185
muur, bijvoorbeeld van de Sacristie, was gemetseld. Beide kasten
zijn dan, mogelijk bij de uitbreiding van het kerkgebouw, welke in
het laatst der 15e eeuw heeft plaats gevonden, uit den muur gebroken
waarin zij oorspronkelijk zaten, waarna de eene in een muur der in
1497 gebouwde Huiszittenkapel is gemetseld en de andere „boven
in de Oude Kerck" in een nis der IJzeren Kapel is geplaatst. Het
stadswapen waarmede de deur der kast is ontsierd werd er ver
moedelijk pas in den loop der 19e eeuw op geschilderd.
W. F. H. OLDEWELT.
De oudste kaarten van Gooiland en zijn grensgebieden.
Zou er wel één andere streek in ons vaderland zijn, waar zoo
voortdurend door de eeuwen heen getwist is over het bezit en het
gebruik van den bodem als in Gooiland? Sinds in de tiende eeuw
graaf WlCHMAN de abdij van Elten met goederen in Naardingerland
begiftigde en zijn dochter Adela en zijn schoonzoon Balderik daad
werkelijk tegen die schenking opkwamen, totdat, na de troebelen in
het begin van onze eeuw, de Erfgooierswet van 1912 rechtszekerheid
en daardoor rust in het Gooi bracht, zijn de tusschenliggende eeuwen
vervuld geweest van geschillen en processen. Het rijkst daaraan waren
de tweede helft der vijftiende en de eerste helft der zestiende eeuw,
toen tot in hoogste instantie uitgevochten werd, wien de grond in
Gooiland toebehoorde, den landsheer of den Gooiers, en gerechtelijk
de grenzen vastgesteld werden, die Gooiland van het omringende
Stichtsche land scheidden. Deze laatste processen gaven aanleiding
tot het in kaart brengen van de betwiste grensgebieden en daaraan
danken wij de enkele kaarten en schetsen, die ons uit dien tijd over
geleverd zijn. Deze vormen het onderwerp van de hier volgende studie.
Vooraf moge ik den lezer waarschuwen, dat ik mij niet aan geogra
fische conclusies zal wagen. Mijn doel is de kaarten zoo nauwkeurig
mogelijk te dateeren en na te gaan, welke gevolgtrekkingen van histo
risch en vooral rechtshistorisch, belang zij veroorloven.
Voor de dateering van deze kaarten heb ik gebruik gemaakt,
behalve van gedrukte, ook van eenige ongedrukte bescheiden, bewaard
in het Algemeen Rijksarchief die eerst beschreven dienen te worden.
Ik bedoel de verslagen van de nasporingen nopens de grenzen van
Algemeen Rijksarchief, Grafelijkheid van Holland, Rekenkamer, no. 755f.
