GERH. J. LUGARD Jr.
De Archivberatungsstelle der Pruisische Rijnprovincie.
129
128
In een verslag over het jaar 1870 schreef de toenmalige (Alge
meen) Rijksarchivaris o.a.„Het archief van Schoonhoven is vrij be
langrijk; de charters berusten ter raadkamer in eene uitmuntend
ingerigte kas op ramen van koperdraad, waar zij reeds gedeeltelijk
in chronologische volgorde waren gerangschikt, wat nu zeker reeds
met allen gedaan zal zijn. Het overige wordt boven op een paar
kamers bewaard en was nog geheel ongeordend. Er bestaat een
inventaris op last der regeering in 1790 opgemaakt en waarvan ook
een afschrift in het Rijksarchief berust. Daarin zijn echter verscheidene
onnauwkeurigheden ingeslopen, en het stuk is meer bijzonder ingerigt
tot handleiding voor de kennis der stedelijke rechten; ook bevat het
niet alles.
Eene nieuwe inventarisatie is eene behoefte
Deze nieuwe inventarisatie werd door den commies-charter
meester bij het Algemeen Rijksarchief j. H. Hingman in de jaren
1875/6 2) ondernomen, waarover hij in het verslag van 1881 o.a.
berichtte: „Was de verwarring, die hier heerschte, mij reeds bij den
eersten maal gebleken, zij kwam eerst ten volle aan het licht, toen
de verschillende planken waarop, en loketten waarin, het archief was
geborgen, geleegd werden. Het is dan ook eerst nu dat ik in staat
ben U HoogedelCestr. den inventaris van deze verzameling3) te
kunnen overleggen.A)
ln 1918 verscheen de „Inventaris van het oud-archief der stad
Schoonhoven door jhr. Mr. Th. van Rheineck Levssius"5) en in 1925
het supplement daarop van schrijver dezes.
Nadat ik, in den jaargang 1933/34 van dit blad, den lezer aan het
voortbestaan van de Archivberatungsstelle te Diisseldorf heb doen
twijfelen, kan ik thans weer, tot mijn vreugde, een verslag aankondigen
van Dr. Wilhelm Kisky, den onvermoeiden leider van die nuttige in
stelling. Geheimrat Dr. Redlich heeft dezen dienst, waaraan hij sedert
I erslagen omtrent 's Rijks oude archieven. 1865-1877, bid. 69.
-) Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven IV, 1881, bid. 111/112 en 116.
bibliotheek^ |fschr'ft Van dezen inventaris bevindt zich in de Schoonhovensche archief-
4) Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven IV, 1881, bid. 116 e. v.
p Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven XLI, 1918, deel I, bijlage XVII.
Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven XLVIII, 1925, deel I, bijlage XII.
zijn aftreden als staatsarchivaris verbonden was, verlaten, maar overi
gens is alles op den ouden voet voortgegaan. Het Nachrichten-Blatt
für rheinische Heimatpflege, waarin de bedoelde verslagen worden
opgenomen, is verschenen in een nieuw kleed en met den korteren
titel Rheinische Heimatpflege. Aflevering 3/4 van die nieuwe reeks is
weer een archiefnummer, aansluitende aan de vier archiefnummers,
die vroeger verschenen.
De tegenwoordige omstandigheden in Duitschland zijn voor de
Archivberatungsstelle o.m. daarom gunstig, omdat zij een ongekende
belangstelling bij het publiek hebben te weeg gebracht voor de
archieven, die voor familieonderzoek in aanmerking komen. Het zijn
juist de plaatselijke archieven, waarvoor de Beratungsstelle zorgt, die
de daarvoor aangewezen bronnen bevatten.
Dr. Kisky ontvouwt in het kort weer de bekende beginselen,
waarnaar de Beratungsstelle werkt: centralisatie van lokale archieven
wordt niet bevorderd, doch er wordt zooveel mogelijk naar gestreefd,
bij de bezitters en beheerders belangstelling voor hunne archieven te
wekken. Ook in breederen kring wordt die belangstelling gewekt,
maar tegenover medewerkers, die niet voldoende geschoold zijn, wordt
begrijpelijkerwijze eenige reserve in acht genomen. De persoonlijke
bezoeken van Dr. Kisky zijn, gezien de verspreiding van de archieven
over een zeer groot gebied en het gebrek aan geschoolde mede
werkers, onontbeerlijk voor het welslagen van de onderneming.
Ditmaal zijn alle tot dusverre bezochte en onder handen genomen
archieven behandeld. Bij die, waarvan in het afgeloopen jaar niets
nieuws te vermelden valt, is volstaan met een verwijzing naar een
of meer vorige verslagen, omtrent de overige bevat het verslag korte
aanteekeningen, die niettemin een hoogen dunk geven van het vele,
dat weer tot stand is gebracht. Onderscheiden worden: A. Kommunal-
archive, B. Katholische Pfarrarchive, C. Evangelische Pfarrarchive,
D. Kreisarchive, E. Privatarchive (de laatstgenoemde meerendeels
adelsarchieven).
Het archiefnummer bevat, behalve Dr. Kisky's verslag, een aantal
lezenswaardige opstellen en mededeelingen van verschillende inzenders.
MARTENS.
