42
de grootst mogelijke voorzichtigheid in het hanteeren der boeken aanbe
volen in de leeszalen mag geen inkt gebruikt worden, doch liggen pot-
looden van een bijzondere soort voor ieders gebruik gereedhet is niet
geoorloofd op de registers te leunen of daarop het papier voor de aan-
teekeningen te leggen, het maken van eenige aanteekening op de stukken
zelf is ten strengste verboden. De behandeling van de losse papieren laat
volgens de Commissie echter veel te wenschen over. Deze worden in leelijk
bruin papier gepakt en met onoogelijke touwen saamgebonden. Het trof
de Commissie juist in Nederland, dat daar de pakken er zoo netjes en
helder uitzagendoch de methode in Parijs, om losse papieren in cartonnen
doozen te bewaren, scheen haar nog meer aanbevelenswaardig. Deze
doozen zien er uit als boekdeelen. Ze zijn weliswaar duur, doch ook
duurzaam.
Ook de behandeling der zegels was volgens de Commissie in het
buitenland veel beter. Te Parijs is een afzonderlijke afdeeling der amb
tenaren belast met de wetenschappelijke beschrijving van zegels, waarvan
afdrukken gemaakt en de mooiste geplaatst worden in het Museum van
het archief. Ook Brussel heeft zijn section sigillographique onder een af
zonderlijken ambtenaar sinds 1892, en Utrecht wordt met name genoemd
om de uitstekende verzorging der zegels.
Vele stukken schijnen nog altijd te lijden onder het stof der eeuwen.
Wel tracht een stofzuigmachine (vacuum cleaner) al het mogelijke te doen
om het te verwijderen, maar de klachten der bezoekers over de meer dan
stoffige registers zijn zeker niet van grond ontbloot. In het Kon. Huis
archief in Den Haag trok het tenminste zeer de aandacht, dat de boeken
van boven met een stuk carton bedekt zijn, om ze voor stof te bewaren,
welke vinding ook in andere Nederlandsche archieven was toegepast
Een geval als dat van William Lascelles, eerst klerk, later assistent
archivaris, die zijn gezicht verloor tengevolge eener oogziekte „caused by
the filthiness of the Treasury papers" 2), behoort gelukkig tot het verleden.
Voorzorgen tegen diefstal en brand zijn niet verzuimd. Geen stuk
mag aan de leeszaal afgeleverd worden, of het moet eerst met het archief
stempel gemerkt zijn. Om uit het depót een document te ontvangen zijn
dertien handelingen noodig, daar geen ambtenaar zonder een ontvangbewijs
te teekenen, archiefstukken kan in ontvangst nemen en dus altijd iemand
voor het stuk aansprakelijk blijft. Een verzoek om vereenvoudiging van
deze lastige formaliteiten is altijd afgestuit op de eischen der veiligheid.
Zooveel mogelijk zijn ook maatregelen tegen brand genomen. De resi-
deerende ambtenaar is met het toezicht over het gebouw, wat de veiligheid
De subcommissie sprak ook met waardeering over „the usual ingenuous
devices for holding books etc. attached to the presses". Part II 139.
2) Part II 107.
43
betreft, belast. Hij woont echter niet in het gebouw, doch op vijf minuten
afstands, wat niet zeer practisch schijnt en door de Commissie dan ook
veroordeeld wordt. Het is echter gedaan om het gebruik van vuur en
licht te beperken. Daar in de voor archieven bestemde vertrekken Egyp
tische duisternis heerschtis men wel genoodzaakt overal kunstlicht te
gebruiken, wat in de bezochte groote buitenlandsche archieven nergens
was toegestaan. De Commissie heeft tot verbetering van dezen misstand
geen voorstel gedaan, waarschijnlijk omdat verandering in den bestaanden
toestand in het centraalarchief toch onmogelijk zou zijn. De politie houdt
de wacht buiten de bureau-urendoch de regeling heeft een fatale leemte,
daar 's morgens van 8 tot 9 en Zaterdagsmiddags van 2 tot 5 niemand
met de bewaking belast is.
Niettegenstaande al die voorzorgen van bewaring en verzorging in
den tegenwoordigen tijd, meenen echter velen, dat daarvoor nog niet
genoeg waarborgen gegeven zijn. Er bestaat een grief tegen de commissie
van vernietiging, wier werkzaamheid in de wetten van 1877 en 1898
geregeld is. Al kan men zich niet ontveinzen, dat er een neiging bestaat
bij enkele geleerden en genealogen om ieder oud papiertje voor een ge
wichtig document te verklaren, en al zou het wel wat veel geëischt zijn
alles te bewaren, wat onze voorouders in hun qualiteiten hebben volge
schreven, daar dit noch economisch noch practisch zou zijn en de gewichtige
documenten zouden verdrinken in een zee van waardelooze paperassen, toch
moet men wel zeer voorzichtig zijn, van officieele stukken iets te vernietigen,
vóór men zeker weet met duplicaten te doen te hebben of met stukken, waar
van de inhoud ook elders precies zoo wordt aangetroffen. Die voorzichtig
heid schijnt niet altijd in het oog gehouden te zijn. Oiigineelen zijn waarde
loos verklaard, terwijl copieën bleven bewaardgeheele serieën verdwenen,
omdat een der deelen bij inzage niet belangrijk genoeg geacht werd om bewaard
te blijven. De toestand is als volgt. De departementen hebben het recht
of nemen" dit om alles te vernietigen, wat hun van den loopenden dienst
waardeloos voorkomtook wat reeds tot het oud-archief behoort, kan door
hen vernietigd worden, doch dit slechts met goedkeuring van het Parlement.
In 1838 was reeds in beginsel aangenomen om waardelooze stukken stelsel
matig te vernietigen; in 1858 werd een archiefambtenaar benoemd om
daarin van advies te dienen. Vooral de archieven van de Admiraliteit
en van het Ministerie van Oorlog moesten het toen ontgelden en een
groot gedeelte daarvan is toen verloren gegaan. In 1877 is de Destruction
Commission benoemd, in 1898 is haar werkkring nauwkeuriger geregeld.
Een der assistent-archivarissen is in het bijzonder belast met de leiding
als adviseerend lid, ook andere archiefambtenaren maken deel uit van de
commissie en een ambtenaar van het departement, waartoe de stukken
behooren, moet altijd gehoord worden. Men kan echter van den boven-
