Historisch-topografische Atlassen en Bibliotheken.
100
„nieuwe" archieven, met betrekking tot datgene wat zou moeten
worden gedaan of nagelaten om de belangen der historie te kunnen
dienen. Aan deze laatste is dan de taak om na te gaan, in hoeverre
aan de wenken gevolg kan worden gegeven, zonder dat de belangen
der administratie daardoor in het gedrang komen. Deze samenwerking
is m.i. nuttig en noodzakelijk, opdat misverstanden, waarvan zoo voor
en na reeds enkele aan het licht zijn gekomen, kunnen worden op
geruimd.
P. NOORDENBOS.
De Redacteur van dit blad verzocht mij het van mijn hand ver
schenen artikel „Historisch-topografische Bibliotheken", verschenen
in Bibliotheekleven, jaargang XV (1930), afl. 2, blz. 23 28, met gebruik
making van de door Dr. H. E. Greve in zijn naschrift gemaakte
opmerkingen, zoodanig om te werken, dat het meer van toepassing
zou worden voor hen, die aan het archiefwezen verbonden zijn,
van welke waarschijnlijk slechts weinigen het genoemde tijdschrift lezen.
Voldoende aan dit verzoek meende ik het opschrift te mogen
uitbreiden en ook de historisch-topografische atlassen er in te mogen
betrekken, daar veel ook daarop van toepassing is.
Zooals bekend is, zijn aan de verschillende Rijks- en Gemeente-
Archieven atlassen en bibliotheken verbonden, welke laatste wij kunnen
verdeelen in 1°. z.g. Handbibliotheken, waarin opgenomen zijn naslag
werken, tijdschriften, jaarverslagen, inventarissen, catalogi, enz., welke
bibliotheken, als van technisch-archivalischen aard, hoofdzakelijk ten
dienste van het archief-personeel staan; 2°. Historisch-topografische
Bibliotheken, waarvan het wenschelijk is, dat zij van de sub 1 ge
noemde bibliotheken gescheiden gehouden worden.
De historisch-topografische bibliotheken van de Rijks-Archieven
strekken zich uit over het gebied der betrokken provincie, terwijl die
van de Gemeente-Archieven het meer beperkte gebied hunner gemeente
en soms dat van de naaste omgeving beslaan.
Deze bibliotheken vinden dikwijls hun oorsprong in de oude
stadsbibliotheken, waarin men oude plaatsbeschrijvingen, gedrukte
keuren enz. aantrof, en dienen om de officieele bescheiden in de
archieven aan te vullen of toe te lichten met hetgeen over pro
vincie of gemeente in den meest uitgebreiden zin in druk verscheen
of gepubliceerd werd door gewestelijk of stadsbestuur, instellingen
of particulieren.
101
De catalogi der historisch-topografische bibliotheken van de
Gemeente-Archieven te 's-Gravenhage, Utrecht, Leiden en Dordrecht
geven een juist beeld van hetgeen deze bibliotheken moeten inhouden
en zeer zeker zal aan menig ander Gemeente-Archief, dat om de
een of andere reden nog niet tot publicatie van een catalogus kon
overgaan, een catalogus in handschrift niet ontbreken.
Uit den aard der zaak kunnen de historisch-topografische biblio
theken der Rijks-Archieven niet in zulke details afdalen als die der
Gemeente-Archieven; immers hun gebied is zooveel grooter, waar
door het dan ook lang niet altijd even gemakkelijk is publicaties
betreffende verschillende kleinere gemeenten machtig te worden.
Laten we eerst in het kort eens nagaan wat in zulk een historisch-
topografische bibliotheek dient te worden bijeen gebrachtplaats
beschrijvingen, gidsen, e.d., de gedrukte uitgaven van het gemeente
bestuur (gemeente- en raadsverslag, verordeningen, enz.), programma's
van nationale en bizondere feesten en herdenkingen, vereenigings-
uitgaven (jaarverslagen, gedenkboekjes, programma's), enz. De inhouds
opgaven in genoemde catalogi geven uitvoerig de rubrieken aan,
die men volgen kan.
Hoeveel gemeenten zijn er niet, die wel in het bezit zijn van
een waardevol archief, maar het moeten stellen zonder archivaris, die
de aangewezen man zou zijn om een dergelijke bibliotheek aan te leggen.
Gelukkig staat hiertegenover, dat tal van plaatsen wel in het
bezit zijn van een klein museum of oudheidkamer, en als ik mij niet
vergis, wordt door dergelijke instellingen ook wel genoemde lectuur
over de stad verzameld.
Ook treft men in zeer vele plaatsen nog wel eens iemand aan,
die hart heeft voor het verleden der stad en er een eigen verzameling
aanlegde van geschriften en drukwerkjes over de plaats zijner geboorte
of inwoning, maar hoe dikwijls zal het niet voorkomen, dat een
dergelijke verzameling, als de lust er toe vergaat of indien de ver
zamelaar komt te overlijden, wordt opgeruimd, terwijl er toch wel
een betere bestemming ware te vinden geweest.
Toen ik te Vlaardingen als archivaris in functie trad vond ik een
flink aantal boeken en kleinere drukwerken over de stad, door twee
voorgangers in den loop der jaren bijeengebracht.
Het belang er van inziende, heb ik getracht deze verzameling
steeds uit te breiden en het was me telkens een genoegen wanneer
men mij iets kwam brengen of wanneer ik zelf de hand kon leggen
op een nog niet aanwezige brochure, verslag, gedicht enz. van vroeger
of later tijd, waarmede ik een of ander onderdeel der bibliotheek
kon aanvullen en dat heel dikwijls interessante of typische gegevens
