126
In de tabel verkort tot
k.
Archief
der
Gemeente
i Alkmaar.
Alkmaar.
1.
Amsterdam.
Amsterdam.
m.
Arnhem.
Arnhem.
n.
Brielle.
Brielle.
Delft.
Delft.
P-
Deventer.
Deventer.
q-
Dordrecht.
Dordrecht.
r.
Haarlem.
Haarlem.
s.
Kampen.
Kampen.
t.
Leiden.
Leiden.
Middelburg.
Middelburg.
Rotterdam.
Rotterdam.
Schiedam.
Schiedam.
Utrecht.
Utrecht G.
y.
Vlissingen.
Vlissingen.
z.
Zwolle.
Zwolle.
Luidens mededeeling van de betrokken bestuurderen bevonden zich
geen Staten van Oorlog in de archieven der gemeentenBolsward, Goes,
Gouda, 's-Gravenhage, 's-Hertogenbosch, Leeuwarden, Vlaardingen en in
de Rijksarchieven in de Provinciën Noord-Holland en Limburg.
Bij het nagaan van de tabel springt terstond in het oog, dat Staten
van Oorlog van eene vroegere jaarteekening dan 1595 uitsluitend in het
Algemeen Rijksarchief voorkomen. Stellig zijn deze als groote zeldzaam
heden te beschouwen. Uit het belangrijk rapport der Personeele Commissie
van het Finantiewezen toch, hetwelk in 1790 op breeden voet critiek op
de inrichting van den „Staat van Oorlog" uitoefent en middelen ter ver
betering aangeeft, blijkt, dat daarbij de Staten van Oorlog uit de eerste
jaren der Republiek niet in de beschouwing zijn betrokken geweest, aan
gezien de „Staat van Oorlog voor den jare 1595" genoemd wordt „de
oudste van degenen, die thans nog voorhanden zijn" Bovendien zal
de omstandigheid, dat in vorenbedoelde jaren bijzondere zorg besteed
werd aan het geheim houden van den „Staat van Oorlog" 2), zoodat er
noode afschrift van gegeven werd, wellicht oorzaak zijn, dat origineelen
en afschriften van de Staten van Oorlog over de jaren 1579 tot 1595
reeds terstond in zeer gering aantal aanwezig zijn geweest.
Voorts zal het voor deze eerstelingen, te oordeelen naar hun uiterlijk
aspect, moeilijk geweest zijn om den strijd tegen vernietiging en verwering
vol te houden, aangezien zij slechts uit enkele losse vellen blijken te be-
Memorie houdende het Generael rapport van de Personeele Commissie van
het Finantiewezen, met bijlagen. In dato 21 Mei 1790, bl. 169.
2) Staatkundige Geschriften door Mr. S. van Slingelandt. Derde deel, bl. 97.
127
staan, terwijl de Staten van Oorlog van af 1595 deftige perkamenten deelen
van afwisselende dikte zijn, waarvan de algemeene inhoud en de schikking
der verschillende onderwerpen zich gedurende twee eeuwen nagenoeg
geregeld herhalen.
Omtrent den oorsprong van de benaming „Staat van Oorlog" moge
het navolgende hier aanteekening vinden. In de „Vergaderinge generael
gehouden in den Hage bij de Staten van Hollandt den 22 Junij 1579...
verstaen die van Delff, dat men met de Generalité in Brabant in com
municatie treden sal, om een Staet van de oncosten van
o o r 1 o g h ende een quote voor allen ende ygelyck van de Provinciën
van de Nederlanden (hen aen de Unie en de consideratie der Pacificatie
van Gent noch houdende) te maecken"
Een Staat van analoge strekking, die dd. 26 September van dat
zelfde jaar Staet van de lasten van der Oorlogh en
dd. 8 November d. a. v. Generaele Staet ende Repartitie
van de betalinge ende onderhoudt van de Ruyteren
ende Knechten dienende tot defensie van de gemeene
Landen genoemd wordt, treft men d.d. 4 Mei 1584 voor het eerst
in den tekst 2) en d.d. 8 Juli d. a. v. mede voor het eerst in margine 3)
der „Resolutiën van de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt"
aan onder de benaming Staet van Oorloge, een term, die
sedert onafgebroken in gebruik is gebleven om het belangrijke Staatsstuk,
„het gemeen instrument en de voornaamste band van de Unie" 4), aan
te duiden, dat tot het jaar 1648 door de Provinciën als eene repartitie
van de geconsenteerde lasten en na dien tijd als eene Petitie werd
beschouwd, waarop van jaar tot jaar moest worden gedelibereerd.
Vóór den Munsterschen Vrede werd de Staat van Oorlog niet alle
jaren door den Raad van State in de Vergadering der Staten-Generaal
overgebracht, doch werd hij alleen door dit college geresumeerd en ge
redresseerd, wanneer er verandering viel in de quotes en lasten„zooals
o. a. daaruit is af te nemen, dat sedert 1595 tot 1648 en dus in 53 jaren
maar 13 Staten van Oorlog door den Raad zijn geformeerd; hebbende
die over 1621, wanneer vermits het uitgaan van de Trèves een nieuwen
Staat van Oorlog gemaakt werd, blijven lopen tot de vrede van Munster
zonder dat die veranderd is om de wervingen, in 1626 en 1628, waarvan
twee aparte repartitien gemaakt werden en achter den Staat van Oorlog
1621 gevoegd en zonder zelfs dat de geredresseerde Staten van Oorlog,
Gedrukte Resolutiën van de Heeren Staten van Hollandt ende West-Vries-
Iandt 1579, bl. 139.
Idem 1584, bl. 271.
3) Idem 1584, bl. 413.
Generale Petitie op den Staet van Oorlogh voor den jaare 1716.
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
0.
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
yy
U.
yy
yy
yy
yy
V.
yy
yy
yy
yy
W.
yy
yy
yy
yy
X.
yy
yy
yy
yy
yy
yy
y>
yy
yy
yy
yy
yy
