118
Archiefzorg in vroeger tijd.
Inventarisatie van het Schoonhovensche archief.
Hoewel de archiefzorg in vroeger tijd wel niet op één lijn
geplaatst kan worden met de eischen, die er de laatste decennia
aan gesteld, en de zorgen, die er ook metterdaad aan besteed
worden, ontbraken toch ook eertijds goed bedoelde pogingen in deze
richting niet.
In Schoonhoven vinden we althans daar de sporen van in de
17de en 18de eeuw, waarbij vooral het in de jaren 1789 en 1790
dienaangaande verhandelde een goed beeld geeft van het nut dat
men toentertijd aan een archief toeschreef, den verwaarloosden toe
stand van het geheel, en de maatregelen ter inventariseering.
Maar ook reeds ruim een eeuw vroeger, in 1680, bemoeide de
overheid zich met archiefzaken. Burgemeesteren hadden namelijk
bemerkt dat verscheiden boeken, rekeningen, declaraties, ordonnanties,
brieven en andere documenten en papieren, zich niet „in de ordinaris
kassen en kisten, als anders in haer agtbaren earner" bevonden.
Daarom werd besloten een aantal oud-burgemeesters, alsmede
weduwen en erfgenamen van overleden burgemeesters aan te zeggen
om al hun papieren na te zien en alle op de stad of op de gods
huizen betrekking hebbende bescheiden binnen 14 dagen over te
leveren, of dat zij anders gehouden zullen zijn „haer met eede
solemneel te purgeren", dat zij, direct noch indirect dergelijke
papieren onder zich hebben of gehad hebben, noch deze willens en
wetens, direct noch indirect hebben verduisterd of kennis dragen
waar zij zijn.
En in het jaar 1689 trachtte de vroedschap een einde te maken
aan het euvel, dat reeds toen, en helaas overal nog lang na dien,
zoo funest voor archieven is geweest, van het mede naar huis nemen
door allerhande lieden, zij het dan ook door magistraatspersonen,
van resolutieboeken, charters, e. d., weshalve dan ook 16 Augustus
1689 de volgende resolutie genomen werd:
„Alsoo bevonden wert dat een geruymen teijt herwaerts ver-
scheyden resolutieboecken, registers, chartres ende papieren, de
stadt ende secretarie concernerende, soo nu ende dan geraeckt sijn
in handen van den een ende d'andere regent, waervan noch veele
tharen huysen sijn berustende, ende daerdoor het te beduchten is,
dat bij verder verval, verloop van tijt ende versterff, veele registers,
chartres ende papieren verduystert ende wegh soude raecken, tot
119
seer groote prejuditie ende ondienst van de stad ende der selver
nacomelingen, ende oversulex hooghnoodich achtende daerinne te
moeten voorsien, waerop gedelibereert, is met eenparicheyt goet-
gevonden ende geresolveert, dat alle resolutieboecken, registers,
chartere ende papieren, waer ende onder wie oock berustende, ter
secretary sullen moeten worden gebracht omme aldaer te blijven
leggen, ende waer toe alle leden een vrij ende libere acces ende visie
daer van sullen hebben ende behouden, Ende ten eynde dat egeen
resolutieboecken, registers, charters ende papieren de stadt betref
fende achterwaerts werden gehouden, dat alle ende een ider lidt
van de vroetschap hooft voor hooft, met eede solemneel, sullen
moetten verclaren, geen van deselve terugh te hebben gehouden of
willens ende wetens verduystert, ende dat geen verdere registers,
charters ende papieren, als bij haer werden overgelevert, onder haer
zijn berustende, belovende in dien namaels noch eenige mochten
comen te vinden, die mede ter secretarye te sullen brengen."
Veel uitwerking schijnt dit niet gehad te hebben, want drie jaar
later werd bepaald, dat de nog onder de leden der regeering berustende
archiefstukken binnen een maand ter secretarie gebracht moesten
worden, of dat anders de nalatigen zich aan straf bloot zouden
stellen. 2) Maar zeven jaren nadien bleek het nog noodig om de
resolutie van 1689 te renoveeren en amplieeren, waarbij de boetes
voor hen die in gebreke waren gebleven gesteld werden op 2 ducatons
voor de eerste het dubbele voor de tweede en 8 ducatons
voor de derde maal, alles ten behoeve van de armen, terwijl burge
meesters tegens alsnog onwilligen en in gebreke blijvenden op
gijzeling zouden procedeeren „ten eynde de voorschreven resolutie
niet ilusoir en blijve, 't welk de presente leden eenparig hebben aan
genomen en overgegeven." 3)
Maar ernstiger rampen zijn er nog die een archief kunnen be
dreigen, die vernietiging, verminking of althans wanorde met zich
brengenoorlog en oorlogsgevaar, troebelen en tumulteuze tijden.
Ook Schoonhoven is daarvoor niet gespaard gebleven. De gebeurte
nissen van 1787, toen de Pruisische koning Frederik Willem II naar
aanleiding van de aanhouding van zijn zuster Prinses Wilhelmina,
gemalin van stadhouder Willem V, bij de Goejanverwellesluis door
de Patriotten, de Pruisen ons land binnen deed trekken, brachten
ook te Schoonhoven groote verwarring. De op het kussen zittende
Patriotten zochten een goed heenkomen en 19 September rukten
-i a (7'u^"arc'1ie^ Schoonhoven inventaris no. 1 resolutie van burgemeesters, dd
2-8-1630.
Oud-archief Schoonhoven, inventaris no. 58 vroedschapsresolutie.d.d. 16-8-1689.
2) Oud-archief Schoonhoven, inventaris no. 60, vroedschapsresolutie, d.d. 31 -12-1692.
3) Oud-archief Schoonhoven, inventaris no. 64, vroedschapsresolutie, d.d. 31-12-1699.
