188
bepleit. Weliswaar heeft de Staat een recht van toezicht op de
gemeente-archieven, maar in de praktijk heeft dit niet veel te beduiden.
Sedert eenige jaren is de Staats-archivrat dr. B. Vollmer, die nu
onlangs tot Direktor van het Staatsarchief te Diisseldorf is benoemd,
bezig geweest het denkbeeld van een archiefinspectie, in navolging
van het bij ons geldende stelsel, ingang te doen vinden. Zijn be
moeiingen hebben tot gevolg gehad, dat de Rheinische Provinzial
Landtag, op initiatief van den Rheinische Stadtetag, met ingang van
1 April j.l. een zoogenaamde „Archivberatungsstelle" heeft ingesteld,
welke ondergebracht is bij de afdeeling Kunsten en Wetenschappen
van het Provinciaal bestuur van het Rijnland. Hoewel dit Provinciaal
bestuur er bij de instelling den nadruk op heeft gelegd, dat een
organisatie is in het leven geroepen, welke zich geheel aanpast aan
de verhoudingen in het Rijnland, valt het toch niet te ontkennen, dat
het bij ons geldende systeem den stoot heeft gegeven aan- en tot voor
beeld heeft gediend bij de oprichting van die „Archivberatungsstelle
al is de inrichting in het Rijnland dan eenigszins anders dan onze
Provinciale archiefinspectie. In het kort komt zij op het volgende neer
Het bovenvermelde toezicht van den Staat wordt door de instel
ling van het instituut niet gehinderd; men hoopt practische resultaten
te bereiken door het aanvatten van de ordening en beschrijving van
verschillende archieven en daardoor een taak op zich te nemen,
welke de Staat door gebrek aan middelen niet kan voltooien. In
hoofdzaak zal de beschrijving van de archieven der kleine gemeenten
aan de orde komen en het ligt in de bedoeling het vroeger door de
Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde uitgegeven Uebersicht
iiber den Inheit der kleineren Archive der Rheinprovinz door Tille
en Krudewig, voort te zetten. Voor de archieven der R.K. kerk wordt
reeds zorg gedragen door het onder leiding van den Archivdirektor
dr. Lohmann staande Aartbisschoppelijk Diocesaanarchief te Keulen,
terwijl ook de Rheinisch-Evangelische Kirchenprovinz zich het lot
harer archieven aantrekt.
De Provinciale Landdag heeft voor het bovenomschreven doel
een bedrag van Mk. 25000 per jaar beschikbaar gesteld. Met de
Staatsarchieven te Diisseldorf en Coblenz zal de leider van de
„Beratungsstelle" in geregeld contact blijven. Als zoodanig is aan
gesteld dr. W. Kisky, Reichsoberarchivrat, bekend door de door hem
bezorgde voortzetting van de uitgave van de „Regesten der Erzbischöfe
von Köln", die, na gedurende den oorlog in diplomatieken dienst te
189
zijn geweest, sedert eenige jaren op wachtgeld was gesteld. Hem is
toegevoegd Geheimer Archivrat dr. O. Redlich, die door de in Pruisen
geldende leeftijdgrens van 65 jaren, op 1 April j.l. het beheer van
het Staatsarchief te Diisseldorf aan een jongere kracht heeft moeten
overlaten.
Door hunne benoeming bij de „Beratungsstelle" kunnen deze
beide gewezen archivarissen hunne krachten aan de wetenschap
blijven wijden; de taak, welke hun wacht, dient niet gering te worden
geschat, want de Rijnprovincie omvat niet minder dan vijf Regierungs-
bezirke, te weten Diisseldorf, Keulen, Aken, Coblenz en Trier. Algemeen
wordt dan ook de wensch uitgesproken, in elk dier gebiedsdeelen
minstens één archivaris werkzaam te stellen.
In Westfalen is ook een archiefinspectie ingevoerd. De archivaris
der Vereinigte Westfalische Adelsarchive, dr. H. Glasmeier, is daar
tot inspecteur aangesteld. De beschikbare gelden bedragen Mk. 3000
per jaar; de inspecteur ordent zelf niet, doch geeft raad in voor
komende gevallen. In zooverre is hier dus met recht te spreken van
een „Beratungsstelle". Men dient echter te bedenken, dat in Westfalen
door de uitgave van de Inventare der Nicht Staatlichen Archive
reeds veel inventarisatiewerk is verricht.
D. P. M. GRASWINCKEL.
Puzzle of vervalsching.
In Schwartzenberg's Charterboek van Friesland I, 200 komt een
oorkonde voor, overgenomen uit Van Mieris' Charterboek II 683, die
de bron aanwijst, nl. een register der Hollandsche Leenkamer. Dit
register is uitvoerig ontleed in Van Riemsdiik, De Tresorie en Kanselarij
van de graven van Holland en Zeeland ('s Grav. 1908), bl. 496 no. 23.
Het stuk in questie wordt daar (bl. 499) vermeld als volgt: „Op fo 81 vo
tusschen de brieven van 1344 in eene verklaring van Ludolf, abt in
Werum, en Wybrand, proost in Unna, omtrent 's Graven bevoegdheden
in Friesland beoosten het Vlie".
Wij hebben ons van de oorkonde een foto verschaft en nu
eerst bleek, dat het raadselachtige Unna een naam, die voorkomt
in het Oorkondenboek van Groningen en Drente en waaronder de
mark Onnen te verstaan is, onder Haren steeds foutief is gelezen.
Het stuk is anders duidelijk genoeg geschreven. Het luidt: „Die abt
Ludolf van Florecampe van sinte Vijtskerke in Werum ende die Proest
Wybrand van sinte Nyclaiskerke in Sonden in Vinia Domini hebben
ghezeghet, dat die Grave van Holland alsulc recht hevet in Oest-
vriesland als hierna ghescreven staet. Die Grave van Holland hevet
Van ziin hand verschenen over dit onderwerp: „Die Verwaltung der Kom-
munalarchive in den Niederlanden" in Minerva Zeitschrift, 3e jaargang, deel 11/12 en
„Das Archivwesen in den Niederlanden" in Rheinische Heimatblatter, 5e jaarg., deel 10.
