166
author ad nos, qui a tropico Cancri versus polum arcticum habitamus
iierum accedit, quapropter et Ovidius refert:
Bruma novi prima est, veterisque novissima solis.
Principium capiunt Phoebus et annus idem.
Hebrei autem annum auspicabantur ab aequinoctio verno1), quum sol
qui generationis perpetuitatem et cuiuscunque vitae principium et immor-
talitatem operatur in primum Arietis punctum ingressus, omnia quae
marcuerant, renasci, virere, pubescere, rejuvenescere, florere facit, ac vires
debitas restituit. Siquidem tunc prima totius fuisse orbis cunabula, omnes
antiquitus et philosophi et theologi existimant, dum hi mundum 15°
Calendas Apriles, hoc est 18 Martij, factum 2) illius mimirum mensis
Hebreorum, de quo praecipitur Exod. 12: mensis iste primus erit in men-
sibus anni. Et Vergilius asserit in 2° Qeorg(icorum) 3)
Non alios prima crescentis origine mundi
Illuxisse dies, aliumve habuisse tenorem
Crediderim. Ver illud erat.
Verisimile vero est, aequinoctium vernum sub creatione mundi circa
initium Aprilis incidisse, quod modo ob 12 aut 5 ilia minuta quotannis
tantis seculis non observata circa 11 Martij occurrit. Quemadmodem
et Ovidius accinit4)
Aprilem memorant ab aperto tempore dictum.
Insuper Arabes annum incipiunt a solstitio aestivol)illi enim opi-
nantur solem qui cuncta renovat creatum in Leone, cum tunc in
sua exaltatione existat ac maxime suum calorem, quo cuncta conservat ac
essentiam tribuat, impartiatur.
Sunt denique, qui anni initia constituant juxta aequinoctium autumnale e),
quales fuerunt Judei. Propter illud Genesisprotulit terra herbam virentem
facientem fructum juxta genus suum. Tempus autem colligendorum fructuum
in autumnum refertur, quum sol suo calore omnia sata et fructus ad ma-
turitatem concoquat ac perducat.
Dies a Judeis observabatur a vespere diei praecedentis usque ad
occasum solis 7), innitentes authoritate scripturae Geneseos: factum est vespere
et mane etc., quapropter simulatque die Parasceves sol occidisset seu die
Veneris praeterita, continuo illis erat solemnis dies sabbati, qui itidem
cessabat et terminabatur occasu solis.
167
Romani autem diem auspicabantur a media nocte quia sol qui
est causa diei tunc a remotissimo puncto ascendit et adventat. Vulgariter
vero et sensibiliter diem naturalem ab ortu solis supra horisontem nostrum
incipimus 2).
Ast Arabes ilium a meridie incipiunt 3), quasi tune sol creatus fuerit
aut in sua exaltatione et vigore maxime fulgeat."
De keerzijde van fol. XI behelst alleen enkele opmerkingen over rente:
„Usurae centesimae in jure censentur, quae centesimo mense hoc
est annis octo et mensibus quatuor sortem adaequant. Tales sunt
ubi pro centenis aureis duodecim in singulos annos fenoris loco annume-
rantur, quas vulgariter douze pour cent appellitant.
Usurae vero semisses seu dimidiae recensentur, ubi pro centenis sex
quotannis erogatur aut pro 16 2/3 unus, quales fere reditus annui compu-
tantur, die men gemeenlijck noempt: jeghens den penninck 16."
Fol. XII handelt aan beide zijden over chronologie.
„Supputtatio aut chronologia annorum ab orbe condito usque ad annum
restitutae salutis seu a Christo nato presentem, qui est annus 1576, juxto
potiores chronographos et alios diversos.
Ex Simo(ne) Verrexeo
la etas4) secundum Eusebium.
Ab orbe condito usque ad di
luvium completum 1657.
Post diluvium circiter 100 anno
Babilonica turris repta. Prima mo-
narchia c(o)epit circa terminum pri-
morum 2000 annorum, cum Abra
ham circiter 50 annos erat aut amplius.
Secundum Eusebium et alios
chronicos 2242, secundum Augus-
tinum 2262, sed Hieronimus non
plene 2000, Alphonsus 3882.
2a. A diluvio c(o)epto usque ad
Abraham 293, quo anno 1949.
Carion numerat 292 ab egressu
Noe, sic et Hebrei. Eusebius ponit
942, Augustinus 1072. Circumcisio
Alii, ut Joh. Carion, Mart. Luthe-
rus et Hebreos (sic) numerant usque
ad inundationis tempora 1656. Adae
etas 930. Ante natum Noe mortuus
126. Noe cum esset 600, secuta
est inundatio. Mansit in area anno
integro. Noe vixit post diluvium
350. Abraham natus erat annos 58
cum moreretur Noe. Isaac natus
anno Abrahae 100, quo anno mundi
2048, post diluvium 392.
A diluvio usque ad Moysem
Luth(erus) 797, Carion numerat 717,
Verrexeus 720, nimirum exitus Is-
raëlis ex Egip(to).
In margine„Romulus a Martio. Babilonij etiam ab aequinoctio verno"
2) Boven dit woord staat: „creatum".
8) Oeorgica II, 336 vlg.
4) Fasti IV, 89.
5) In margine: „Sic etiam Athenienses".
6) In margine: „Sic etiam Asiatici".
7) In margine: „Sic etiam Babilonii, Asiatici, Silesii, AtticP'.
1) In margine: „L. more Romanorutn: De feriis et dilatt. Sic etiam Qermani
plerique et Mysi".
2) In margine: „Sic et Norici".
3) In margine: „Sic etiam Umbri".
4) Hs. „stas".
