56
Men bespeurt, dat Zeeland lang niet verkregen heeft, wat het gevraagd
had, en dat bovendien de commissie niet gegeven is aan de Staten van
Zeeland of hunne Gecommitteerde raden, maar alleen aan de laatsten. De
Zeeuwen vonden de akte dus onvoldoende. Toen de tresorier-generaal
Manmaker in September naar Holland reisde om verschillende zaken te
bevorderen, gaven de Raden hem o.a. den volgenden last:
„Dierghelycken alzoo de principaele radresse van de conduicte ende
beleyt van de zaecken in Vlaendren bestaet in 't stellen van de officiers,
zoo ten ontfanghe van de ghemeene middelen etc. als administratie van
justiciën etc., ende dat d'acte van aucthorisatiën, by den heeren Raden
van State den Gecommitteerden raden van Zeelandt ghegeven in date
van den 13en Augusty lestleden, daeraf den voorscreven tresorier copie
medegegeven wordt, reserveert aan die van den Rade van State het stellen
van de ontfanghers ende ander officieren van de gemeene middelen
domeynen ende gheannotteerde goederensal die voorscreven tresorier
benerstighendat die voorscreven Gecommitteerde raden volcommelick
gheaucthoriseert moghen werden, om by provisie op de ontfanghers ende
officieren voornoempt te moghen versien, zoo zy in consciëntie zullen
bevinden te behooren, 't vermaken van de weth daerinne begrepen, ende
dat dienvolghende de voornoemde acte van aucthorisatiën metten eersten
werde gheëxtendeert ende overgesonden. Benerstighende mede, dat die
turffven ende kerssen voor de fortten hierontrent ende tot Oosthende
ghesonden worden conforme de gheliefte ende schryven van den voor
screven Rade van State van den 30en Augusty lestleden."
Het aan het slot vermelde schrijven van 30 Augustus, dat meer ver
wante zaken kan ingehouden hebben, is niet bewaard. Dat Manmaker iets
uitgewerkt heeft, is niet gebleken. In October kwam Teelincx uit naam
van den Raad van State naar Middelburg om eenige punten met de Gecom
mitteerde raden te bespreken en toen is ook de zaak van het committimus
in behandeling genomen, echter meer mondeling dan schriftelijk. Teelincx'
komst bedoelde voornamelijk het instellen van eene betere controle op het
beheer van de aan de Generaliteit toebehoorende vivres en ammunitie.
Een resultaat van de gehouden besprekingen is geweest de aanstelling van
Pieter Reygersberg tot commies-stapelier door de Staten-Generaal op voor
dracht van Zeeland Een ander punt, waarop Teelincx aandrong, was
„dat alle ammonitiemeesters, eenich bewint van de ammonitie ofte vivres,
i) Daar deze tevens equipagemeester was, bewaarde hij in het magazijn te
Veere de oorlogsbehoeften beide voor leger en vloot. Toen hij stierf, committeerden
de Admiraliteit en de Gecommitteerde raden van Zeeland denzelfden persoon tot
equipagemeester en tot bewaarder der ammunitie te lande, en zoo is het gebleven-
geene aanstelling van de Staten-Generaal werd meer noodig geacht.
57
de Generaliteyt toecommende, gehadt hebbende zedert den 11 January
1586, werden bescreven ende gecompelleert tot het doen van haere
rekeninge, bewijs ende reliqua, zooverre die an den Raede nyet gerekent
hebben". De kantteekening luidt: „Wordt goetgevonden, dat dieghene,
die nyet behoorlijck en hebben gerekent, daertoe by die van den Raede
van State sullen mogen worden gecompelleert". Het komt mij voor, dat
uit den tekst niet noodzakelijk volgt, dat de bedoeling is geweest de
ammunitiemeesters rekenplichtig te maken aan de autoriteiten in Zeeland
maar het is niet onmogelijk, dat Teelincx den wensch van den Raad van
State mondeling aldus uitgelegd heeft.
17 November 1588 regelden de Gecommitteerde raden nader het
dijksbestuur van Terneuzen. De aanhef van de commissie voor den dijk
graaf luidt„Die Gecommitteerde raeden van de Staten van Zeelant, allen
denghenendie dese sullen sien oft hooren lesen, saluyt. Alsoo wy
geauthoriseert sijnde by den heeren Raeden van State by acte van den
13en Augusti lestleden omme onder andere oock op 't stuck van de
dyckaigie van de stadt ende quartiere van der Neusen ende Neusenam-
bacht mette annexe polders goede ordre te stellen, naer diverse commu-
nicatiën ende advisen hierop gehouden ende genomen, insunderheyt mette
heeren Teelincx ende Valcke, Raeden van State, alhier nu met Syne
Ex. van Nassau wesende, met rype deliberatie van raede geresolveert
ende geordonneert hebben, rezolveren ende ordonneren by desen
Eene week later schreven de raden aan Teelincx: „Ende alzoo wy
volghens de communicatiën, met Uw E. ende den voorscreven Valcke ge
houden, ons nyet volcommelick genoech geauthoriseert en vinden by d' acte
van den Raede van State van den lesten Augusty lestleden 2), daeraff de
copie hiermede gaet, omme op 't beleyt ende radres van de saecken in den
quartieren van Axele ende Terneuzen jegens die confusiën ende disorderen,
die aldaer jegenwoordelick sijn ende noch meer ende meer apparentelick
staen te rysen, tot grooten intereste van de ghemeene saecke ende inge-
setenen van dyen, behoorlick te mogen voorsienende dat wy evenwel omme
te preveniëren de groote periclen van inundatie, ende gelijck insunderheyt
't stuck van dykaigie gheen dilay lyden en mach by advise van d' heer
Valcke ende onder gelofte van te doen aggreëren by den Raede van
State, aireede opt radres van 't stuck der voorscreven dyckaigie ordre
gestelt hebben, ende daeraff acte verleent op den 19en deser volgens de
i\ Het stuk staat in het missiveboek na een brief van 19 November; wellicht
is de datum 17 November dus aan een schrijffout te danken; zie den in den tekst
aangehaalden brief. De commissiën van de andere ambtenaren van het dijksbestuur
van Terneuzen, in het tweede commissieboek geregistreerd, dragen echter ook den
datum 17 November 1588.
2) Een brief van dien datum heeft bestaan; zie hiervoor. Een onderzoek in
het Algemeen rijksarchief heeft hem niet voor den dag gebracht.
