reeuwijk met Randenburg). Over het ont
staan van het afzonderlijke baljuwschap dezer groep heerlijkheden kan men raad
plegen: ons opstel in het Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis XI op bl. 250.
De door de heeren als zoodanig gevormde verzameling stukken is gedeponeerd in
het Algemeene Rijksarchief en beschreven (door den heer Berends): Verslagen van
's Rijks Oude Archieven XXI (1898), aanwinsten Algemeen Rijksarchief XXV
(bl. 83104); vgl. dezelfde serie 19151, app. X, bl. 140.
De verzameling bevat eerst een groep stukken van algemeenen inhoud, aankomst
titels van het complex heerlijke rechten 16511831; dan stukken over het baljuw
schap, 15641766; „ambachtszaken" 15431763; eindelijk van elke der drie ambachts
heerlijkheden stukken, onderscheiden naar „heerlijke rechten" en „ambachtszaken".
Deze verdeeling schijnt ons in beginsel niet zuiver en in de praktijk niet door te voeren.
Men vindt stukken over onderscheidene bestuurshandelingen; rechtspraak, wetgeving,
kerk- en armbestuur, inning van lands- en dorplasten, waterschapsbestuur, vervening
en verwaarborging en eindelijk verschillende oneigenlijke heerlijke rechten. Het is alles
hoofdzakelijk uit de 17e en 18e eeuw.
Vriesekoop. Zie: Leimuiden.
Waddinxveen (Noord- en Zuid-, met Hubertsgerecht)Over Noordwad-
dinxveen zij verwezen naar een opstel van J. W. Regt in de Vaderlandsche Letter
oefeningen 1856 II, bl. 397 vlg.
