Dat de spelling van de middeleeuwsche familienamen zeer verschillend
was, behoeft hier niet betoogd te worden: het is algemeen bekend. In
de latere eeuwen worden deze verschillen, niet het minst ontstaan door
de willekeurige spelling der namen bij inschrijvingen in doop- en huwelijks-
registers, echter soms nog vrij wat erger
In de Handleiding 78) wordt onderscheid gemaakt tusschen
het opnemen van de namen naar de spelling in een regestenlijst en in een
inventarisin de eerste moet de spelling der eigennamen (dus niet alleen
van familienamen, maar ook van voornamen en plaatsnamen), zooals die
in de origineele stukken voorkomt, in het regest behouden blijvendaaren
tegen mag in een inventaris de thans gebruikelijke spelling der namen
gevolgd worden. Het kan hier in het midden gelaten worden, of van dit
verlof (althans bij een uitgebreiden inventaris) consequent een druk gebruik
gemaakt zal worden; maar wat voor den beschrijver van een archief
facultatief wordt gelaten, moet voor den samensteller van een index eene
verplichting worden geacht. En het voldoen aan deze verplichting is voor
hem gemakkelijk, omdat hij bij het samenstellen van een index van zelf
een overzicht krijgt van alles, wat betreffende eenzelfde familie in den
inventaris voorkomt, en hij daardoor dus ook de verschillende spellingen
van den familienaam onder de oogen krijgt en zonder veel moeite onder
één naam kan vereenigen. Toch zullen zich ook gevallen voordoen, waarin
het inoeielijk is, een famielienaam, die op twee of meer plaatsen van den
inventaris, soms met tusschentijd van een paar eeuwen, in (veel of weinig)
afwijkende spelling voorkomt, te herkennen, en om, zonder een speciaal
onderzoek in te stellen, met zekerheid te beslissen, of men al dan niet
met den naam van eenzelfde familie te doen heeft. Maar dit bezwaar mag
ons niet weerhouden om een regel te stellen voorgevallen, dat de moge
lijkheid, om de identiteit van een familienaam, niettegenstaande verschil
in spelwijze, vast te stellen, wel aanwezig is.
Uitgaande van de onderstelling, dat een onderzoeker in voorkomende
gevallen het meest gebaat zal zijn, wanneer een familienaam als hoofdnaam
in een index voorkomt op de spelwijze, zooals die het jongst gebruikelijk
is of zooals zij de jongst gebruikelijke spelwijze het meest nabijkomt, wordt
de naam volgens de laatste in den inventaris voorkomende spelling voor
den index als hoofdnaam aangenomen (natuurlijk met uitzondering van het
geval, dat die laatst voorkomende naam blijkbaar eene foutieve spelling
heeft). Door ook de op andere wijzen gespelde namen, met bijgevoegde
verwijzing, in den index op te nemen, komen ook deze vormen evenzeer
tot hun recht.
Dat ook met foutief gespelde namen op gelijke wijze moet gehandeld
worden, behoeft zeker geen nader betoog.
Reeds elders toonde ik dit uitvoeriger aan: zie Archievenblad XIV, p. 148.
75
13. Voornamen, afgeleid van denzelfden grondvorm
maar met verschillende spelling, worden, voorzoover zij
gedurende de middeleeuwen voorkomen en dus als hoofd
namen in den index worden opgenomen, geplaatst onder
den naam, waarvan zij zijn afgeleid. Echter met het uit
drukkelijk beding, dat alle voorkomende vormen van
spelling dezer namen op de alphabetisch juiste plaats
in den index moeten voorkomen, maar alleen met eene
verwijzing naar den grondvorm van den naam.
Niet minder dan bij de familienamen komen gedurende de middel
eeuwen ook bij de voornamen de meest willekeurige vormen en spellingen
voor. Met Egidius, Aegidius, Egillis, Gillis, Gielis, Gelis,
Gillys enz. wordt steeds dezelfde voornaam aangeduid, evenals met
Gerard us, Gherardus, Gerard, Geeraert, Geert, Geryt,
Gerryt, Geridt, Gerrit en nog tal van andere varianten. Waar
nu de mogelijkheid bestaat, dat dezelfde persoon op twee of meer plaatsen
met meer of minder uiteenloopende spelling van zijn voornaam kan voor
komen, is het noodzakelijk al deze namen te brengen onder één naam en
wel onder dien, die de grondvorm is van al de anderen: Egidius of
Gerard us. Het mag echter niet geëischt worden, dat alle archiefonder
zoekers bekend zijn met den grondvorm van alle namen, en het is daarom
noodzakelijk, om aan al de voorkomende varianten eener naam in de
alphabetische volgorde eene plaats te geven, en daarbij eene verwijzing te
plaatsen naar de plaats, waar de grondvorm van dien naam voorkomt.
Voor den tijd na de middeleeuwen mag echter aangenomen worden,
dat de verschillende spellingen en vormen der voornamen elk op zich zelf
zeker bestaansrecht verkregen hebben; wel zullen ongetwijfeld nu en dan
geringe afwijkingen voorkomen, maar aangezien na de middeleeuwen, door
het meer op den voorgrond treden der familienamen, niet meer op de
voornamen geïndiceerd wordt, is dit bezwaar van ondergeschikt belang.
De moeielijkheid blijft dus voor een gering deel alleen nog bestaan, waar
het patronymicum voorkomt (daar dan volgens het bepaalde in 3 èn op
den voornaam èn op het patronymicum moet geïndiceerd worden), maar
ook daar zal het bezwaar gering zijn, aangezien de afwijkingen van de
spelling steeds van geringer beteekenis worden.
14. Gelatiniseerde familienamen worden in den in
dex tot hunnen oorspronkelijken vorm teruggebracht.
Hollandsche familienamen, in hun geheel in het La-
tij n of in eene andere taal overgebracht, worden in dien
vorm in den index opgenomen, tenzij de naam van den-
