238
Bij deze nu blijkbaar gemakkelijk te veroorzaken veranderingen in het
zapon, mag volgens Dr. F. de mogelijkheid niet worden uitgesloten, dat
eensdeels reeds bepaalde bestanddeelen van de lucht, anderdeels verschil
lende vaak in het papier voorkomende stoffen in staat zijn langzamerhand
ontbindingen te veroorzaken, die dan wel is waar langzaam maar toch
onophoudelijk voortgaan, zonder dat ze in 't begin behoeven te voorschijn
te treden en dus opgemerkt kunnen worden.
In aansluiting hieraan maakt Dr. Fr. nog gewag van eene eigenaardige
waarneming, die hij gedaan heeft bij met archiefzapon bewerkt papier,
dat eenige maanden lang aan den invloed van water was onderworpen.
Het bleek, dat gezaponneerd papier in veel hoogere mate beschimmeld
was als ongezaponneerd papier van dezelfde soort en onder dezelfde
omstandigheden, en voorts dat met cellit geprepareerd papier, waarmede
dezelfde proeven waren gedaan, bijna vrij van schimmel gebleven was.
In tegenstelling met de vele veranderingen en ontbindingsverschijnselen,
die bij zapon en gezaponneerd papier werden waargenomen, werden bij de
talrijke met cellit genomen proeven nooit verschijnselen geconstateerd, die
op gemakkelijke veranderlijkheid of ontbinding der acetylcellulose wijzen.
Integendeel, het is bewezen, dat de impregneering met cellit èn in
weerstandsvermogen èn in duurzaamheid die met zapon overtreft. Daarom
meent Dr. Fr. de vraag: Zapon of Cellit? zonder voorbehoud te mogen
beantwoorden met: „alleen Cellit". Ja, hij meent op grond van zijne onder
vinding tegen het gebruik van zapon in de archieven te moeten waar
schuwen, daar het zapon steeds een gevaar voor de daarmede bewerkte
stukken in zich sluit. In cellit daarentegen is een middel gevonden, dat,
gemakkelijk van toepassing, in hooge mate voldoet aan de gestelde eischen
en bovendien de geruststellende zekerheid geeft van absoluut gevaarloos
en onschadelijk te zijn. Hierbij komt, dat de reuk van de cellit-oplossing
niet onaangenaam en de dampen voor de gezondheid volstrekt onschadelijk
zijndat het amylacetat daarentegen, dat als oplossing van het zapon
dient, de slijmvliezen en de ademhalingsorganen sterk prikkelt. Het is
bewezen, dat werkzaamheden met amylacetathoudende oplossingen directe
voor de gezondheid schadelijke gevolgen kunnen hebben.
De Farbenfabriken vorm. Fried. Bayer et Co., technische Abteilung, in
Elberfeld hebben zich belast met het fabriceeren van cellit volgens de
voorschriften van het Kgl. Materialprüfungsamt en verzenden cellit aan
archieven en bibliotheken voor den prijs van 4 Mrk. per kilode
daarbij behoorende „Verdünnungsflüssigkeit" kost 2.25 Mrk. het kilo.
Het gebruik en de toepassing van het cellit geschieden nagenoeg op
dezelfde wijze als bij de impregneering met zapon, zoodat ieder, die de
methode van het zaponneeren kent, ook de werkzaamheden met cellit kan
verrichten. Alleen heeft men er op te letten, dat de vloeistof niet met
239
metalen voorwerpen in aanraking komt. Alle herstellingswerkzaamheden,
die met zapon in verbinding met Japansch papier of zijdesluier (Lyonner
Schleier) worden verricht, kunnen op even voortreffelijke wijze met cellit
geschieden. Dr. Fr. toonde dit overtuigend aan op de in de vergader
zaal tentoongestelde handschriften en archivalia, die door hem met cellit
hersteld waren.
Na de verklaring te hebben afgelegd, dat hij in zijne onderzoekingen
en proefnemingen in hoofdzaak zich moest beperken tot handschriften van
papier, wees Dr. Frederking er op, dat de mogelijkheid om het „Cellit-
verfahren" op den duur nog te verbeteren, niet is uitgesloten. Doch dat,
afgezien daarvan, op grond van zijne onderzoekingen vaststaat, dat reeds
nu in het cellit een „Heilmittel" is gevonden, „gegen dessen Anwendung
nach den bisherigen Erfahrungen keinerlei Bedenken zu erheben sind".
Hierna richt hij het verzoek tot de archivarissen om proeven met cellit
te nemen, met de verzekering, dat zij bij eventueele moeilijkheden op hulp
en raad van het Kgl. Materialprüfungsamt mogen rekenen.
Dr. Frederking besluit zijne mededeeling door de hoop uit te spreken,
dat, wanneer het „Cellitverfahren" in de praktijk dat geeft, wat het in het
laboratorium beloofde, ook de archivarissen tenslotte met overtuiging zullen
kunnen zeggen „Allein Cellit"
Bibliographic der werken van Nederlandsche archivarissen
over 1910
door Prof. dr. H. Brugmans.
J. Acquoy.
Uit de geschiedenis der stad Deventer. VII. Het gemeentebestuur van
1795 tot 1810. Overdruk uit het Deventer Dagblad van 26 en 29 Ja
nuari 1910.
Als voren. VIII. Het bedanken van Thomas Verwer als schepen der
stad in 1630. Overdruk als voren van 7 en 9 Januari 1911.
Joh. H. Been.
De jongens de baas (en de meisjes niet te vergeten). Geïllustreerd
door Louis Raemaekers. Alkmaar, Gebr. Kluitman. 8°.
Het vrijheidsboek. Geïllustreerde uitgave van „Langs den storm-
x) In deze bibliographie zijn niet opgenomen: 1°. De verslagen, door verschil
lende archivarissen krachtens hun instructie uitgebracht, met de daarbij behoorende
bijlagen. 20. Studiën van geringen omvang, boekbeoordeelingen enz. 3«. De arti
kelen, opgenomen in het Nederlandsch Archievenblad, die gemakkelijk in de inhouds
opgave zijn na te zien. Ter voorkoming van abuizen blijft de samensteller met
nadruk aandringen op toezending van overdrukken ten behoeve van deze bibliographie.
